چه زمانی مجاز به رانندگی در شانه‌ی جاده هستیم؟

تعریف هر فرد از رانندگی متفاوت است ولی می‌توان گفت تقریباً همه‌ی راننده‌ها حس مشترکی نسبت به ترافیک دارند. با این وجود راهکارهای تمام رانندگان جهت رهایی از ترافیک، یکسان نیست. برخی رانندگان در مسیر خود می‌مانند و سعی دارند که ترافیک روان را حفظ کنند. اما برخی دیگر علاج ترافیک را در عبور از شانه جاده‌ها و بزرگراه‌ها می‌بینند.

باید بدانیم که شانه جاده یا مسیر خط کشی اضطراری برای عبور خودروهای معمولی ساخته نشده است. در واقع نباید برای سبقت گرفتن و یا اضافه کردن یک مسیر بیشتر جهت کاهش ترافیک (به‌صورت آزادانه) از شانه جاده استفاده کرد. تقریباً قوانین راهنمایی و رانندگی تمام کشورها در این مورد مشترک است و شانه جاده فقط جهت استفاده از خودروهای مشخص مانند آمبولانس، آتش‌نشانی، پلیس یا شرایط اضطراری مشخص ایجاد شده است. در روزهای پرتردد، که مسافران و خودروها در جاده‌ها بیشتر از همیشه وجود دارند، بارها حرکت یک خودرو به شانه جاده و حتی شانه خاکی را در ترافیک مشاهده کرده‌ایم؛ به محض ورود یک خودرو به شانه، معمولاً در عرض چند ثانیه خودروهای بیشتری به این مسیر غیرقانونی وارد می‌شوند. باید توجه داشت که در صورت عبور خودروهای معمولی در مسیر اضطراری شانه جاده، عبور و مرور آمبولانس‌ها که احتمالاً جان انسان‌ها به آن وابسته است، مختل می‌شود.

به‌عنوان مثال سال ۲۰۱۷ در یکی از جاده‌های اصلی ایالت جورجیای آمریکا، تصادف شدید و ترافیک سنگین، موجب حرکت چند خودرو به مسیر اضطراری شانه جاده شد. به دلیل کشیده شدن ترافیک به شانه جاده، حرکت آمبولانسی که حامل مصدوم این تصادف به بیمارستان بود مختل شد و واحد کنترل امنیت بزرگراه هم به به‌موقع به محل حادثه نرسید. 

ورود به شانه جاده در تمام شرایط ممنوع نیست. مثلاً در صورت خرابی خودرو، توقف در این مسیر مجاز است تا عبور و مرور در جاده با مشکل مواجه نشود. در برخی کشورها در صورت ترافیک سنگین، راهنمایی و رانندگی معمولاً در تابلوهای ترافیکی LED مجاز بودن حرکت خودروها در این مسیر اضطراری را اعلام می‌کنند تا با ایجاد یک مسیر بیشتر، ترافیک روان‌تر شود.

به‌طور کلی وجود خودروهای معمولی فقط در شرایط خرابی و اضطراری در شانه خاکی مجاز است و درغیر این‌صورت فقط با مجوز مراجع قانونی می‌توان از این مسیر استفاده کرد. حرکت غیرمجاز در شانه جاده در هر کشور با جریمه‌های مختلف روبرو می‌شود. در ایالت‌های مختلف آمریکا، از جریمه‌ی مالی تا زندان و حتی تعلیق یا ابطال گواهینامه برای رانندگان متخلف در نظر گرفته شده است.

یک وکیل امریکایی، که وکالت رانندگان متخلف زیادی در ایالت ویرجینیا را برعهده داشته است، می‌گوید:

معمولاً قاضی‌ها با رانندگان در مورد ترافیک و خسته‌کننده بودن آن همدردی دارند و همه‌ی ما وسوسه شدن جهت ورود به شانه اضطراری جاده را تجربه کرده‌ایم. اما باید بدانیم که باید قوانین رعایت شوند. پرونده‌های زیادی در این مورد داشته‌ام که برخی از آن‌ها به‌دلیل اتهامات بیش از اندازه کاملاً از جریمه معاف شده‌اند و بعضی‌ها هم با جریمه‌های ۵۰ تا ۱۰۰ دلاری مرخص شده‌اند.

 بدون شک قوانین راهنمایی و رانندگی در ایران با بندهای مختلف و مفصل، تفاوت چندانی با کشورهای توسعه یافته ندارد؛ ولی عدم سخت‌گیری در اجرا و رعایت آن توسط رانندگان، باعث می‌شود که برخی افراد از انواع مسیرهای اضطراری و یا خط ویژه‌ی اتوبوس و آمبولانس عبور کنند. این موارد به‌حدی رسیده است که حتی برخی از رانندگان در جاده‌های کوهستانی برون شهری در شانه‌ی خاکی جاده‌ها حرکت می‌کنند.

در پایان و جمع‌بندی این مطلب باید گفت که شانه‌ی جاده‌ها و بزرگراه‌ها فقط جهت استفاده از خودروهای خاص امنیتی و امدادی طراحی شده است. خودروهای معمولی به‌جز شرایط اضطراری (خرابی یا دستور افسران راهنمایی و رانندگی) مجاز به استفاده از آن نیستند.