بزرگ‌ ترین رسوایی‌ ها در تاریخ صنعت خودروسازی

صنعت خودروسازی جنبه‌های گوناگونی مانند ارائه‌ی ابزارهای جدید برای زندگی بهتر و راحت‌تر دارد، اما نباید فراموش کرد که درنهایت یک صنعت بوده و رکن اساسی آن، تجارت است. خودروسازان و صنایع مرتبط در طول تاریخ خودروسازی، برای سودآوری بیشتر فعالیت‌های مختلفی داشته‌اند؛ شاید باید قبول کرد که همواره در خودروسازی اتفاقات پشت‌پرده‌ی مهم در حال اتفاق افتادن است که فقط بخش کوچکی از این فعالیت‌های حاشیه‌ای، رسانه‌ای می‌شود.

در این مطلب به‌دنبال دلایل ظهور یک اتفاق حاشیه‌ای در صنعت خودروسازی نیستیم، قصد ما معرفی بزرگ‌ترین رسوایی‌های این صنعت است. برای شروع یک رسوایی، افشای یک اتفاق جنجالی کافی است تا با دخالت رسانه‌های خبری، ورود نیروهای دولتی و سپس دستگاه قضایی و شایعات مردمی مختلف، بزرگ‌ترین گروه‌های خودروسازی با مشکلات مالی و حیثیتی غیرقابل جبران روبرو شوند. برای نمونه به رسوایی آلایندگی خودروهای دیزل فولکس واگن توجه کنید؛ این اتفاق آغازی بر اعتراف بسیاری از شرکت‌های آلمانی و حتی ژاپنی در دست‌کاری داده‌های آلایندگی خودروها بود. رسوایی خودروهای دیزل باعث شد تا غول خودروسازی آلمان هر چه سریع‌تر برای جلوگیری از افت اعتبار جهانی خود، به فناوری خودروهای برقی وارد شود و البته بررسی الایندگی خودروهای دیزلی بادقت بیشتری انجام شود.

در ادامه مهم‌ترین رسوایی‌های صنعت خودروسازی که  محدوده‌ی زمانی از دهه‌ی ۱۹۶۰ تا امروز را دربرمی‌گیرند، بررسی شده است.

شورولت کورویر (Corvair) خودروی کامپکت جنرال موتورز بود که به‌عنوان پاسخ قاطع آمریکایی‌ها به خودروهای پرفروش این کلاس، مانند فولکس واگن بیتل (Beetle) آلمانی‌ها در سال ۱۹۶۰ عرضه شد. نسل اول کورویر با پیشرانه‌ی هواخنک که در عقب نصب شده بود و مدل‌های سدان، کوپه، کروک، استیشن، ون و وانت پیکاپ تا سال ۱۹۶۹ تولید شد. اما شهرت کورویر بخاطر کتاب «در هیچ سرعتی ایمن نیست» به‌نگارش رالف نیدر در سال ۱۹۶۵، به‌دست آمده است. نیدر در این کتاب به بررسی و نقد ایمنی‌ خودروهای آن دوران آمریکا پرداخته بود. او در بخش اول کتاب جنجالی خود از سیستم تعلیق مستقل طرح محور نوسانی عقب (Swing Axle) شورولت کورویر مدل‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۴ انتقاد کرده بود چرا که در نبود هیچ‌گونه آنتی رول‌بار جلویی، در هنگام پیچیدن خودرو تمایل فراوان به بیش فرمانی و انحراف داشت. نیدر پس از بررسی و تماس با یکی از مهندسان شورولت، دلیل نبود آنتی‌رو‌ل‌بار جلو را جلوگیری از هزینه‌ی ساخت بیشتر توسط تیم مدیریتی عنوان کرد.

 مدیران جنرال موتورز ادعای نیدر را قبول نکردند و حتی بافشار بر نیدر، به‌دنبال تکذیب کامل این ادعا توسط این نویسنده بودند. نیدر از جنرال موتورز به‌دلیل تعرض به حریم خصوصی شکایت کرد و سرانجام در سال ۱۹۷۰، مبلغی معادل ۴۲۵ هزار دلار (حدود ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار با نرخ امروز) غرامت دریافت کرد. پس از رسوایی جنجالی جنرال موتورز و افت فروش فوق‌العاده قابل توجه کورویر، مدل‌های ۱۹۶۴ به‌بعد شورولت کروریر با سیستم تعلیق جدید و آنتی‌ رول‌بارهای جلو عرضه شدند. البته اعتبار جنرال موتورز در نزد مردم آمریکا ضربه خورد، به‌طوری که فروش ۲۲۰ هزار دستگاه شورولت کورویر در سال ۱۹۶۵ به کمتر از ۱۱۰ هزار دستگاه در سال ۱۹۶۶ رسید.

پینتو (Pinto) اولین خودروی شهری فورد بود که در سال ۱۹۷۱ به بازار آمریکا عرضه شد. مدل‌های اولیه‌ی پینتو در کلاس هاچ‌بک و استیشن تولید شدند؛ پس از عرضه‌ی این مدل شکایت‌های بسیاری مبنی بر آتش گرفتن پینتو در برخوردهای بخش عقب بدنه به مقامات فورد رسید. مخزن سوخت پینتو بین محور عقب و سپر قرار داشت؛ نبود فضای کافی احتمال آتش گرفتن باک بنزین در تصادفات را بیشتر کرده بود. در سال ۱۹۷۷ نشریه‌ی مادر جونز (Mother Jones) مطلبی در مورد آتش‌سوزی‌های فورد پینتو منتشر کرد و با آغاز یک گفتگوی مطبوعاتی، زمینه‌ساز ورود دولت به ماجرای مرموز پینتو شد. متخصصان سازمان ایمنی و ترافیک بزرگراه‌های آمریکا (NHTSA) پس از بررسی فورد پینتو، خطرناک بودن طراحی باک بنزین آن را تأیید و خواستار فراخوان یک میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه فورد پینتو شدند. البته مقامات فورد به‌فاصله‌ی چند روز مانده به درخواست کتبی NHTSA به‌صورت داوطلبانه این مدل را فراخوان کردند. در اظهار رسمی مدیران ارشد فورد، ادعای نقص فنی متخصصان NHTSA رد شد و دلیل اصلی فراخوان، از بین بردن نگرانی‌های عمومی عنوان شد. رسوایی باک بنزین پینتو باعث ایجاد چند پرونده‌ی قضایی قابل توجه علیه فورد شد. رسوایی فورد پینتو، اولین پرونده‌ی قضایی اتهام قتل غیرعمد یک شرکت آمریکایی بود؛ فورد با اتهام قتل غیرعمد سه دختر نوجوان در سال ۱۹۷۳ و یک جوان در سال ۱۹۷۲ روبرو بود که البته سرانجام «بی‌گناه» شناخته شد.

جان دلورین خالق مدل افسانه‌ای پونتیاک GTO، قبل از بنیان شرکت خودروسازی دلورین (DeLorean) یا به‌اختصار DMC در سال ۱۹۷۵؛ معاون مدیرعامل بخش وانت و خودروهای جنرال موتورز بود که سرانجام در سال ۱۹۷۳ این شرکت آمریکایی را ترک کرد. باوجود اینکه دلورین با ساخت مدل DMC-12 در دهه‌ی ۱۹۸۰ شهرت فراوانی کسب اما، مشکلات مالی این برند تازه تأسیس فراوان بود. در سال ۱۹۸۲، دلورین با اتهام حمل ۲۷ کیلوگرم کوکائین و سپس احتمال فروش ۱۰۰ کیلوگرم کوکائین به قیمت ۲۴ میلیون دلار (حدود ۶۱ میلیون و ۵۰۰ دلار با نرخ امروز) بازداشت شد. دلورین قصد داشت با فروش کوکائین سرمایه‌ی لازم برای جلوگیری از ورشکستگی شرکت خود را مهیا کند. البته دلورین قربانی عملیات پلیس فدرال آمریکا (FBI) شد؛ یکی از خبرچین‌های FBI با همکاری مأمورین پیشنهاد فروش کوکائین به دلورین را داد تا از ورشکستگی شرکت DMC جلوگیری شود. وکلای دلورین با اظهار اغفال عمدی دلورین توسط مأمورین FBI از موکل خود دفاع کردند که سرانجام دادگاه به «بی‌گناهی» رأی داد. جان دلورین پس از این رسوایی و ورشکستی شرکت DMC کمتر در همایش‌های عمومی دیده شده است.

نسل سوم سدان آئودی 5000 در بازار آمریکا با مشکلی عجیب و البته قابل بحث روبرو شد. در سال ۱۹۸۶ یک بخش کامل از برنامه‌ی پرطرفدار «۶۰ دقیقه» تلویزیون آمریکا با حضور چند شاکی به مشکلات شتاب‌گیری ناگهانی و خودکار آئودی 5000 و تصادفات مرگ‌بار ناشی از این مشکل پرداخت. به‌واسطه‌ی این برنامه، تجربه‌ی ناخوشایند مالکان آمریکایی آئودی  5000 و البته ۶ مورد مرگ در حدود ۷۰۰ تصادف، خودروساز آلمانی با رسوایی بزرگ و افت اعتبار خود در این کشور روبرو شد. مقامات آئودی این مشکل را ناشی از خطای راننده و فشردن پدال گاز به‌جای ترمز اعلام کردند. پس از بالاگرفتن شکایت‌ها متخصصات NHTSA سدان آلمانی را بررسی کردند اما هیچ مشکل فنی و نقص ایمنی در آئودی 5000 مشاهده نشد و درواقع خطای انسانی دلیل اصلی شتاب‌گیری اعلام شد. پدال‌های گاز و ترمز آئودی 5000 در اندازه و شکل یکسان و نزدیک به‌هم طراحی شده بودند، به‌همین خاطر احتمال فشردن پدال گاز به‌جای ترمز در برخی رانندگان وجود داشت.

آمریکایی‌ها سپس مهندسان آئودی را به طراحی نامناسب پدال‌ها متهم کردند اما پاسخ آلمانی‌ها با نمایش عملکرد مناسب رانندگان با قد بالای میانگین جامعه خلاصه شد. مهندسان آئودی اعلام کردند که از شیوه‌ی طراحی محصول خود آگاهی دارند و این مشکل فقط برای رانندگان با قد کوتاه‌ه‌تر از میانگین جامعه اتفاق می‌افتد. سرانجام برای رفع این مشکل، فراخوان مدل‌های آئودی 5000 انجام شد؛ این رسوایی عجیب برای اعتبار این شرکت آلمانی در آمریکا گران تمام شد و فروش بیش از ۷۴ هزار دستگاه آئودی 5000 در سال ۱۹۸۵ به حدود ۱۲ هزار دستگاه در سال ۱۹۹۱ رسید.

در سال ۲۰۱۰ گروه خودروسازی بزرگ دایملر (Daimler) پس از ۶ سال تحقیقات وزارت دادگستری و کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده‌ی آمریکا به‌دلیل رشوه دادن در سطح بین‌المللی، ۱۸۵ میلیون دلار جریمه شد. مقامات این شرکت مادر آلمانی در طول ۱۰ سال، حداقل ۵۶ میلیون دلار رشوه به دولت‌های بیش از ۲۲ کشور شامل روسیه، چین، ویتنام، نیجریه، مجارستان، لتونی، کرواسی و بوسنی پرداخت کرده‌اند که خروجی آن یک میلیارد و ۹۰ میلیون دلار سود بیشتر برای شرکت بوده است. مقامات دایملر با اختصاص ۱۰ درصد بازپرداخت به دولت‌مردان عراقی، برنامه‌ی نفت در برابر غذای قطعنامه‌ی ۹۸۶ شورای امنیت سازمان ملل متحد را هم زیرپا گذاشته‌اند. رسوایی دایملر به حکم دادگاه نکشید و مقامات آلمانی با پرداخت ۹۳ میلیون و ۶۰۰ هزار جریمه به وزارت دادگستری آمریکا و ۹۱ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار به کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا، به این ماجرا خاتمه دادند.

در سال ۲۰۰۰ پس از گزارش‌های فراوان در مورد از هم پاشیدگی و ترکیدن تایرهای فایراستون (Firestone) در شاسی‌بلند فورد اکسپلورر (Explorer) و سپس چپ شدن ناگهانی خودرو، متخصصان NHTSA وارد عمل شدند. مقامات فورد تایرها را عامل اصلی این اتفاق دانستند و در مقابل مدیران ارشد فایراستون طراحی نامناسب شاسی‌بلند اکسپلورر را زیر سؤال بردند؛ برخی دیگر از کارشناسان، خطای راننده و مشکلات جاده‌ای را عامل اصلی تصادفات اعلام کردند. در تصادفات رسوایی فورد و فایراستون بیش از ۸۰۰ نفر مجروح شدند و ۲۷۱ نفر جان خود را از دست دادند. در پایان این رسوایی که به تحقیقات کنگره کشیده شد، ۱۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تایرهای فایراستون در مدل‌های فورد اکسپلورر، مرکوری مانتینر، فورد رنجر، مزدا ناواجو و مزدا سری B فراخوان و تعویض، مدیرعامل‌های فورد و فایراستون برکنار شدند و همکاری ۹۰ ساله‌ی این دو شرکت آمریکایی به‌پایان رسید.

در سال ۲۰۰۹ بود که مشکل شتاب‌گیری ناگهانی در برخی محصولات تویوتا گزارش شد و اعتبار خودروهای ایمن و کم استهلاک این شرکت ژاپنی با مرگ ۱۹ نفر، زیر سوال رفت. پس از بررسی‌های انجام شده، مهندسان تویوتا فشار بیش از حد کف‌پوش‌های کابین به پدال گاز را عامل اصلی این مشکل اعلام کردند.اما پس از فراخوان ۵ میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه خودرو، متخصصان تویوتا عاملی جدید در گیر کردن پدال گاز کشف کردند. در اقدام بعدی پس از بررسی متخصصان NHTSA، راهکار این مشکل مشخص شد تا بیش از ۴ میلیون دستگاه دیگر از مدل‌های ساخت تویوتا فراخوان شود. مقامات این برند ژاپنی با اقرار به کم‌کاری این شرکت و پنهان کردن مشکل اصلی، سرانجام یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار جریمه به وزارت دادگستری آمریکا پرداخت کردند.

در سال ۲۰۱۴، مقامات جنرال موتورز پس از مرگ ۱۲۴ نفر به مشکل سوئیچ جرقه‌زنی در خودروهای ساخت خود، اعتراف کردند. این مشکل که در چند مدل خودروی جنرال موتورز وجود داشت، باعث غیرفعال شدن کامل کسیه‌های هوا، سیستم هیدرولیک فرمان و ترمز در هنگام رانندگی می‌شد. پس از فراخوانی مدل‌های ساخت این شرکت، مقامات جنرال موتورز با جریمه‌ی ۹۰۰ میلیون دلاری وزارت دادگستری آمریکا، ۳۵ میلیون دلار NHTSA و و یک میلیون دلار به کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده روبرو شدند؛ ۵۹۴ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار هم به خانواده‌های قربانیان خودروهای این شرکت آمریکایی پرداخت شد.

بیشتر رسوایی‌ها، معمولاً یک شرکت را تحت تأثیر قرار می‌دهند اما دیزل‌گیت فولکس واگن بخشی از صنعت خودروسازی را درگیر خود کرد. پنهان‌کاری مقامات این شرکت بزرگ آلمانی در نهایت به‌ضرر تمام خودروهای دیزلی آمریکا و اروپا تمام شد و البته سازمان‌های جهانی را برای بررسی مفصل‌تر و بادقت بیشتر آلایندگی خودروهای مجهز به پیشرانه‌ی دیزل دعوت کرد.

شرکت ژاپنی تاکاتا (Takata) یکی از شناخته‌شده‌ترین و بزرگ‌ترین تولیدکننده‌‌های کیسه‌های هوا، قطعات الکترونیکی، متریال‌های کابین، کمربند ایمنی و فرمان در سطح جهانی است. نقص بادکننده‌های کیسه‌های هوای ساخت تاکاتا باعث شد تا این شرکت رکورد بیشتری فراخوان محصولات را داشته باشد. بیش از ۴۲ میلیون دستگاه خودرو از برندهایی چون بی‌ام‌و، فورد، نیسان، هوندا، مزدا، شورولت، فراری، آئودی، مرسدس‌بنز، میتسوبیشی و ... برای نقص کیسه‌های هوای این شرکت که ۱۵ نفر در آمریکا را به کام مرگ کشانده است، فراخوان شدند. این شرکت ژاپنی که با شعار «اول کیفیت» فعالیت می‌کرد، سرانجام پس رسوایی بزرگ در ۴ تیر ماه سال ۱۳۹۶ اعلام ورشکستگی کرد؛ چند ماه پیش، پس از خرید تاکاتا توسط شرکت آمریکایی کی سیفتی سیستمز (Key Safety Systems) با قیمتی حدود یک میلیارد و ۶۰۰ هزار دلار، فعالیت ساخت کیسه‌های هوا با نام جدید جویسان سیفتی سیستمز (Joyson Safety Systems) ادامه یافت اما برند تاکاتا پس از ۸۵ سال سابقه، کاملاً منحل شد.