ابعاد رسوایی کارلوس گون و ضربه‌ی بزرگ به خودروسازی جهان

روز گذشته با انتشار خبر رسمی تخلف مالی کارلوس گون (Carlos Ghosn)، صنعت خودروسازی که روزهای پیچیده‌ای را پشت سر می‌گذارد، تلنگر بزرگی تجربه کرد. مدیرعامل رنو که عامل اصلی توافق ژاپنی‌ها و فرانسوی‌ها و مذاکره بر سر یک میز است، رسوایی عظیمی به‌بار آورد.

تخلف مالی گون در طول بیش از ۵ سال و شفاف نبودن درآمد او، سرانجام برملا شد. مقامات نیسان هرچه سریع‌تر به‌دنبال حذف گون از ریاست هیئت مدیره این شرکت هستند. این مدیر ۶۴ ساله، از سال ۲۰۱۱ تا امروز حدود ۴۴ میلیون دلار درآمد خود را گزارش نداده است و حالا در صورت ثابت شدن اتهامات، از طرف ژاپنی‌ها با محکومیت زندان (احتمالاً ۱۰ سال)، جریمه‌ی نقدی یا هر دو رو‌به‌رو خواهد شد. گون همان مدیری است که با شکل دادن اتحاد رنو و نیسان، همکاری ژاپنی‌ها و فرانسوی‌ها را به‌عنوان رقیبی جدید برای غول‌های خودروسازی جهان شامل تویوتا، فولکس واگن و جنرال موتورز تعریف کرد. حالا به‌نظر می‌رسد که ژاپن، تنها به مدیران بومی نیاز دارد. 

۴۰ سال تجربه مدیریت در صنعت خودروسازی

سال ۱۹۹۹، گون مقامات نیسان را به شکل‌گیری اتحاد با رنو ترغیب کرد؛ پس از خرید ۴۳.۵ درصد سهام نیسان توسط فرانسوی‌ها و دراختیار گرفتن ۱۵ درصد سهام رنو توسط ژاپنی‌ها، اتحاد رنو-نیسان شکل گرفت. گون پس از این اتفاق بزرگ، ابتدا به مقام مدیر عملیات ارشد و سپس مدیرعاملی نیسان در سال ۲۰۰۱  (زمانی‌که این شرکت ژاپنی با بدهی ۲۰ میلیارد دلاری رو‌به‌رو بود) رسید.

برنامه‌ی گون برای احیای با موفقیت انجام شد. حاصل آن کاهش ۵۰ درصدی بدهی‌ها و افزایش سود شرکت تا ۴.۵ درصد بود. کاهش ۱۴ درصد نیروی کار، تعطیلی کامل پنج خط تولید در ژاپن، کاهش تعداد سهام‌داران و تأمین‌کنندگان، نتیحه‌ی کار او بود.

گون که چهره‌ی خارجی در صنعت خودروسازی ژاپن بود، بسیاری از قوانین سنتی این کشور نظیر ترفیع گرفتن براساس درجه و سن فرد، استخدام مادام‌العمر و روابط سنتی در شرکت‌های ژاپنی موسوم به کرتسو (Keiretsu) را زیرپا گذاشت؛ درواقع تا مدت‌ها، گون در نزد ژاپنی‌ها به «قاتل کرتسو» شهرت داشت. او برای اولین‌بار، زبان رسمی نیسان را از ژاپنی به انگلیسی تغییر داد و مدیران بخش اروپا و آمریکا را هم به جلسات استراتژی مهم شرکت دعوت کرد. حاصل اقدام‌ها گون، تبدیل شدن نیسان به یکی از خودروسازان تراز اول با سوددهی بیشتر از میانگین جهانی،‌ بود.

سال ۲۰۰۵، گون به مقام مدیرعاملی رنو رسید و در فهرست جهانی فورچن گلوبال 500، اولین فردی بود که همزمان مدیریت دو برند میلیارد دلاری را برعهده داشت. موفقیت‌های گون در رنو و نیسان، توجه بسیاری از خودروسازان را جلب کرد؛ جنرال موتورز و فورد به‌دنبال این مدیر توانا بودند. گون با شرط در اختیار گرفتن همزمان دو مقام مدیرعامل و ریاست هیئت مدیره به درخواست فورد پاسخ داد که البته آمریکایی‌ها موافقت نکردند. سال ۲۰۰۸، گون به مقام مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره‌ نیسان رسید و سال ۲۰۰۹ هم مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره رنو شد. او نقش مهمی در بازسازی خط تولید خودروسازان ژاپن، پس از سونامی سال ۲۰۱۱ داشت.

گون از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶، رئیس هیئت مدیره‌ی شرکت خودروسازی آفتوواز (AvtoVAZ) روسیه بود؛ پس از آن که نیسان ۳۴ درصد سهام میتشوبیشی را در اختیار گرفت، گون صندلی ریاست هیئت مدیره‌ی این شرکت ژاپنی را هم پذیرفت. همکاری نزدیک دو شرکت ژاپنی نیسان و میتسوبیشی در توسعه خودروهای برقی آغاز شد؛ از طرفی اتحاد رنو-نیسان-میتسوبیشی، پس از تویوتا، فولکس واگن و جنرال موتورز بزرگ‌ترین گروه خودروسازی جهان را تشکیل داد. گون سال ۲۰۱۷ با حفظ مقام ریاست هیئت مدیره، عنوان مدیرعامل نیسان را تسلیم کرد؛ او هم‌اکنون، در قالب مدیرعامل رنو به اضافه رئیس هیئت مدیره رنو، نیسان و میتسوبیشی فعالیت می‌کند. همچنین مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره‌ی اتحاد رنو-نیسان-میتسوبیشی هم، محسوب می‌شود.

اهمیت رسوایی کارلوس گون

گون، کارگردان اصلی اتحاد سه شرکت بزرگ، معتبر و اصیل خودروسازی با بیش از ۴۷۰ هزار نیروی انسانی و ۱۲۲ کارخانه تولید است؛ اتحاد ژاپنی‌ها و فرانسوی‌ها در سال گذشته بیش از ۱۰ میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاه خودرو عرضه کرد و پس از فولکس واگن در مقام دوم پرفروش‌ترین گروه خودروساز جهان قرار گرفت. البته رنو-نیسان- میتسوبیشی در بخش فروش خودروهای سواری و با حذف آمار فروش خودروهای سنگین، پرفروش‌ترین خودروساز سال ۲۰۱۷ جهان شدند. کاملاً مشخص است که تخلف مالی چنین فردی، ضربه‌ای بزرگ به صنعت خودروسازی و اقتصاد کشورهای توسعه یافته وارد می‌کند. پس از انتشار خبر رسوایی گون، ارزش سهام‌ شرکت‌های رنو، نیسان و میتسوبیشی به‌ترتیب با ۹، ۶.۱۱ و ۶.۵۸ درصد کاهش رو‌به‌رو شدند.

اتحاد این سه شرکت با نام آلیانس شناخته می‌شود و در دو قاره‌ی مختلف، به‌معنی همکاری نزدیک در مهندسی خودرو است. مدیران ارشد هر برند به سه مدیرعامل هر شرکت گزارش کار می‌دهند؛ تصمیم‌های مهم مالی و هدف‌گذاری‌های آلیانس، با مشورت هر سه طرف معامله انجام می‌شود. در تاریخ صنعت خودروسازی اتحاد‌های مختلفی بین شرکت‌ها برقرار شده، اما هیچکدام به مانند رنو-نیسان-میتسوبیشی با موفقیت همراه نبوده است. پس از این اتحاد و باتوجه به گسترش فناوری خودروهای برقی،‌ خودروسازان بزرگ دیگر مانند فولکس واگن و فورد به‌دنبال همکاری بیشتر و ایجاد اتحاد جدید هستند.

رسوایی گون باعث نابودی کامل همکاری رنو، نیسان و میتسوبیشی نخواهد شد، اما قطعاً به اهداف آینده و برنامه‌های این اتحاد، ضربه‌ی بزرگی خواهد زد. براساس گزارش‌های موجود، قرار بر این بود که گون در سال ۲۰۲۲ مقام مدیرعاملی رنو را ترک کند؛ حذف او در سال ۲۰۱۸ و انتخاب جایگزین در مدت زمان کم، علاوه‌بر رنو، بر هر سه شرکت تأثیرگذار خواهد بود.

سرنوشت کارلوکس گون و اتحاد رنو، نیسان، میتسوبیشی

در کنفرانس خبری روز گذشته، هیروتو سایکاوا مدیرعامل نیسان اعلام کرد به‌ دلیل تخلف مالی و همچنین استفاده از دارایی‌های شرکت برای مصرف شخصی (مثل استفاده‌ی رایگان از منازل مسکونی نیسان در هلند و سه کشور دیگر)، به‌زودی کارلوس گون از ریاست هیئت مدیره این شرکت کنار گذاشته می‌شود. سایکاوا اشاره کرد که گون و گِرِگ کلی  (نماینده قانونی گون، Greg Kelly) هر دو دستگیر شده‌اند و افراد پیشنهادی جایگزین آن‌ها در جلسه‌ی بعدی هیئت مدیره، مشخص می‌شوند. در گزارش سایکاوا آمده است که گون به‌دلیل تخلف مالی در شفاف نبودن گزارش درآمد و چند تخلف مهم دیگر، بازداشت شده است؛ بنابراین هنوز ابعاد کامل رسوایی مشخص نیست.

کنفرانس خبری مدیرعامل نیسان

احتمالاً فرانسوی‌ها هم به تخلفات گون روی خوش نشان ندهند؛ مدیرعامل نیسان و میتسوبیشی هر دو به‌طور مستقیم اخراج گون را اعلام کرده‌اند، اما اعضای هیئت مدیره رنو برگزاری یک جلسه‌ی فوری برای بررسی شرایط را لازم دانسته‌اند. هم‌اکنون سرنوشت گون در دست پلیس ژاپن و مدیران ارشد رنو، نیسان و میتسوبیشی است.

رسوایی گون، دولت فرانسه را به‌دلیل دراختیار داشتن ۱۵ درصد سهام رنو درگیر می‌کند؛ علاوه‌بر این، در صورت دست داشتن سهام‌داران آمریکایی در تخلف مالی، کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (SEC) هم به این رسوایی وارد خواهد شد.