روند آزادسازی و افزایش قیمت خودروهای داخلی آغاز شد

با اعلام قیمت جدید چهار محصول ایران خودرو، قیمت‌گذاری خودروهای داخلی با فرمول جدید (پنج درصد زیر بازار) به‌طور رسمی کلید خورد. به‌گفته‌ی منابع آگاه، قیمت دیگر خودروهای داخلی شامل باقی‌مانده‌ی محصولات ایران خودرو و همچنین تولیدات سایپا و پارس خودرو نیز به‌زودی و طبق فرمول موردنظر اعلام خواهد شد.

نرخ‌های جدید نشان می‌دهد ایران خودرو به‌طور رسمی شبه‌آزادسازی قیمت را براساس فرمول حاشیه بازار، کلید زده است. طبق بخشنامه ایران خودرو، وانت آریسان، تندر پیکاپ، دانگ‌فنگ کراس صندوقدار و پژو پارس اتومات به‌طور رسمی در حاشیه‌ی بازار قیمت‌گذاری شده‌اند. در این بین، قیمت پژو پارس اتومات حدود ۴۰ میلیون تومان افزایش یافته و به ۸۳ میلیون تومان در کارخانه رسیده است؛ این محصول در بازار ۸۸ میلیون تومان به فروش می‌رسد. با توجه به قیمت پژو پارس اتومات در بازار (۸۸ میلیون تومان) و قیمت اعلامی از سوی ایران خودرو (۸۳ میلیون تومان)، مشخص است ایران خودرویی‌ها قیمت این محصول را طبق فرمول پنج درصد زیر بازار، محاسبه کرده‌اند.

پیش‌تر نیز خبری مبنی‌بر افزایش قیمت رسمی پژو ۲۰۶ تیپ ۲ به ۵۷ میلیون تومان منتشر شد و اتفاقا قیمت جدید این محصول نیز دقیقا با فرمول حاشیه بازار همخوانی داشت. ایران خودرویی‌ها تا به امروز قیمت ۵۷ میلیونی پژو ۲۰۶ تیپ ۲ را نه تایید و نه تکذیب کرده‌اند.

در مورد دو محصول دیگر ایران خودرو یعنی وانت تندر و وانت آریسان نیز فرمول حاشیه بازار کاملا صدق می‌کند. به‌عبارت بهتر، قیمت جدید این محصولات نشان می‌دهد ایران خودرو آن‌ها را پنج درصد زیر نرخ بازار تعیین کرده است. نکته‌ی ریزی که در این بخشنامه وجود دارد، این است که ایران خودرویی‌ها اعلام کرده‌اند محصولات عرضه‌شده در این طرح، تعهد معوق یا تامین‌نشده ندارند. در واقع، چهار محصول موردنظر قرار است با قیمت قطعی و به‌صورت فروش فوری عرضه شوند و ۱۵ روزه نیز تحویل داده می‌شوند.

 در حال حاضر بسیاری از ثبت‌نام‌‌کنندگان خودروهای داخلی، بلاتکلیف مانده و نمی‌دانند در نهایت خودروهای خود را با چه قیمتی تحویل خواهند گرفت. در قرارداد پیش‌فروش این خودروها قید شده که قیمت‌ها به‌روز محاسبه خواهند شد؛ بنابراین قیمت‌گذاری در حاشیه‌ی بازار سبب می‌شود ثبت‌نام‌کنندگان با قیمتی بسیار بالاتر از آنچه تصور می‌کردند، خودروهایشان را تحویل بگیرند. پرسش مهمی که در حال حاضر مطرح می‌شود این است که منظور از «قیمت روز» دقیقا کدام روز است؟ روزی که قرار بوده خودروهای ثبت‌نامی تحویل شوند یا روزی که خودروساز اقدام به تحویل می‌کند؟ به‌عنوان مثال، مشخص نیست مشتریانی که قرار بوده خودرو خود را در مهر امسال تحویل بگیرند، اما خودروساز تاخیر کرده و قصد تحویل در آذر را دارد، کدام قیمت مبنا قرار خواهد گرفت؛ قیمت روز مهر یا قیمت روز آذر؟

به‌نظر می‌رسد اگر قرار باشد خودروسازان قیمت محصولات ثبت‌نامی تاخیری خود را نیز طبق روز تحویل حساب کنند، این موضوع با اعتراض مشتریان مواجه خواهد شد؛ زیرا طبعا آن‌ها نباید تاوان تاخیر خودروسازان را بپردازند.

هرچه هست، با توجه به ابلاغ بخشنامه ایران خودرو به نمایندگی‌ها، به‌نظر می‌رسد طی روزهای آتی، قیمت سایر خودروهای داخلی نیز براساس حاشیه بازار اعلام شود. باید منتظر ماند و دید پس از ابلاغ تمام قیمت‌ها، خودروسازان چه شرایطی را برای محصولات ثبت‌نامی خود در گذشته، در نظر خواهند گرفت و واکنش مشتریان چه خواهد بود. به‌نظر می‌رسد وزارت صنعت، معدن و تجارت ترتیبی اتخاذ کرده تا قیمت جدید خودروها به‌صورت قطره‌چکانی ابلاغ شود؛ نه یک‌باره و ناگهانی. به‌عبارت بهتر، ظاهرا وزارت صنعت و خودروسازان، سیاست محصول به محصول را برای لحاظ کردن قیمت‌های جدید در نظر گرفته‌اند تا از اثرات روانی آن بکاهند. به هر حال افزایش قیمت چند ۱۰ میلیون تومانی خودروها موضوعی نیست که به‌راحتی برای مشتریان قابل هضم باشد؛ از همین رو سیاست افزایش قیمت فعلی به‌زعم خودروسازان و وزارت صنعت می‌تواند تا حدی زهر قیمت‌گذاری در حاشیه بازار را بگیرد.

افزایش قیمت همواره مورد اعتراض مشتریان بوده و آن‌ها توقع داشته و دارند که با توجه به سطح کیفی نه‌چندان‌مناسب خودروهای داخلی، قیمت‌ها پایین نیز بیایند. با این حال، مجموعه اتفاقاتی که طی سال جاری رخ داد (از تحریم گرفته تا افزایش قیمت مواد اولیه)، هزینه‌ی تولید خودروهای داخلی را افزایش داد و بازار نیز قیمت‌های نجومی را به خود دید. با توجه به اصرار زنجیره خودروسازی کشور به لغو قیمت‌گذاری دستوری و آزادسازی قیمت از یک سو و ایجاد شکاف عمیق میان قیمت کارخانه و بازار خودروها از سوی دیگر، در نهایت دولت تصمیم گرفت قیمت‌گذاری خودرو، در حاشیه بازار انجام شود. خودروسازان وعده داده‌اند با فرمول جدید، قیمت خودروهای داخلی در درازمدت کاهش خواهد یافت و سطح کیفی نیز بالا خواهد رفت.

اما کلید خوردن شبه‌آزادسازی قیمت خودروهای داخلی در شرایطی رخ می‌دهد که اواخر هفته گذشته، وزیر صنعت، معدن و تجارت بر کاهش قیمت تاکید کرد. رضا رحمانی در گفتگو با «ایرنا» عنوان کرد که باید قیمت خودروها را پایین بیاوریم. وی پیش‌تر تاکید کرده بود که قیمت‌گذاری در حاشیه بازار، در دستور کار وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار ندارد، اما «افزایش قیمتی معقولانه» در خودروهای داخلی خواهیم داشت. حال با توجه به آغاز قیمت‌گذاری خودروها براساس فرمول حاشیه بازار، مشخص نیست چرا وزیر صنعت همزمان صحبت از کاهش قیمت‌ها به میان آورده است.

هفته گذشته به نقل از منابع آگاه اعلام شد که دولت و مجلس شورای اسلامی و خودروسازان بر سر قیمت‌گذاری خودروها پنج‌درصد زیر نرخ بازار، به توافق رسیده و قیمت‌های جدید به‌زودی اعلام خواهد شد. با این حال، به فاصله‌ی کوتاهی، یکی از مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفتگو با خبرگزاری مهر، این موضوع را تکذیب و هرگونه افزایش قیمت را منوط به مجوز رئیس‌جمهوری دانست. وی تاکید داشت که سازمان حمایت در حال بررسی قیمت جدید خودروهاست و مسئولان هنوز تصمیم قطعی درباره‌ی روش قیمت‌گذاری اتخاذ نکرده‌اند. با این حال، بخشنامه جدید ایران خودرو مبنی‌بر افزایش قیمت محصولات خود متناسب با حاشیه بازار، نشان می‌دهد تصمیم نهایی درباره قیمت‌گذاری خودروها گرفته شده است؛ منتها مسئولان به‌دلیل کاستن از اثرات روانی این ماجرا، قصد ندارند آن را علنی کنند.

این رفتارها و اظهارات متناقض در وزارت صنعت، معدن و تجارت، احتمال مستقل نبودن وزارتخانه را در ماجرای قیمت‌گذاری خودرو به ذهن متبادر می‌کند. شاید اصلا وزارت صنعت تصمیم‌گیرنده‌ی نهایی در مورد قیمت خودرو نیست و دستور شبه‌آزادسازی از جایی دیگر صادر شده است. در این مورد، پیش‌تر نیز گفته می‌شد که رئیس‌جمهور تمایلی به افزایش قیمت خودرو ندارد، اما وزیر صنعت همین هفته گذشته این موضوع را تکذیب کرد. حالا نیز به‌نظر می‌رسد در نهایت موافقت رئیس‌جمهوری با شبه آزادسازی قیمت خودرو، تردید وزارت صنعتی‌ها را از بین برده و آن‌ها به خودروسازان اجازه داده‌اند تا به‌طور رسمی تعیین قیمت در حاشیه بازار را کلید بزنند.

بعد از اینکه شورای رقابت از شمول قیمت گذاری خودرو خارج شد، مقرر گردید تا قیمت  تمام شده خودرو‌های داخلی  با توجه به تحولات اخیر ارزی توسط سازمان حمایت بررسی شود که تاکنون در این مورد سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان هیچ گونه اظهار نظر رسمی نداشته است.

افزایش خودسرانه قیمت‌های خودرو توسط خودروسازان در حالی اتفاق می‌افتد که چهارشنبه هفته گذشته رضا رحمانی وزیر صنعت، معدن و تجارت  اعلام کرده بود:

سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان مسئول اعلام قیمت خودرو و تنظیم بازار است و رسیدگی خواهد کرد.قیمت خودرو را باید حتما پایین بیاوریم و نباید اجازه دهیم در بازار رانت و دلالی پیش بیاید

  اگرچه رحمانی به کاهش قیمت خودرو اشاره کرده بود، هیچ راهکاری از سوی وزارت صنعت برای کاهش قیمت خودرو اعلام نشد و سازمان حمایت هم به عنوان مسئول تنظیم بازار هیچ‌گونه اقدامی برای جلوگیری از این افزایش‌ قیمت‌ها به عمل نیاورد. 

 آنچه  مسلم است مسئولان ذیربط بدون توجه به افزایش قیمت‌ها طی ماه‌ها اخیر،  پشت درهای بسته هنوز مشغول محاسبه قیمت تمام شده کالا، خدمات و قیمت انواع خودروها هستند و می‌خواهند دقیق‌ترین قیمت‌ها را به بازار اعلام کنند که نه تولید کننده متضرر شود و نه مصرف‌کننده آسیب ببینند. اما معلوم نیست این محاسبات کی قرار است به پایان برسد.