چرا سهمیه‌بندی منتفی و استفاده از کارت سوخت اجباری خواهد شد؟

نمایندگان مجلس ایران در جلسه غیرعلنی روز دوشنبه ۱۶اردیبهشت۱۳۹۸، شیوه‌های مختلف افزایش قیمت و سهمیه‌بندی بنزین را به رأی گذاشتند. درنهایت، طرح‌های مربوط‌به سهمیه‌بندی بنزین و افزایش قیمت سوخت رأی منفی، اما حفظ قیمت فعلی بنزین براساس هر لیتر هزار تومان و اجباری‌شدن سوخت‌گیری با کارت، رأی مثبت گرفت. بر‌این‌اساس، همچنان محدودیتی برای خرید بنزین و گازوئیل وجود ندارد.

سخن‌گوی هیئت‌رئیسه‌ی مجلس از تعیین کارگروه مشترک دولت و مجلس خبر داد که در چهار ماه آینده، شرایط مختلف افزایش قیمت سوخت و میزان سهمیه‌ی اختصاصی به خودروها را بررسی خواهد کرد. بهروز نعمتی در مصاحبه با خبرنگاران گفت:

در جلسه غیرعلنی امروز، رئیس سازمان برنامه و بودجه موضوعات اقتصادی مختلفی را مطرح کرد؛ ازجمله اصلاح ساختار اقتصادی بودجه که دولت قرار بود آن را انجام دهد. همچنین، مقرر شد کارگروه مشترکی با مجلس تشکیل شود و روی سناریوهای دولت کار بیشتری در مهلت زمانی چهارماهه تعیین‌شده انجام شود. در بحث افزایش قیمت بنزین، سناریوهای مختلف دولت بررسی شد و اکثر نمایندگان به این نتیجه رسیدند که افزایش قیمت نداشته باشد و با همین هزار تومان، بنزین مسیر خود را طی کند. با احیای کارت سوخت افزایش قیمت و سهمیه‌بندی صورت نمی‌گیرد و احیای کارت سوخت فقط به‌منظور جلوگیری از قاچاق و سامان‌دهی سوخت است.

روز گذشته، بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت، در گفت‌وگویی به انتقادهایی مبنی‌بر این موضوع اشاره کرد که تمامی هیاهوهای افزایش قیمت بنزین از وزارت نفت نشئت گرفته است. وی گفت:

دولت دراین‌زمینه مصوبه‌ای نداشته و از امکان افزایش قیمت بنزین اطلاعی ندارم و دولت باید تصمیم‌گیری کند. اگر مشخص شود منتشرکننده‌ی خبر اجرای سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین آزاد به ۲۵۰۰ تومان مسئولیتی در شرکت پالایشگاه و پخش فراورده‌های نفتی داشته است، واقعا تخلف کرده و ما نیز با او برخورد خواهیم کرد.

حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی، نماینده‌ی مردم محلات در مجلس شورای اسلامی، در جلسه‌ی علنی یکشنبه ۱۵اردیبهشت، در تذکری شفاهی، افزایش قیمت بنزین را غیرقانونی و مغایر با مصوبه‌ی مجلس دانست:

هرگونه افزایش قیمت بنزین باید از مسیر قانونی آن در مجلس تصویب شده باشد. البته این افزایش قیمت به‌طورقطع تورم زیادی در کشور ایجاد می‌کند و به مصلحت نیست. گفتنی است نحوه‌ی اعلام سهمیه‌بندی بنزین و تکذیب آن باعث از‌بین‌رفتن اعتماد عمومی شده است.

حمیدرضا حاجی‌بابایی، رئیس فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با خبرنگاران در تشریح جلسه یکشنبه ۱۵اردیبهشت این فراکسیون گفت:

موضوع التهاب ایجادشده در جامعه پس از شایعه‌ی افزایش قیمت بنزین بررسی شد. اعضای فراکسیون در این جلسه تأکید کردند برای افزایش قیمت بنزین، مجوز قانونی در دست دولت نیست و نمی‌تواند قیمت بنزین را بدون مصوبه‌ی مجلس افزایش دهد. اعضای فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس معتقدند اگر هدف از افزایش قیمت بنزین، جلوگیری از قاچاق است، چرا دولت کارت سوخت را احیا نمی‌کند؟

بنابر اظهارات حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نماینده شاهین‌شهر، مصرف بنزین کشور به ۱۰۵ میلیون لیتر در روز رسیده و رقمی نزیک به ۱۵ میلیون لیتر، معادل ۱۴ درصد، قاچاق می‌شود. با‌این‌حساب، اگر به هر ایرانی روزانه یک لیتر سهمیه بنزین اختصاص داده شود، مصرف مهم‌ترین سوخت کشور به ۸۰ میلیون لیتر در روز محدود خواهد شد و ۲۵ میلیون‌ لیتر صرفه‌جویی می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، خانواده‌ای چهارنفره سهمیه‌ی بنزین ۱۲۰ لیتر در ماه خواهند داشت. حاجی‌دلیگانی معتقد است با اجرای این طرح، روزانه ۲۵ میلیون لیتر کاهش مصرف فراهم خواهد شد و دولت می‌تواند مازاد مصرف را از مردم بخرد و مبلغ مشخصی به حساب آن‌ها بازگرداند. نماینده‌ی شاهین‌شهر در‌این‌باره به خبرنگاران گفت:

این طرح برای قانونی‌شدن در صحن مجلس مطرح شد؛ اما نمایندگان به آن رأی ندادند. رئیس‌جمهور هم با آن مخالفت و دغدغه‌هایی مطرح کرد؛ اما آقای جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور، موافق این طرح بود.

روز گذشته، چند طرح در جلسه غیرعلنی مجلس به رأی گذاشته شد که درنهایت، نمایندگان با افزایش قیمت بنزین مخالفت کردند. نخستین پیشنهاد سهمیه‌بندی به‌صورت ۶۰ لیتر در ماه به قیمت هر لیتر هزار تومان و سهیمه آزاد ۲۵۰۰ تومان بود که با ۵۷ رأی موافق و ۱۶۸ رأی مخالف رد شد. پیشنهاد قیمت یکسان ۱۵۰۰ تومان هم با ۱۰۲ رأی موافق و ۱۲۷ رأی مخالف رد شد. نهایتا پیشنهاد ادامه وضعیت موجود با ۱۴۵ رأی موافق و ۷۷ رأی مخالف از نمایندگان رأی مثبت گرفت. همچنین، نمایندگان مجلس بر توسعه‌ی جایگاه‌های عرضه‌ی CNG تأکید کردند.

بعضی نمایندگان مجلس شورای اسلامی معتقدند افزایش قیمت بنزین می‌تواند وسیله‌ای در دست دولت باشد تا کسری بودجه را جبران کند. علی‌اکبر کریمی، نماینده‌ی مردم اراک و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، روز گذشته به خبرنگاران گفت:

اینکه دولت بخواهد قیمت بنزین را افزایش دهد و صرفا بخشی از کسری‌های درآمد خود را تأمین کند، شایسته نیست. متأسفانه در سال‌های گذشته، با رویکردی غلط در دولت و وزارت نفت، استفاده از کارت سوخت عملا کنار گذاشته شد و باوجوداینکه در سال‌های گذشته، دولت طرح حذف کارت سوخت و ازبین‌بردن آن  را مجلس ارائه و مجلس قاطعانه با این طرح مخالفت کرد، وزارت نفت در دوسه سال اخیر، رویکردی دنبال کرد که با اینکه کارت سوخت وجود داشت و خودروها کارت سوخت داشتند، درعمل، استفاده از کارت سوخت را کنار گذاشتند. در اسرع وقت، بحث کاستی‌ها و نواقصی که در بحث کارت‌ها سوخت وجود دارد، باید رفع شود تا بتواند با برقرارشدن کارت سوخت بدون افزایش قیمت بنزین، شاهد باشیم که در مصرف سوخت و قاچاق صورت کنترل بگیرد.

امیراحمد ذوالفقاری، تحلیلگر و عضو گروه اقتصاد اندیشکده حکمرانی شریف، معتقد است روند کنونی عرضه‌ی بنزین با قیمت لیتری هزار تومان و افزایش ارزش دلار درمقابل پول ملی ایران، کسری بودجه را به‌شدت افزایش خواهد داد:

الان دولت که بنزین را لیتری هزار تومان عرضه می‌کند، قیمت بنزین در فوب خلیج‌فارس تقریبا حدود ۵۰ سنت است و با این شرایط بین ۵ هزار تا ۶ هزار تومان در هر لیتر یارانه می‌دهد و این بارِ هزینه‌ای است برای بودجه‌ی عمومی دولت، خصوصا در شرایطی که ما با مشکل کسری بودجه جدی مواجه هستیم.الان باتوجه‌به شرایط تحریمی، فروش‌نرفتن نفت ایران فشار بر بودجه عمومی می‌آورد. بودجه سال ۱۳۹۸ با دو سطح بسته شد: سطح اول که گفته شده بود فروش نفت روزانه یک‌میلیون بشکه محقق شود. اگر این رقم محقق شود، باز ۱۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه داریم و اگر این رقم را نیز نتوانیم بفروشیم، اوضاع بدتر خواهد شد.اگر همین ۶ هزار تومان یارانه و میزان مصرف را حدود ۱۰۰ میلیون لیتر در روز در نظر بگیریم که این رقم بیشتر هم خواهد شد، در سال بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان کسری خواهد داشت.