راهنمای جامع مراقبت از خودرو

انجام دادن به‌موقع و صحیح سرویس‌های خودرو نه‌تنها ارزش وسیله‌ی نقلیه را در طولانی‌مدت حفظ می‌کند بلکه قابلیت اطمینان و امنیت آن را هم حفظ می‌کند. یک سرویس متداول خودرو شامل کارهایی است که برخی از آن‌ها را نمی‌توان در منزل انجام داد و لازم است به مکانیک مراجعه شود. با وجود این شناختن سرویس‌های خودرو و نحوه‌ی انجام‌گرفتن آن‌ها برای یک راننده می‌تواند بسیار مفید باشد. در ادامه در چهار بخش شامل فیلترها و مایعات، ترمزها و تسمه‌ها، سیستم الکتریکی و قسمت خارجی خودرو به شرح عملیات‌های مورد نیاز در سرویس و نگه‌داری اتومبیل خواهیم پرداخت.

بسیاری از سرویس‌هایی که روی خودروها انجام می‌شوند، مشترک هستند و در تمام دنیا به یک شکل انجام می‌شوند. اما برخی از سرویس‌ها متفاوت است و باید آن را بسته به نوع، برند و سال ساخت خودرو انجام داد. برای این منظور باید دفترچه‌ی راهنمای خودرو را حتما مطالعه کرد. در دفترچه‌ی راهنمای هر خودرویی گفته می‌شود که سرویس‌های آن خودرو در چه فواصلی باید انجام شوند. یکی از سرویس‌هایی که در هر مدل خودرو تفاوت دارد، زمان تعویض تسمه تایم است. تأخیر در تعویض کردن تسمه تایم می‌تواند باعث آسیب دیدن موتور خودرو و به‌خصوص سرسیلندر شود. 

اگر به دفترچه راهنمای خودرو دسترسی ندارید، به وب‌سایت سازنده مراجعه کنید. 

زیر کاپوت خودرو چندین مخزن پلاستیکی برای مایعات مختلف خودرو مانند روغن ترمز، آب رادیاتور، مایع شیشه‌شور و روغن هیدرولیک فرمان وجود دارد. هر یک از این مخازن دو خط روی بدنه‌ی خود دارند که حد پر و خالی مخزن را نشان می‌دهد. اگر راننده در هنگام بازدید مخازن مشاهده کند که مایع مخزنی از حد حداقل مجاز پایین‌تر رفته است، باید مایع را اضافه کند تا حدی که سطح مایع به خط بالایی یعنی حداکثر میزان برسد. 

برخی از خودروها نیازمند نوع خاصی از مایع خنک‌کننده یا روغن ترمز هستند. برای دانستن این اطلاعات باید حتما به دفترچه‌ی راهنمای خودرو مراجعه کرد. برای پر کردن مایع ابتدا باید در مخزن را باز کرد، سپس مایع را تا خط Full پر کرد و در مخزن را محکم بست. 

بهتر است فارغ از نوع خودرو، روغن موتور را هر ۵ هزار کیلومتر یک‌بار تعویض کنید. برای این کار باید خودرو روی جک یا چاله برده شود و با باز کردن پیچ مشخص، روغن آن را تخلیه کرد. سپس باید فیلتر روغن را جدا کرد. پیش از نصب فیلتر روغن جدید بهتر است کمی روغن را با انگشت به واشر دور آن آغشته کرده و سپس فیلتر جدید را در جای خود محکم کرد. مرحله‌ی بعدی بستن پیچ کارتل و سپس پر کردن روغن موتور است. 

هنگام پر کردن روغن موتور باید میزان و نوع روغن را از دفترچه‌ی راهنمای خودرو مطالعه کرد. خودروهای مختلف ظرفیت روغن موتور متفاوتی دارند؛ در نتیجه حتما باید میزان دقیق را از دفترچه چک کرد.

فیلتر هوای موتور از ورود آلودگی‌ها و خاک به درون موتور جلوگیری می‌کند. بیشتر فیلترهای هوا را باید سالی یک‌بار تعویض کرد. برخی فیلترها نیز در بازار وجود دارند که نیاز به تعویض آن‌ها نیست و تنها باید تمیز شوند. فیلتر هوا درون بخشی به نام هواکش نصب می‌شود. هواکش در خودروهای مختلف با استفاده از پیچ یا بست کلیپسی قابل جداسازی است تا بتوان به فیلتر هوا دسترسی پیدا کرد.

پس از جدا کردن فیلتر کهنه، باید فیلتر جدید را درون هواکش قرار داد و هواکش را به‌طور صحیح در جای خود بست. 

عدد اکتان نشان‌دهنده‌ی مقاومت و پایداری بنزین در برابر فشار است. پیشرانه‌هایی که ضریب تراکم بالایی دارند (مانند پیشرانه‌های توربوشارژر یا سوپرشارژر) معمولا به بنزین با اکتان بالا نیاز دارند. استفاده از بنزین اکتان پایین در چنین خودروهایی می‌تواند باعث خرابی پیشرانه و به وجود آمدن مشکلات متعدد در طول زمان شود. در اکثر خودروهایی که نیاز به بنزین اکتان بالا دارند، این مسئله روی در باک نوشته می‌شود. اگر چنین چیزی را در آنجا مشاهده نشود، باید به دفترچه‌ی راهنمای خودرو رجوع کرد. 

فیلتر بنزین وظیفه‌ی جلوگیری از ورود خاک و ذرات اضافی به سیستم سوخترسانی را بر عهده دارد. فیلتر بنزین را می‌توان با دنبال کردن مسیر سوخت از سمت باک تا محفظه‌ی موتور پیدا کرد. از نظر ظاهری فیلتر بنزین شبیه یک سیلندر استوانه‌ای است که یک مجرای ورودی و یک خروجی دارد. هنگام جدا کردن فیلتر بنزین بهتر است یک ظرف زیر آن گرفته شود تا اگر بنزین داخل آن شروع به بیرون ریختن کرد، بتوان نشتی را کنترل کرد. برای جدا کردن نگه‌دارنده‌ی فیلتر بنزین نیز می‌توان از یک پیچ‌گوشتی ساده‌ی دو سو استفاده کرد. هنگام نصب فیلتر بنزین باید به جهت نصب آن توجه کرد و این مورد معمولا با یک علامت روی فیلتر نشان داده می‌شود. 

سالی یک بار باید آب رادیاتور یا ضدیخ را تخلیه کرد. برای این منظور در بعضی خودروها یک پیچ تخلیه زیر رادیاتور قرار دارد و در دیگر مدل‌ها هم باید با باز کردن شلنگ‌های رادیاتور، ضدیخ را تخلیه کرد. سپس باید در رادیاتور را در بخش بالایی آن باز کرده و ضد خ و آب را اضافه کنیم. در اکثر خودروها ضدیخ و آب را باید با نسبت ۵۰/۵۰ مخلوط کرد ولی برای اطمینان بهتر است دفترچه‌ی راهنمای خودرو چک شود. بررسی دفترچه‌ی راهنما از این جهت حائز اهمیت است که ممکن است سازنده ضدیخ خاصی را برای خودرو پیشنهاد کند. حجم مایع مورد نیاز نیز در دفترچه‌ی راهنما قید می‌شود. 

باقی‌مانده‌ی حشرات روی رادیاتور می‌تواند تأثیر منفی روی کارایی این قطعه‌ی مهم داشته باشد. برای حل این مشکل محلول‌های مخصوصی در بازار وجود دارند که با اسپری کردن آن‌ها روی رادیاتور به‌راحتی می‌توان حشرات را پاک کرد. این اسپری باید ۲ دقیقه روی رادیاتور باقی بماند و سپس می‌توان آن را پاک کرد. برخورد اشیای تیز و سخت به رادیاتور می‌تواند به آن آسیب بزند پس هنگام پاک کردن باید مراقب بود. 

بروز مشکل در سیستم ترمز می‌تواند بسیار خطرناک باشد به همین علت اگر راننده احساس کند که ترمزها کارایی کافی ندارند، باید نسبت به تعویض لنت‌ها اقدام کند. اگر مالک بخواهد این کار را در خانه انجام دهد، باید خودرو را روی جک ببرد و چرخ‌ها را باز کند. مرحله‌ی بعدی جدا کردن کالیپر ترمز است که این کار با باز کردن دو پیچ انجام می‌شود. سپس می‌توان به‌راحتی لنت‌ها را از جای خود درآورد. برای اینکه به‌راحتی بتوان پیستون‌های کالیپر را به عقب هل داد، می‌شود از یک گیره‌ی C شکل یا از یک پیچ گوشتی به‌عنوان اهرم استفاده کرد. 

در هر سرویس دوره‌ای لازم است که تسمه‌های خودرو بازدید و در صورت نیاز تعویض شوند. هنگام قرار دادن تسمه‌ی جدید در جای خود باید دقت شود که مسیر تسمه به درستی دنبال شده و در جای صحیح قرار داشته باشد.

با باز کردن کاپوت به‌راحتی می‌توان شلنگ‌های پلاستیکی را بازدید کرد. اگر هرگونه پارگی یا ترک روی شلنگ مشاهده شود، باید آن را تعویض کرد. هنگام جدا کردن شلنگ‌ها هم باید توجه داشت که زیر آن‌ها یک ظرف گرفته شود که مایع یا روغن به جاهای دیگر نریزد. پیش از نصب شلنگ جدید هم باید قطر و طول آن چک شود.

قطب‌های باتری گاه سولفاته می‌شوند و جرم می‌گیرند. این جرم‌گیری می‌تواند روند ارسال جریان برق را با مشکل مواجه کند. برای پاک کردن این جرم‌ها ابتدا باید قطب منفی باتری را آزاد کنید. قطب‌های باتری با شل کردن پیچ بالای آن‌ها به‌سادگی جدا می‌شوند. سپس قطب مثبت را آزاد کنید. برای زدودن جرم سولفات یک قاشق غذاخوری معادل ۱۳.۸ گرم جوش شیرین را با یک فنجان یا ۲۴۰ میلی لیتر آب مخلوط کنید و سپس با یک مسواک قطب‌های باتری را بشویید. 

با استفاده از مسواک هم سر باتری‌ها و هم سر فلزی سیم‌ها را تمیز کنید. پیش از نصب دوباره‌ی سر باتری‌ها، آن‌ها را با دستمال خشک کنید. سپس ابتدا سر مثبت و بعد سر منفی را در جای خود نصب و محکم کنید. 

برای بررسی لامپ‌ها باید از یک نفر بخواهید جلوی خودرو بایستد. سپس اقدام به تست تک تک چراغ‌ها کنید و از همراهتان بخواهید به عقب خودرو برود تا چراغ‌های عقب را هم چک کند. در صورتی که لامپی سوخته باشد، به‌سادگی می‌توانید با باز کردن درپوش پشت چراغ، به بخش لامپ‌ها دسترسی پیدا کرده و لامپ را تعویض کنید. اگر در خودرویی تعویض لامپ به‌سادگی میسر نباشد، باید به راهنمای خودرو رجوع شود.

برای تعویض فیوزهای سوخته ابتدا باید دو جعبه فیوز خودرو را پیدا کرد. معمولا یکی از جعبه فیوزها در قسمت سمت چپ پای راننده و دیگری درون کاپوت قرار دارند. برای اینکه بدانید کدام فیوز به چه بخشی ارتباط دارد، باید به دفترچه‌ی راهنما رجوع کنید. هنگام جایگزین کردن فیوز سوخته هم دقت کنید که فیوز جدید دارای آمپر یکسانی با فیوز قبلی باشد.

برای دسترسی به شمع‌ها باید کاپوت را باز کرده و سپس کوئل را باز کنید. پس از یافتن شمع باید با آچار شمع مخصوص اقدام به باز کردن آن کنید. باید توجه داشت که شمع‌های نو حتما پیش از نصب بازدید شوند و فاصله‌ی بین الکترود آن‌ها اندازه‌گیری شود. فاصله‌ی بین الکترود شمع را با ابزار اندازه‌گیری مخصوصی به نام فیلر اندازه می‌گیرند و عدد دقیق آن برای هر خودرو در دفترچه‌ی راهنما آمده است. 

برای نصب شمع، ابتدا باید آن را با دست در جای خود قرار داد و تا جای ممکن سفت کرد، سپس باید با آچار شمع، آن را محکم کرد. 

اگر چراغ چک موتور خودرو روشن شود، برای دانستن دلیل آن به یک دستگاه دیاگ یا OBD نیاز است. دستگاه دیاگ با استفاده از درگاهی که معمولا در پایین فرمان و زیر پای راننده یا درون داشبورد قرار دارد، به خودرو وصل می‌شود و می‌تواند کد خطای مربوطه را بخواند. پس از نصب سوکت دیاگ باید کلید خودرو را در حالت On  قرار دهید تا اسکن کردن کد خطا شروع شود.

در برخی دستگاه‌های دیاگ، دستگاه کد خطا را برای شما توضیح می‌دهد ولی در برخی دستگاه‌ها تنها یک کد نشان داده می‌شود. باید این کد را یادداشت کرده و در سایت سازنده یا دفترچه‌ی راهنمای تعمیرات مشاهده کنید. هر یک از کدهای خطا نشان‌دهنده‌ی بروز ایراد در یک بخش از خودرو هستند. کار با دستگاه دیاگ سخت نیست و هر کسی می‌تواند یک اسکنر OBD خریداری کند و با خود به همراه داشته باشد.

برای دانستن فشار باد مجاز تایرها باید به دیواره‌ی تایر نگاه کرد. معمولا سازندگان تایر حداکثر فشار باد مجاز تایر را روی آن با واحد psi می‌نویسند. اگر نتوانستید این عدد را روی تایر پیدا کنید، معمولا برچسبی درون در یا روی رکاب سمت راننده وجود دارد که اطلاعات فشار باد تایر روی آن نوشته می‌شود. برای تنظیم باد تایرها ابتدا باید درپوش نازل را باز کرد و فشارسنج را روی آن قرار داد. اگر عدد نشان‌داده‌شده روی فشارسنج کمتر از میزان مجاز باشد، باید با یک کمپرسور باد تایر را تا میزان مجاز اضافه کرد. اگر فشار باد لاستیک‌ها کم‌تر از میزان مجاز باشد، مصرف سوخت خودرو افزایش پیدا کرده و عمر لاستیک‌ها نیز کاهش پیدا می‌کند.

یک راننده حتما باید اطمینان حاصل کند که تایرها در فواصل مشخص و ثابتی جابه‌جا شوند. تایرها به‌صورت ضربدری هم باید جابه‌جا شوند که ترتیب آن در شکل بالا کامل نشان داده شده است. دلیل اصلی این کار را باید در استهلاک متفاوت تایرهای جلو و عقب عنوان کرد. چون فشار ناشی از ترمزگیری روی چرخ‌های جلو بیشتر است در نتیجه، آ‌ن‌ها فرسایش بیشتری نسبت به چرخ‌های عقب دارند. اگر تایرها جهت‌دار نباشند، می‌توانید آن‌ها را به‌جز جلو و عقب کردن چپ و راست نیز کنید. اما تایرهای جهت‌دار را تنها باید در جهت آج‌های آن‌ها نصب کنید.

برف‌پاک‌کن‌ها از مهم‌ترین قطعات ایمنی خودرو به شمار می‌روند. زمانی‌که تیغه‌ی برف پاک‌کن‌ها آسیب ببیند یا شروع به پوسیدن کند، باید فورا آن‌ها را تعویض کنید. در بیشتر خودروها جدا کردن تیغه کار ساده‌ای است. اگر هنگام نصب برف پاک‌کن جدید به مشکل برخوردید، باید به دفترچه‌ی راهنمای تعمیرات خودرو رجوع کنید.

شاید بسیاری فکر کنند که رنگ بدنه تنها برای زیبایی است اما رنگ نقش حفاظتی از بدنه را نیز بر عهده دارد و از بروز پوسیدگی جلوگیری می‌کند. یکی از راه‌های مراقبت از رنگ خودرو استفاده از واکس است. بهتر است هر ۶ ماه یکبار بدنه را واکس بزنید. برای این کار ابتدا باید خودرو به‌خوبی شسته شود. پس از خشک شدن بدنه باید واکس را روی بدنه استفاده کرد. پس از خشک شدن واکس باید با یک پارچه بدنه را پاک کرد.