سیر تحول جلوپنجره بی ام و پس از ۸۷ سال تولید

رونمایی خودرو i4 در اواخر سال ۲۰۱۹، بسیاری از علاقه‌مندان بی‌ام‌و را به آینده‌ی جلوپنجره‌های این شرکت نگران کرد. حالت بزرگ و عمودی در این بخش از سدان برقی i4 متفاوت از دیگر خودروهای بی‌ام‌و در سه‌ دهه‌ی اخیر است؛ اما با نگاهی به سابقه‌ی تاریخی جلوپنجره‌های دوگانه در محصولات شرکت سازنده، حالت‌هایی بسیار متنوع با اندازه‌های متفاوت نیز دیده می‌شود تا خلاقیت در طراحی بی‌ام‌و با حفظ اصالت نمود پیدا کند.

کارشناسان اروپایی و آمریکایی سبک جلوپنجره‌های بی‌ام‌و با حالت چهارگوش و اضلاع متناسب با یکدیگر را به کلیه‌ در بدن انسان (Kidney) تشبیه می‌کنند. این عبارت البته در ایران و میان علاقه‌مندان خودرو چندان مشهور نیست و صرفا در بعضی موارد، اصطلاح جلوپنجره‌ی قلوه‌ای به‌کار رفته است. چنین تعبیرهایی برای خودروهای بی‌ام‌و مناسب به‌نظر می‌رسد که بین سال‌های ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۰ تولید می‌شد؛ اما برای محصولات مدرن با سختار بزرگ و کشیده در جلوپنجره، چندان جالب نیست.

اولین خودرو ساخت بی‌ام‌و که با کد 3/15 در سال ۱۹۲۷ رونمایی شد، فاقد جلوپنجره‌ی دوگانه بود. این محصول درواقع نمونها‌ی مونتاژ آلمان از آستین سون (Austin Seven) ساخت انگلستان محسوب می‌شد و حتی با برند (Dixi) به بازار رسید. بی‌ام‌و دیکسی از موتور ۱۵ اسب‌بخار با جعبه‌دنده‌ی سه‌سرعته استفاده می‌کرد؛ به‌همین‌دلیل، 3/15 یا 315 نام گرفت.

نخستین محصول بی‌ام‌و با سختار دوگانه در نمای روبه‌رو در ابتدا فاقد جلوپنجره بود. مهندسان خلاق بی‌ام‌و با هدف بهبود آیرودینامیک و تبادل حرارت سیستم خنک‌کننده با هوای بیرون خودرو، رادیاتور مدل 303 را بین چراغ‌های اصلی نصب کردند. این ابتکار با قطعه‌ای از بدنه که بالا تا پایین رادیاتور کشیده شده بود و آن را به دو بخش تقسیم می‌کرد، در سال ۱۹۳۳ روی بی‌ام‌و 303 ظاهر شد. با نصب جلوپنجره‌های مشبک و زاویه‌دار درمقابل رادیاتور، هدایت هوا و شرایط آیرودینامیک خودرو نیز فراتر از رقبا در زمان خود بود. بی‌ام‌و 303 تا سال ۱۹۴۰ و آغاز جنگ جهانی دوم تولید شد.

بی‌ام‌و 503 ساخت ۱۹۵۶

بی‌ام‌و از سال ۱۹۳۴ و تنها یک سال بعد از معرفی 303، نخستین محصول اسپرت دونفره‌ی خود را با کد ۳۱۵/۱ رونمایی کرد. این محصول تأکید بیشتری بر جلوپنجره‌ی دوگانه با ساختار عمودی و بیضی‌شکل می‌کرد. در سال ۱۹۳۶، بی‌ام‌و مدل 328 را رونمایی کرد که محصولی لوکس و اسپرت و سفارشی بود. جلوپنجره‌ی مدل 328 با‌توجه‌به حالت سرعتی و آیرودینامیک خودرو، بسیار باریک و کشیده به‌نظر می‌رسید تا حس خودرو اسپرت تجملی را القا کند.

بی‌ام‌و 503 ساخت ۱۹۵۶

تا سال ۱۹۵۶ و عرضه‌ی مدل 503، محصولات بی‌ام‌و با جلوپنجره‌ی باریک مشابه مدل 328 تولید می‌شدند. رونمایی بی‌ام‌و 503 ضمن حفظ حالت دوگانه در جلوپنجره، خودروهای شرکت سازنده را به نیاز روز و سلیقه‌ی عمومی مردم در بازار جهانی هماهنگ کرد. اواسط دهه‌ی ۱۹۵۰، با کاهش ارتفاع کاپوت در خودروها و نزدیک‌شدن دماغه به سپر هم‌زمان بود. با این وضعیت، 503 به‌خوبی می‌توانست اصالت بی‌ام‌و را نشان دهد و البته مدرن و آیرودینامیک جلوه کند.

بی‌ام‌و 507 ساخت ۱۹۵۶

رونمایی مدل 507 در سال ۱۹۵۶، ساختار جلوپنجره‌ی بی‌ام‌و را به‌کلی دگرگون کرد. درحالی‌که چراغ‌های دایره‌ای در طرفین بدنه ثابت بود، جلوپنجره‌ی دوگانه به‌شکل افقی و باریک تغییر داده شد. آلبرت ون گوئرتز (Albrecht Goertz)، طراح آلمانی این سبک را روی 507 پیاده کرد. وی پیش‌تر 503 را عرضه کرده بود.

بی‌ام‌و Z8 ساخت ۲۰۰۰

طرح جلوپنجره و ساختار بدنه‌ی 507 آن‌چنان در کانون توجه قرار گرفت که سال‌ها بعد برای تعدادی از خودروهای مدرن بی‌ام‌و نیز استفاده شد. در سال ۲۰۰۰، مدل Z8 با الهام از 507 تولید شد. نسل اول تا سوم Z4 که از سال ۲۰۰۲ تاکنون ساخته می‌شود، در‌مقایسه‌با دیگر محصولات بی‌ام‌و، جلوپنجره‌ی افقی و نسبتا باریک دارد و تا حدودی مدل 507 را تداعی می‌کند.

از اواسط دهه‌ی ۱۹۶۰، جلوپنجره‌ی دوگانه به طرحی کاملا ظاهری و فاقد اهمیت فنی برای خودروهای بی‌ام‌و تبدیل شد. چنین شرایطی در مدل ۱۶۰۰ ظهور کرد که سال ۱۹۶۶ رونمایی شد. سپس، خودروهای بسیار مشهور و پرفروش بی‌ام‌و در دهه‌ها‌ی ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، شامل 2002 و نسل اول سری 3 و سری 5، هم با جلوپنجره‌ی سرتاسری بین چراغ‌های جلو و دو قطعه‌ی مستطیل‌شکل در وسط تولید شدند. این ساختار تقریبا ۳۰ سال و تا اواسط دهه‌ی ۱۹۹۰، روی خودروهای مختلف بی‌ام‌و وجود داشت.

نسل سوم بی‌ام‌و سری 3 ساخت ۱۹۹۰ 

در سال ۱۹۹۰، تقسیم جلوپنجره‌ی خودروهای بی‌ام‌و به دو قسمت مساوی با حالتی افقی و مستطیل‌شکل روی نسل سوم بی‌ام‌و سری ۳ معرفی شد. این سبک جدید برای نسل چهارم سری ۵ هم از سال ۱۹۹۵ وجود داشت و تقریبا تا امروز، برای اغلب خودروهای بی‌ام‌و در کلاس بدنه‌های مختلف استفاده می‌شود.

بی ام و M1 ساخت ۱۹۷۸ 

سوپراسپرت‌های M1 و Z1 که به‌ترتیب در سال‌های ۱۹۷۸ و ۱۹۸۹ معرفی شد، جلوپنجره‌ی دوگانه را به حالتی بسیار کوچک و مینیمال رساند. مدل M1 به‌دلیل نصب پیشرانه در عقب، نیازمند هواکش بزرگ در جلو خودرو نبود. این سبک با وجود پیشرانه در جلو Z1 با هدف پیروی از طراحی M1 استفاده شد. همچنین، ابرخودرو مفهومی بی‌ام‌و با کد C2 و لقب نازکا (Nazca) که در سال ۱۹۹۱ استودیو ایتال دیزاین طراحی کرد، جلوپنجره‌ی دوگانه با حالت مینیمال داشت.

افزایش اندازه‌ی جلوپنجره در طول و پهنا موردتوجه طراحان بی‌ام‌و در محصولات آینده است. این سبک پیش‌تر در تعدادی از خودروهای مفهومی مثل 3.0CSL Hommage سال ۲۰۱۴ و ویژن نکست 100 سال ۲۰۱۶ معرفی شده بود؛ اما نخستین‌بار برای نسخه‌ی فیس‌لیفت از نسل ششم بی‌ام‌و سری ۷ در سال ۲۰۱۹ به عرضه‌ی‌ عمومی و تجاری رسید. این جلوپنجره‌ی عظیم روی شاسی‌بلند X7 هم با نمایی شبیه به دو مربع متفاوت از گذشته و ساختارشکن ظاهر شد.

رونمایی مدل مفهومی i4، نخستین سدان برقی بی‌ام‌و، توجه عموم به جلوپنجره‌ی بی‌ام‌و را افزایش داد. براساس اطلاعات رسمی، نسخه‌ی نهایی و تجاری i4 تفاوت چندانی با نمونه‌ی مفهومی نخواهد داشت و به‌احتمال فراوان، از جلوپنجره‌ای مشابه بهره خواهد برد. این نوع طراحی باتوجه‌به وابستگی‌نداشتن پیشرانه‌های برقی به هوای ورودی از بیرون خودرو همچنان بحث‌برانگیز است. درمقابل، احتمالا نسل جدید سری ۴ هم با الهام از مدل مفهومی این خودرو که سال ۲۰۱۹ رونمایی شد، جلوپنجره‌ی بزرگ با ساختار مستطیل عمودی خواهد داشت.

درپایان، نگاهی به معدود تولیدات بی‌ام‌و با جلوپنجره‌های غیرمعمول می‌اندازیم.

ایزتا (Isetta) کوچک‌ترین محصول تاریخ بی‌ام‌و و یکی از خودروهای ساده‌ی دنیا تا امروز است. این مدل سه‌چرخ دونفره اصولا به جلوپنجره نیازی نداشت چراکه از پیشرانه‌ی ۲۳۶ سی‌سی با قدرت ۹/۵ اسب‌بخار بهره می‌برد و نخستین خودرو جهان با مصرف سوخت سه لیتر در ۱۰۰ کیلومتر بود. ایزتا را شرکتی ایتالیایی طراحی کرد تا محصولی اقتصادی برای اوایل دهه‌ی ۱۹۵۰ باشد. بین سال‌های ۱۹۵۷ تا ۱۹۵۹، نسخه‌ی چهار چرخ این خودرو نیز با نام بی‌ام‌و 600 تولید شد. 

در سال ۱۹۵۹، مدل 700 به سبد محصولات بی‌ام‌و اضافه شد که در کمال تعجب، موتورعقب و بی‌نیاز از جلوپنجره بود. این خودرو موفقیت تجاری بزرگی برای بی‌ام‌و فراهم کرد و تا سال ۱۹۶۵، درحدود ۱۸۸ هزار دستگاه از آن تولید شد. مدل 700 از پیشرانه‌ی 700 سی‌سی نیرو می‌گرفت و حتی در مسابقات سرعت هم، افتخارات متعددی کسب کرد.

در سال ۱۹۷۰، استودیو برتونه در ایتالیا مدل مفهومی بی‌ام‌و گارمیش را طراحی کرد. این محصول در نمای چراغ‌ها و جلوپنجره ساختارشکن و متفاوت بود و احتمالا به‌همین‌دلایل هم وارد مرحله‌ی تولید و تجاری نشد.