مروری بر طول عمر انواع متداول حافظه‌ی ذخیره سازی

 همه‌ی کاربران مطمئنا با حافظه‌های جانبی مخصوص و مورد علاقه خودشان به صورت مداوم سر و کار دارند. از آنجایی که امکان ارسال و انتقال اطلاعات و فایل‌ها همواره از طریق شبکه‌های محلی و داخلی بین کامپیوترها وجود ندارد، این نیاز احساس می‌شود که حافظه‌هایی مانند دیسک‌های سخت، SSD و انواع دیسک‌های فلش، به حیات خود ادامه دهند و مدام تحول یابند. از سوی دیگر با رایج شدن استفاده از کامپیوترهای لپ‌تاپ و انواع نوت‌بوک‌ها، روش‌های قدیمی و سنتی مانند انتقال هارد به هارد اطلاعات هم ممکن نیست و کاربری که می‌خواهد برای مثال ۱۰ گیگابایت داده و فایل خود را از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگری انتقال دهد، باید حداقل از ۱۰ عدد سی‌دی استفاده کند و این کار علاوه بر هزینه‌بر بودن، زمان بسیار بالایی نیز تلف می‌کند. به همین دلیل با گذشت زمان نیاز مداوم به حافظه‌های فلش، SSD و دیسک سخت دیده می‌شود. در این مقاله سعی داریم این نوع حافظه‌ها را از نظر ذخیره سازی و طول عمر مقایسه کنیم.

هر دو کلمه‌ی Disc و Disk هم در انگلیسی و هم در فارسی به یک صورت یکسان و با تلفظ «دیسک» خوانده می‌شوند. کلمه‌ی Disc بیشتر به درایوهای نوری مانند CDها، DVDها و بلوری‌ها اطلاق می‌شود. تمامی این‌ها Disc نامیده می‌شوند. این موارد امکان unmount کردن یا خارج کردن از کامپیوتر به صورت نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری را دارند.

Disk برای درایوهای مغناطیسی مانند فلاپی دیسک و دیسک‌های سخت استفاده می‌شود. همینطور دیسک‌های سخت اکسترنال نیز در واقع Disk هستند. دیسک‌ها همیشه قابلیت نوشتن چندین باره را دارند، البته در صورتی که به صورت نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری قفل نشده باشند. همچنین امکان پارتیشن بندی کردن یک Disk به چندین بخش مجزا همیشه وجود دارد. Diskها معمولا در قالبی فلزی یا پلاستیکی قرار داشته و به همین صورت فروخته می‌شوند.

دیسک سخت «Hard Drive Disk» یکی از حافظه‌های ذخیره سازی جانبی داده‌ها است و اغلب حافظه دائمی کامپیوتر نیز خوانده می‌شود. می‌توان گفت دیسک سخت بزرگترین حافظه جانبی موجود در کامپیوتر است. تقریبا همه داده‌ها از جمله سیستم عامل، فایل‌ها و برنامه‌ها روی حافظه جانبیِ دیسک سخت قرار می‌گیرند. دیسک سخت یک وظیفه دارد و آن حفظ دائمی داده‌ها است. هر داده دیجیتالی و اطلاعاتی که برای ذخیره سازی به هارد دیسک ارسال می‌شود، تا زمانی که حذف نشود بر روی سکتورها، در مکان‌ خود باقی خواهد ماند. البته ممکن است شرایط محیطی نیز در از بین رفتن این داده‌ها اثر بگذارد. معمولا اکثر کاربران این باور را دارند که اگر فایلی را از دیسک سخت پاک کنیم، به این معنی است که برای همیشه از بین رفته است.

بیشتر کارشناسان امنیتی دیسک‌های سخت را برای میزان بازیابی اطلاعات بررسی می‌کنند. در حقیقت تنها زمانی می‌توان از از بین رفتن صدرصد اطلاعات مطمئن شد که دیسک سخت را به صورت فیزیکی از بین برده باشیم. با این حال نمی‌توان گفت که این نوع دیسک‌ها دارای طول عمر بالایی هستند. معمولا این نوع دیسک‌ها از معایب و مشکلات هد دستگاه رنج می‌برند. در سال ۲۰۱۳ کمپانی فعال در زمینه‌ی شبکه ابری با نام «BackBlaze» تحقیقاتی را بر روی ۲۵ هزار هارد درایو انجام داد. مطابق نتیجه این تحقیقات، تعداد ۵ درصد از کل دیسک‌ها در اولین استفاده معیوب بوده و این مشکل به شرکت سازنده برمی‌گردد. به عقیده این کمپانی، پس از چهار سال عمر میزان خطا و مشکلات این دیسک‌ها به ۱۱/۸ درصد رسیده اما ۷۴ درصد آن‌ها به خوبی کار می‌کنند. دیسک‌های سخت از روش مغناطیسی برای ذخیره سازی استفاده می‌کنند، به همین دلیل تا زمانی که آن‌ها را از منابع مغناطیسی دور نگه دارید سالم خواهند ماند. این نوع دیسک‌ها در مقایسه با دیسک‌های گذشته طبیعتا از طول عمر بالایی برخوردار بوده اما ممکن است در شرایط فیزیکی بد بازده خوبی نداشته باشد.

Solid State Drive یا SSD در کمترین زمان توانست جایگزین مناسبی برای دیسک‌های سخت HDD شود. در واقع SSD حافظه‌ی مبتنی بر flash است که در مقایسه با دیسک‌های سخت قبلی برق کمتری مصرف می‌کند و از مقاومت بیشتری نیز برخوردار است. دیسک‌های سخت معمولی HDD صفحاتی به نام پلاتر و هد دارند که این هد اطلاعات را از روی صفحات می‌خواند. بر خلاف آن، هیچ کدام از اجزاء داخلی SSD در حال چرخش نیستند و یک حافظه فلش است که فوق العاده محکم و بادوام است. درحقیقت اگرچه SSD سرعت بالا و افزایش عمر باتری را برای کاربر به ارمغان می‌آورد اما به لحاظ حجم داده‌هایی که ذخیره می‌کند در سطح پایین‌تری قرار می‌گیرد.

 یکی از معایب SSD عدم قابلیت Encryption یا همان رمزنگاری اطلاعات است. البته این مشکل برای همه SSDها وجود ندارد. از آنجایی که بسیاری از SSDها از حافظه نوع MLC NAND Flash استفاده می‌کنند و این نوع حافظه قابلیت بازنویسی اطلاعات در موقعیت خود را ندارد و تنها اطلاعات را در بلاک جدید نوشته یا روی اطلاعات دیگر بازنویسی می‌کند و قابلیت Overwrite ندارد، در صورت استفاده از یک نرم‌افزار برای رمزنگاری اطلاعات، پس از رمزنگاری، اطلاعات اولیه همچنان قابل دسترسی هستند. بنابراین پس از رمزنگاری باید با استفاده از نرم‌افزار یا قابلیت کنترلر SSD اطلاعات اولیه را به صورتی امن از بین ببرید.  SSD اطلاعات را از اطراف درایو خود حرکت می‌دهد و باعث می‌شود که درایو نسبت به HDD عمر بیشتری داشته باشد. شرکت دل در سال ۲۰۱۱ طبق تحقیقاتی که انجام داده نشان داد که این نوع دیسک‌ها از ۳ ماه الی ۱۰ سال عمر دارند.

حافظه‌های فلش با اندازه‌ها و طرح‌های بسیار متنوع به جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی ما تبدیل شده‌اند. این وسایل کوچک و بسیار کاربردی به لطف فراگیر بودن پورت USB در همه جا کاربرد دارد؛ نوع USB فقط یکی از مدل‌های موجود برای حافظه‌های فلش بوده و دوربین‌های دیجیتال و گوشی‌های موبایل نیز از کارت‌های حافظه فلش استفاده می‌شود. حافظه‌های ساخته شده با این فناوری عموما اندازه‌ای بسیار کوچک و ضخامتی کم دارند، پس انتظار سرعت انتقال اطلاعات بالا از آن‌ها را نداریم. اگر حافظه‌ی فلش با پورت سریع USB 3.0 داشته باشید، می‌توانید انتقال اطلاعات با سرعت بالا را دریافت کنید. فلش‌ها همانند SSD تحت تاثیر سالم بودن بلاک‌های حافظه قرار دارند. معمولا در صورتی که کاربران بخواهند از فایل‌های کم حجم خود پشتیبان داشته باشند از این نوع حافظه استفاده می‌کنند.

چیزی که همیشه باید در نظر داشته باشید این است که نباید از حافظه‌ها انتظار داشته باشیم که اطلاعات را مادام‌العمر نگه دارند. اگر اطلاعاتی دارید که ممکن است آن‌ها را چند سال دستکاری نکنید، می‌توان انتظار داشت که حافظه‌ها تا چند سال به خوبی از آن‌ها نگه داری کنند. البته این نکته را نیز به خاطر داشته باشید که شرایط فیزیکی از جمله دما، رطوبت و گرد و غبار عواملی هستند که در سلامت یا در خطر بودن دیسک‌ها دخیل هستند. شاید بهترین روش این است که به طور مداوم اطلاعات خود را در دیسک‌های مجزا ذخیره کنید. این نکته را در نظر داشته باشید که هیچ دستگاه یا حافظه‌ای بازده صددرصد نداشته و ممکن است دارای معایبی نیز باشد.