۷ پرسش مهم در مورد تراکنش‌های بیت کوین

شاید برای بسیاری از کاربران عادی اطلاع در مورد نحوه‌ی عملکرد شبکه‌ی بیت کوین، هش ریت و عملکرد ماینرها کاربردی نباشد، اما برای اکثر کاربران سؤالاتی در مورد نحوه‌ی محاسبه‌ی کارمزد انتقال و زمان آن وجود دارد. از طرفی ممکن است بارها تراکنش بیت کوین انجام داده و تا به حال با مشکل عدم تأیید تراکنش مواجه نشده باشید، اما سؤال این است در این مواقع چگونه می‌توان تراکنشی را بازیابی یا لغو کرد. در مقاله سعی کرده‌ایم به هفت سؤال مهم در مورد تراکنش‌های بیت کوین پاسخ بدهیم، با زومیت همراه باشید.

هزینه‌ی تراکنش برابر اختلاف بیت کوین فرستاده‌شده و بیت کوین دریافت‌شده است. از نظر تئوری، کارمزد تراکنش (Transaction Fee)، سرعت تأیید تراکنش کاربر در بلاک چین را تعیین می‌کند. زمانی که ماینری بلاکی را در بلاک چین تأیید می‌کند، تمامی تراکنش‌های درون آن بلاک تأیید می‌شوند.

زمانی که بلاک جدیدی تأیید شد، ماینر تمامی هزینه‌های تراکنش و کمک هزینه‌های مرتبط (subside) را دریافت می‌کند. پاداش یک بلاک حاصل جمع هزینه‌های تراکنش به‌علاوه کمک هزینه‌ی بلاک است یعنی همان جایزه‌ی فعلی استخراج بلاک که پس از هر فرایند هاوینگ نصف می‌شود. از طرفی نرخ هش با هر هاوینگ نصف می‌شود، کاهش نرخ هش باعث افزایش هزینه‌ی استخراج بلاک جدید شده و در‌ نتیجه پاداش بلاک کاهش می‌یابد.

ازآنجاکه تأیید بلاک‌های جدید نیازمند توان محاسباتی و انرژی بالایی است، ماینرها با افزایش کارمزد، ترغیب می‌شوند. از طرفی حفظ امنیت شبکه، مستلزم باقی ماندن ماینرها در شبکه است، در همین راستا کارمزدهای تراکنش نقش مهمی را ایفا می‌کنند.

از این لینک می‌توان میانگین کارمزد تراکنش بیت کوین را مشاهده کرد، اما باید در نظر داشت، بعضی از صرافی‌ها کارمزد ثابتی را تعیین می‌کنند که برای مشاهده‌ی کارمزد برداشت بیت کوین به جداول کارمزد آن صرافی‌ها مراجعه کرد.

هزینه‌های تراکنش براساس حجم داده‌های تراکنش و ازدجام شبکه تعیین می‌شود.

ازآنجاکه هر بلاک بیت کوین تنها ۱ مگابایت داده می‌تواند در خود نگه دارد، تعداد تراکنش‌های هر بلاک محدود خواهد شد. بر این اساس برای تراکنش‌های بزرگتر، بلاک‌های داده‌ی بیشتری موردنیاز است، درنتیجه تراکنش‌های مهم‌تر براساس بایت محاسبه می‌شود.

زمانی که از کیف پول دیجیتال خود می‌خواهید مقداری بیت کوین ارسال کنید، کیف پول معمولاً امکان تعیین نرخ کارمزد را به شما می‌دهد، در برخی کیف پول‌ها برای مشاهده‌ی این قسمت باید وارد تنظیمات پیشرفته شد. این کارمزد براساس ساتوشی به ازای واحد داده تعیین می‌شود که توسط تراکنش شما در بلاک چین مصرف می‌شود و با sats/vByte نشان داده می‌شود. هر بیت کوین معادل ۱۰۰ میلیون ساتوشی است. نرخ گفته شده سپس در اندازه‌ی تراکنش شما ضرب شده و هزینه‌ی تراکنش نهایی محاسبه می‌شود.

اگر می‌خواهید تراکنش‌تان فورا تأیید شود، ممکن است مقدار کارمزد پرداختی تغییر قابل توجهی کند. اگر نمی‌خواهید منتظر بمانید با صرف دو sats/vByte، معمولاً تراکنشتان در طول یک روز یا یک هفته تأیید می‌شود.

هزینه‌های تراکنش همچنین سرعت تأیید تراکنش را تعیین می‌کند. زمانی که کاربر تراکنشی را آغاز می‌کند، این تراکنش وارد memepool می‌شود یعنی استخری از تراکنش‌ها که هنوز توسط در بلاک چین ثبت نشده‌اند و در حافظه موقت نگه‌داری می‌شوند.

پس از قرار گرفتن تراکنش در مِم پول، ماینرها براساس بالاترین کارمزد پرداخت شده، تراکنش را انتخاب می‌کنند. زمانی که صفی طولانی از تراکنش‌های در انتظار تأیید برای ماینرها وجود دارد، ماینرها تراکنشی را که بیشترین کارمزد را پرداخت کرده در بلاک چین ثبت می‌کنند. زمانی که تعداد تراکنش‌ها در شبکه کاهش بیابد، هزینه‌های تراکنش نیز کاهش خواهد یافت.

صرافی‌های ارز دیجیتال بیت کوین که واسط بین خریداران و فروشندگان هستند، کارمزدها را به دو شیوه تعیین می‌کنند: کارمزد ثابت به ازای هر تراکنش یا درصدی از کل حجم تراکنش انجام شده در ۳۰ روز گذشته. صرافی‌ها از ساختاری پله‌ای برای محاسبه‌ی کارمزدهای تراکنش استفاده می‌کنند.

کارمزدها طوری طراحی می‌شود که کاربران را تشویق به خرید و فروش مداوم رمزارز کند، درنتیجه هزینه‌های تراکنش‌های با ارزش بالا و مداومت زیاد، کاهش می‌یابد. کارمزدها برای تراکنش‌های ناچیز و با تداوم کم، معمولاً بیشتر است.

میانگین زمان مورد نیاز برای انجام تراکنش بیت کوین، تحت تأثیر عواملی مانند مجموع فعالیت شبکه، هش ریت و کارمزد تراکنش بستگی دارد.

میانگین زمان انجام تراکنش بیت کوین حدود ده دقیقه است، اما این زمان می‌تواند به‌شدت دچار تغییر شود، اگر شبکه‌ی بیت کوین دچار ازدحام شود، تراکنش‌های تأیید نشده در مم‌پول روی هم تنلبار می‌شوند. کاربران مجبورند برای انجام سریع‌تر تراکنش، کارمزد بیشتری بپردازند، مشابه این اتفاق در فروردین ۱۴۰۰ (آوریل ۲۰۲۱) رخ داد، یعنی زمانی که میانگین هزینه‌های تراکنش بیت کوین به بیش از ۵۸ دلار رسید.

نمودار میانگین هزینه‌ی تراکنش بیت کوین. منبع: Ycharts

بااین‌حال هزینه‌ی تراکنش‌ها تا آبان همان سال (نوامبر ۲۰۲۱) با کاهشی ۵۷٫۹۷ ٪ از ۴٫۴ به ۱٫۸ دلار رسید. بعضی از عوامل می‌تواند علت این کاهش کارمزد باشد. یکی از آن‌ها رشد سریع شبکه‌ی لایتنینگ بیت کوین است که به تراکنش‌ها امکان انجام خارج از بلاک چین را می‌دهد، این عامل مانند کاتالیستی عمل می‌کند. دلیل دیگر کاهش کارمزد می‌تواند به کاهش علاقه‌ی ماینرها به پردازش تراکنش‌ها و بدبین شد آن‌ها می‌تواند باشد، درنتیجه‌ی سختی استخراج شبکه نیز کاهش می‌یابد که نشان‌دهنده‌ی سختی تأیید تراکنش بیت کوین است.

وب‌سایت‌های blockchain.com و Statista دو منبع مفید برای تخمین زمان متوسط برای تکمیل تراکنش بیت کوین هستند.

هزینه‌های تراکنش معمولاً براساس ساتوشی بیان می‌شوند. دقت کنید در صورتی که کارمزد کمی را برای تراکنش در نظر بگیرید، این ریسک وجود دارد که تراکنش شما در فهرست بلندبالای تراکنش‌های تأییدنشده باقی بماند. بااین‌حال، اگر شبکه دچار سکون شود این شانس وجود دارد که تراکنش تأیید شود، اما این ریسک ارزش امتحان ندارد.

علاوه بر روش افزایش سرعت تراکنش بوسیله‌ی پرداخت کارمزد بیشتر که در ادامه به آن اشاره می‌شود، استراتژی دیگر ارسال بیت کوین در ساعت‌های کم‌باری شبکه است. از‌ طریق چارت سایز مم پول از سایت blockchain.com می‌توان زمانی که تعداد تراکنش‌های تأیید نشده به حداقل مقدار خود می‌رسد را مشاهده کرد.

BTC Nitro راهی برای افزایش سرعت تراکنش‌های بیت کوین است. BTC Nirto تراکنش شما را در چندین گره بیت کوین در سراسر دنیا، بازپخش می‌کند و با گذاشتن مجدد آن در صف، به ماینرها یادآوری می‌کند که تراکنش آماده‌ی پردازش است. در این وب‌سایت می‌توان به دو روش رایگان یا پولی، سرعت انجام تراکنش را بالا برد.

وب‌سایت دیگر به صورت رایگان می‌توان سرعت تراکنش بیت کوین را بالا برد، BitAccelerate است. به‌سادگی، ID تراکنش بیت کوین (TXID) را نوار مربوطه وارد کرده و Accelerate را انتخاب کنید، با این کار تراکنش ازطریق سرویس‌های این وب‌سایت در گره‌های بیت کوین بازنشر می‌شود. در این وب‌سایت اشاره شده تا زمان تکمیل تراکنش، هر شش ساعت یک بار، عمل گفته‌شده را انجام دهید.

مشکل تراکنش تأیید نشده‌ی بیت کوین را می‌توان به دو طریق حل کرد: به‌وسیله‌ی «پروتکل جایگزینی رایگان (RBF)» یا «پرداخت دوباره ازطریق افزایش کارمزد»‌.

تراکنش بیت کوین زمانی که تأیید شد، دیگر قابل‌بازگشت نیست. اما آیا می‌توان تراکنش بیت کوین را لغو کرد؟

بله، تراکنش‌های تأیید نشده‌ی را در صورتی که بلاک چین در عرض ۲۴ ساعت آن را تأیید نکرده باشد، می‌توان لغو کرد. تراکنش زمانی تأییدنشده در نظر گرفته می‌شود که حداقل سه ماینر در طی فرایند استخراج، تمام تراکنش‌ها را تأیید نکرده باشند. اگر در طی این بازه، تراکنشتان تأیید نشد، می‌توانید آن را لغو کنید.

می‌توان با استفاده از پروتکل RBF برای بار دوم، تراکنش بیت کوین را در کل شبکه منتشر کرد اما باید بیشتر هزینه کرد. در‌ نتیجه ماینرها می‌توانند تراکنش را زودتر تأیید کنند، تراکنش قبلی را لغو و تراکنش جدیدتر را شروع کنند.

باید دقت کرد که آیا والت بیت کوین شما از پروتکل RBF پشتیبانی می‌کند یا نه. قبل از ارسال بیت کوین، می‌توان بررسی کرد که آیا کیف پول شما چنین امکانی دارد تا در صورت لزوم از آن استفاده کرد. والت‌های الکتروم و سامورائی و بیت کوین کور از ‌جمله والت‌های نرم‌افزاری و ترزور والت سخت‌افزاری است که از RBF پشتیبانی می‌کند.

اگر کیف پولتان از پروتکل RBF پشتیبانی نمی‌کند، باید از گزینه‌ی پرداخت مجدد (double-spend) استفاده کرد، در این روش تراکنشی جدید با همان مقدار قبلی ایجاد کنید. این به معنی ارسال مجدد بیت کوین با کارمزدی بیشتر است. ماینرها اغلب مواقع تراکنش جدید را قبول کرده و تراکنش قبلی را برگشت می‌دهند.

از نظر فنی، نمی‌توان بیت کوین (BTC) را به کیف پول اتریوم یا اتر (ETH) را به کیف بیت کوین فرستاد. اغلب کیف پول‌ها قبل از این کار به شما اخطار می‌دهند.

بااین‌حال پرداخت‌ها گاهی در شرایط غیرمعمول تأیید می‌شود، برای مثال اگر بیت کوین را به والت لایت کوین بفرستید ازآنجاکه آدرس‌های هر دو با عدد ۳ شروع می‌شود، احتمال قبول تراکنش وجود دارد ولی به دلیل نوع آدرس اشتباه، سرمایه از دست می‌رود.

آیا تا به حال برای شما نیز پیش آمده که تراکنش‌های بیت کوینتان تأیید نشود؟ در این مواقع از کدام یک از روش‌ها استفاده کرده‌اید؟