آربیتراژ چیست؟ چطور از تفاوت قیمت رمزارز در صرافی‌ها کسب درآمد کنیم؟

آربیتراژ رمزارز نوعی استراتژی محسوب می‌شود که در آن سرمایه‌گذاران از اختلاف قیمت‌های جزئی دارایی‌های دیجیتال در چندین بازار کسب درآمد می‌کنند. در ساده‌ترین شکل، این فرآیند شامل خرید رمزارز مورد نظر از صرافی کریپتو و فروش تقریباً هم‌زمان آن در صرافی دیگر است. به‌عنوان مثال شما هرواحد بیت کوین را از صرافی خاصی به قیمت ۲۵,۰۰۰ دلار خریداری و آن را در صرافی دیگری با قیمت ۲۵,۲۰۰ دلار می‌فروشید.

آربیتراژ به‌دلیل ماهیتی که دارد، برای کسب سود از دنیای رمزارزها روشی بسیار کم‌ریسک محسوب می‌شود. نکته‌ی مهم دیگر درمورد استراتژی مذکور این است که برای شروع معاملات آربیتراژ لازم نیست سرمایه‌گذار حرفه‌ای باشید.

آربیتراژ مدت‌ها قبل‌از ظهور دنیای رمزارزها یکی از پایه‌های اصلی بازارهای مالی سنتی بوده است و بااین حال، به‌نظر می‌رسد فرصت‌های آربیتراژ در صحنه‌ی کریپتو بیشتر باشد؛ زیرا درمقایسه با سایر بازارهای مالی نوسان بیشتری دارد. این یعنی قیمت دارایی‌های رمزارزی طی دوره‌ی زمانی کوتاه به‌طور قابل‌توجهی تغییر می‌کند.

رمزارزها در سطح جهانی در صدها صرافی به‌طور ۲۴ ساعته و ۷ روز هفته، بدون تعطیلی خرید و فروش می‌شوند و بنابراین فرصت‌های بیشتری برای معاملات آربیتراژ در این بازار وجود دارد تا بتوان از اختلاف قیمت صرافی‌ها سود به‌دست آورد.

برای انجام آربیتراژ معامله‌گران باید تفاوت قیمت دارایی دیجیتال موردنظرشان را در دو یا چند صرافی مقایسه کنند و یک‌سری تراکنش انجام دهند.

به‌عنوان مثال فرض کنید هر واحد بیت کوین در صرافی کوین‌بیس ۴۰,۰۰۰ دلار و در صرافی کراکن ۴۰,۲۰۰ دلار است. در این سناریو، معامله‌گران آربیتراژ می‌توانند بیت کوین را از کوین‌بیس خریداری و آن را در کراکن بفروشند و به‌ازای فروش هرواحد از رمزارز مذکور، ۲۰۰ دلار به‌دست آورند.

در ادامه به این موضوع می‌پردازیم که چرا قیمت رمزارزها در صرفی‌های سرتاسر جهان تفاوت دارد.

اولین چیزی که باید بدانید این است که قیمت‌گذاری دارایی‌ها در صرافی‌های متمرکز به جدیدترین سفارش منطبق با پیشنهاد و تقاضا در دفتر سفارشِ مبادله بستگی دارد. به‌عبارت دیگر، جدیدترین قیمتی که معامله‌گر دارایی دیجیتال خاصی را با آن از صرافی موردنظرش می‌خرد یا می‌فروشد، به‌عنوان قیمت لحظه‌ای دارایی مذکور درنظر گرفته می‌شود.

به‌عنوان مثال اگر سفارش خرید بیت کوین به قیمت ۶۰,۰۰۰ دلار جدیدترین سفارش مشابه در صرافی رمزارز باشد، این قیمت به آخرین قیمت بیت کوین در پلتفرم مذکور تبدیل می‌شود. سفارش منطبق بعدی نیز قیمت آینده‌ی دارایی دیجیتال را تعیین می‌کند. بدین‌ترتیب کشف قیمت در صرافی‌ها، فرآیندی مستمر برای تعیین قیمت بازار دارایی دیجیتال براساس آخرین قیمت فروش آن است. توجه داشته باشید که قیمت رمزارزها در صرافی‌ها کمی متفاوت است زیرا تقاضای سرمایه‌گذاران برای دارایی دیجیتال در هر صرافی نسبت‌به سایر صرافی‌ها تفاوت دارد.

صرافی‌های غیرمتمرکز رمزارز از روش متفاوتی برای قیمت‌گذاری دارایی‌های دیجیتال استفاده می‌کنند. این سیستم به‌عنوان «بازارساز خودکار رمزارز» شناخته می‌شود و به‌طور مستقیم به معامله‌گران آربیتراژ رمزارز وابسته است تا قیمت‌ها را مطابق آنچه در سایر صرافی‌ها نمایش داده می‌شود حفظ کنند.

در صرافی‌های غیرمتمرکز به‌جای سیستم دفتر سفارش که در آن خریداران و فروشندگان باهم برای خرید و فروش دارایی‌های رمزارزی با قیمت و مقدار معین هماهنگ می‌شوند، از استخرهای نقدینگی استفاده می‌شود. برای هر جفت ارز معاملاتی در فضای کریپتو مثل BTC/USDT، باید استخر نقدینگی جداگانه ایجاد شود. به‌عنوان نمونه اگر شخصی بخواهد اتر (ETH) را با تتر (USDT) معامله کند باید استخر نقدیندگی ETH/USDT را در صرافی مذکور پیدا کند.

هر استخر نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز را مشارکت‌کنندگان به‌طور داوطلبانه تأمین می‌کنند و دارایی‌های رمزارزی خود را برای تأمین نقدینگی که دیگران با آن معامله انجام می‌دهند در ازای دریافت سهمی از کارمزد تراکنش‌های استخر، سپرده‌گذاری می‌کنند. مزیت اصلی سیستم مذکور این است که معامله‌گران مجبور نیستند برای خرید و فروش دارایی‌ها به‌قیمت معین، منتظر طرف مقابل باشند و معامله در هر زمان قابل‌ انجام است.

قیمت هر دو دارایی در جفت ارزهای معاملاتی در صرافی‌های غیرمتمرکز با فرمول ریاضی حفظ می‌شود. این فرمول درواقع نسبت دارایی‌های موجود در استخر را متعادل نگه‌ می‌دارد. به‌بیان دیگر وقتی معامله‌گری بخواهد اتر را از استخر ETH/USDT خریداری کند باید توکن‌های USDT را به استخر اضافه وتوکن‌های ETH را از آن حذف کند. این فرآیند معامله‌گران را تشویق می‌کند پیوند ارزان‌تر را حذف و تا زمانی‌که قیمت‌ها با سایر بازارها هماهنگ هستند، اتریوم را به دارایی‌های خود اضافه کنند.

راهکارهای مختلفی وجود دارد که معامله‌گران می‌توانند ازطریق آربیتراژ از ناکارآمدی بازار سود ببرند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

آربیتراژ بین صرافی، شکل اساسی تجارت آربیتراژ است که معامله‌گر در آن سعی دارد با خرید رمزارز در صرافی و فروش آن در صرافی دیگر، سود به‌دست آورد.

آربیتراژ فضایی یا فرامرزی شکل دیگری از معامله‌ی آربیتراژ متقابل است با این تفاوت که صرافی‌ها در مناطق مختلف واقع شده‌اند. به‌عنوان مثال می‌توانید با استفاده از روش آربیتراژ فضایی یا فراگیر، از تفاوت تقاضا و عرضه‌ی بیت کوین در آمریکا و کره‌ی جنوبی سود کسب کنید.

آربیتراژ مثلثی به فرآیند انتقال وجه بین سه یا چند درارایی دییجتال در صرافی واحد اشاره دارد تا بتوانید با اختلاف قیمت یک یا دو رمزارز دیجیتال، سود به‌دست آورید. به‌عنوان مثال معامله‌گر می‌تواند حلقه‌ی معاملاتی ایجاد کند که با بیت کوین شروع و به همین رمزارز ختم می‌شود.

معامله‌گران می توانند بیت کوین را با اتر، اتر را با توکن ADA کاردانو مبادله و درنهایت ADA را به بیت کوین تبدیل کنند. در این مثال معامله‌گر وجوه خود را بین سه‌جفت ارز معاملاتی BTC/ETH -> ETH/ADA -> ADA/BTC انتقال می‌دهد. اگر در هریک از قیمت‌های سه جفت رمزارز مذکور اختلاف وجود داشته باشد، معامله‌گر بیت کوین بیشتری نسبت‌به ابتدای معامله دراختیار خواهد داشت. در اینجا همه‌ی معاملات در یک صرافی انجام می‌شود و بنابراین نیازی به برداشت و واریز وجوه بین چند صرافی نیست.

آربیتراژ غیرمتمرکز فرصت آربیتراژ در صرافی‌های غیرمتمرکز یا بازارسازان خودکار (AMM) است که با کمک برنامه‌های خودکار و غیرمتمرکز موسوم‌به قرارداد هوشمند، قیمت جفت‌ ارزهای کریپتو را کشف می‌کنند. اگر قیمت‌های جفت‌ ارزهای معاملاتی به‌طور قابل‌توجهی با قیمت نقدی آن‌ها در صرافی متمرکز متفاوت باشد، معامله‌گران آربیتراژ می‌توانند معاملات متقابل شامل صرافی غیرمتمرکز و صرافی متمرکز را انجام دهند.

آربیتراژ آماری نوعی تکنیک اقتصادسنجی است و آمار و محاسبات را برای اجرای معاملات آربیتراژ ترکیب می‌کند. معامله‌گرانی که از این روش بهره می‌برند، اغلب به مدل‌های ریاضی و ربات‌های معاملاتی برای اجرای خرید و فروش به‌ روش آربیتراژ به تعداد بالا و به حداکثر رساندن سود متکی هستند. ربات‌ها درواقع مکانیزم‌های معاملاتی خودکاری هستند که حجم بالایی از معاملات را در زمان بسیار کوتاه و براساس استراتژی‌های معاملاتی ازپیش تعریف‌شده انجام می‌دهند.

شاید متوجه شده باشید برخلاف معامله‌گرانی که به‌طور روزانه به خرید و فروش رمزارز می‌پردازند، معامله‌گران آربیتراژ مجبور نیستند قیمت‌ بیت کوین را برای مدت مشخصی در آینده پیش‌بینی کنند یا وارد معاملاتی شوند که امکان دارد ساعت‌ها و حتی روزها طول بکشد.

معامله‌گران با شناسایی فرصت‌های آربیتراژ و سرمایه‌گذاری روی آن‌ها، تصمیم خود را مبنی‌بر انتظار ایجاد سود ثابت بدون تجزیه‌وتحلیل احساسات بازار یا تکیه بر سایر استراتژی‌های پیش‌بینی قیمت اتخاذ می‌کنند. علاوه‌براین، امکان ورود و خروج از معامله‌ی آربیتراژ در چند ثانیه و نهایتاً چند دقیقه وجود دارد و بنابراین با درنظر گرفتن این موارد می‌توان به نتایج زیر رسید:

• ریسک موجود در آربیتراژ رمزارز تاحدودی کم‌تر از سایر استراتژی‌های معاملاتی است زیرا معمولاً به تجزیه‌وتحلیل و پیش‌بینی قیمت نیاز ندارد.
• معامله‌گران آربیتراژ فقط باید معاملاتی انجام دهند که حداکثر چنددقیقه طول می‌کشد و بنابراین قرارگیری درمعرض ریسک معاملات به‌میزان درخورتوجهی کاهش می‌یابد.

بااین حال، حتی معاملات آربیتراژ نیز کاملاً عاری از ریسک نیست.

برخی عوامل می‌توانند شانس معامله‌گران آربیتراژ را برای کسب سود کاهش دهند. ماهیت کم‌خطر، فرصت‌های آربیتراژ بر سودآوری آن‌ها تأثیر دارد. ریسک کمتر منجر به سود کم می‌شود و به‌همین دلیل است که آربیتراژورهای کریپتو باید حجم بالایی از معاملات را برای کسب سود درخورتوجه انجام دهند. علاوه‌براین انجام این نوع معاملات رایگان نیست.

به‌یاد داشته باشید معاملات آربیتراژ در دو صرافی، هزینه‌هایی به‌همراه دارد. این کارمزدها می‌توانند انباشته شوند و درنتیجه سودتان را کاهش دهند. به‌عنوان مثال اگر هزینه‌ی برداشت از کوین‌بیس، کارمزد سپرده در کراکن و کارمزد معامله در کراکن را ۲ درصد فرض کنیم، کل هزینه‌ی اجرای این معامله برای خرید یک بیت کوین ۴۵,۰۰۰ دلاری، ۹۰۰ دلار است که جمع کل آن را به ۴۵,۹۰۰ دلار می‌رساند و اگر اختلاف قیمت این رمزارز بین دو صرافی مذکور ۵۰۰ دلار باشد، معامله‌گر آربیتراژ درواقع ۴۰۰ دلار ضرر کرده است.

برای کاهش خطر ضرر ناشی از کارمزدهای بالا هنگام آربیتراژ می‌توان فعالیت‌های خود را به مبادلاتی محدود کرد که هزینه‌ی پایینی دارند. علاوه‌براین می‌توان با سپرده‌گذاری در چندین صرافی مختلف، سبدهای خود را تغییر دهید تا از ناکارآمدی بازار نهایت استفاده را ببرید.

به‌عنوان مثال فرض کنید معامله‌گری به‌نام مجتبی تفاوت قیمت بیت کوین را در صرافی‌های کوین‌بیس و کراکن تشخیص می‌دهد. در این شرایط او به‌جای انتقال وجه بین دو صرافی، از قبل دارایی‌هایی را به‌صورت تتر (USDT) در کوین‌بیس و یک واحد بیت کوین در کراکن دارد. بدین‌ترتیب تنها کاری که مجتبی باید انجام دهد این است که بیت کوین خود را در کراکن به‌قیمت ۴۵,۵۰۰ دلار بفروشد و همان بیت کوین را با قیمت ۴۵,۰۰۰ دلار در کوین‌بیس خریداری کند. در پایان این معامله، او همچنان ۵۰۰ دلار سود به‌دست می‌آورد و هزینه‌ای بابت انتقال رمزارز بین صرافی‌ها پرداخت نمی‌کند.

انجام هر معامله نیز کارمزدهایی دارد که در صرافی‌های مختلف می‌تواند تفاوت‌هایی داشته باشد ولی این هزینه‌ها بسیار کم هستند و در چنین معاملاتی خیلی به‌چشم نمی‌آیند.

معاملات آربیتراژ رمزارز به زمان حساس هستند. با بیشتر شدن تعداد معامله‌گرانی که از فرصت‌ یکسانی برای آربیتراژ بهره می‌برند، اختلاف قیمت بین صرافی‌ها کاهش می‌یابد.

اجازه دهید موضوع زمان‌سنجی را با مثالی درمورد دو معامله‌گر به‌نام مجتبی و مهدی توضیح دهیم. در این سناریو مجتبی اولین کسی است که فرصت آربیتراژ را شناسایی کرده و از آن استفاده می‌کند و سپس مهدی تصمیم می‌گیرد از همان فرصت بهره ببرد.

وقتی مجتبی بیت کوین را با قیمت ۴۵,۰۰۰ دلار از کوین‌بیس خریداری می‌کند و آن را با قیمت ۴۵,۰۲۰ دلار کراکن می‌فروشد، شاید مهدی نتواند این معامله را با همین قیمت انجام دهد. به‌دلیل ماهیت رقابتی بازار، احتمال دارد مهدی مجبور شود بیت کوین را در کوین‌بیس با قیمت ۴۵,۰۰۵ دلار خریداری و با قیمت ۴۵,۰۱۵ دلار در کراکن بفروشد. هم‌گرایی قیمت بیت کوین در کوین‌بیس و کراکن تا زمانی‌که دیگر هیچ اختلافی بین آن‌ها وجود نداشته باشد ادامه خواهد یافت.

در ادامه به برخی از عواملی که می‌توانند بر زمان لازم برای اجرای معاملات آربیتراژ مؤثر باشند اشاره می‌کنیم:

• سرعت تراکنش در بلاک چین: از آن‌جا که امکان دارد مجبور به انجام تراکنش‌های متقابل شوید، زمانی‌که برای اعتبارسنجی چنین انتقال‌هایی در بلاک چین نیاز است، می‌تواند بر اثربخشی استراتژی معاملاتی آربیتراژ شما تأثیر بگذارد. به‌عنوان مثال تأیید تراکنش‌ها در بلاک چین بیت کوین می‌تواند بین ۱۰ دقیقه تا یک ساعت طول بکشد. شاید در آن زمان بازار خلاف جهت مدنظر شما حرکت کند و بنابراین آربیتراژرها باید از بلاک چین‌هایی استفاده کنند که سرعت تأیید تراکنش بالایی دارند.
• بررسی‌های AML صرافی‌ها: معمولاً هنگام جابه‌جا شدن مبالغ هنگفت در صرافی‌ها، بررسی‌های ضد پولشویی (AML) انجام می‌شوند. در برخی موارد این بررسی‌ها می‌تواند هفته‌ها طول بکشد و بنابراین شما باید قبل‌از آربیتراژ، قوانین صرافی‌های رمزارز را برای اعمال این اقدام هنگام برداشت درنظر بگیرید.
• آفلاین‌شدن سرور صرافی‌ها: احتمال بروز قطعی در صرافی‌های رمزارز وجود دارد. دربرخی موارد حتی امکان دارد صرافی‌ها برداشت و واریز دارایی‌های دیجیتالی خاصی را به‌دلایل مختلف محدود کنند؛ در این سناریوها امکان استفاده از فرصت آربیتراژ از بین می‌رود.

از آن‌جا که معامله‌گران آربیتراژ باید وجوه زیادی را در کیف پول‌های صرافی واریز کنند، درمعرض خطر امنیتی مرتبط با هک صرافی و کلاهبرداری هستند. این اتفاق‌ها زمانی رخ می‌دهد که شرکتی به‌طور ناگهانی فعالیت خود را متوقف کند.

امروزه پلتفرم‌های مختلفی وجود دارد که فرآیند پیداکردن فرصت‌های آربیتراژ را بسیار آسان می‌کنند و حتی انجام خودکار این نوع معاملات را دردسترس شما قرار می‌دهند. این پلتفرم‌ها با سبک «تنظیم کن و فراموش کن» یا همان Set And Forget می‌توانند فرصت درآمدزایی بسیار خوبی به معامله‌گران کم‌ریسک ارائه دهند که برخی از بهترین این سرویس‌دهندگان در ادامه آورده شده است.

• Arbismart
• Pionex
• Cryptohopper

آربیتراژ نه‌تنها در اکثر کشورهای جهان قانونی است، بلکه بسیاری از دولت‌ها معامله‌گران را به انجام چنین معاملاتی تشویق می‌کنند. این روش به رفع ناکارآمدی بازار کمک می‌کند تا صرافی‌های متمرکز و غیرمتمرکز بتوانند رمزارزها را با قیمتی ثابت ارائه دهند.