شرکت جک دورسی با استفاده از انرژی آتش‌فشان، بیت کوین استخراج می‌کند

استارتاپ گریدلس که توسط شرکت بلاک متعلق به جک دورسی پشتیبانی می‌شود، در کشورهای کنیا، مالاوی و زامبیا بیت کوین استخراج می‌کند. مزرعه‌ی بیت کوین گریدلس (Gridless) در نزدیکی آتش‌فشان خاموشی در کنیا توانسته است به پنج هزار خانوار برق‌رسانی کند. استارتاپ‌های جک دورسی از انرژی زمین‌گرمایی، انرژی آبی و انرژی خورشیدی در سراسر آفریقا برای استخراج بیت کوین استفاده می‌کنند.

با تنها دو ساعت و نیم رانندگی می‌توان از نایروبی، پایتخت کنیا، به پارک ملی هیلز گیت رسید. تعدادی ماینر بیت کوین در نزدیکی آتش‌فشانی خاموش در هیلز گیت مشغول به کار هستند. این مرکز استخراج در حاشیه‌ی دریاچه‌ی نایواشا قرار دارد و توسط استارتاپی به نام گریدلس مدیریت می‌شود. گریدلس شامل کانتینری ۵۰۰ کیلوواتی و قابل حمل است؛ اما از بیرون مانند کاروان‌های مسافری به نظر می‌رسد.

دستگاه‌های این استارتاپ توسط ترکیبی از انرژی خورشیدی و انرژی اضافی به‌دست‌آمده از مرکز زمین‌گرمایی در نزدیکی مرکز استخراج به دست می‌آید. این مجموعه، یکی از ۶ مرکز استخراج در کنیا، مالاوی و زامبیا محسوب می‌شود که توسط شرکت گریدلس راه‌اندازی شده است و از ترکیب انرژی‌های تجدیدپذیر نیرو می‌گیرد تا بتواند به هدف بزرگ‌تر خود برسد و آن چیزی نیست به‌جز کمک به غیرمتمرکزسازی شبکه‌ی بیت کوین.

خبرنگار CNBC در جریان سفری که سال گذشته به معدن استخراج بیت کوین در کنیا داشته، با اریک هرسمان، مدیرعامل گریدلس، مصاحبه‌ای انجام داده است. هرسمان در این مصاحبه می‌گوید: «بیشتر افراد در فکر نوسان‌های قیمتی بیت کوین و شیوه‌ی کسب سود از آن هستند، اما بیت کوین بدون توزیع جهانی ما و سایر ماینرها وجود نخواهد داشت.»

«غیرمتمرکزسازی» ویژگی اصلی بیت کوین است؛ زیرا موجب می‌شود که شبکه توسط هیچ نهادی کنترل یا خاموش نشود، حتی اگر دولتی با آن مخالفت کند. بیت کوین و برخی از ارز دیجیتال‌های دیگر توسط فرایندی به نام اثبات کار (PoW) ساخته می‌شوند که در آن ماینرها در سراسر جهان با استفاده از دستگاه‌های پرمصرف، تراکنش‌ها را تأیید کرده و همزمان کوین‌های جدیدی می‌سازند. این فرایند نیازمند مقدار بسیار زیادی انرژی است، ازاین‌رو ماینرها مجبورند به‌دنبال ارزان‌ترین منبع انرژی باشند.

اگرچه چندین ماینر بیت کوین با امکان مشارکت عموم وجود دارد، هزاران ماینر خصوصی و کوچک‌تر نیز بر سر تأیید تراکنش و به دست آوردن کوین‌های جدید با یکدیگر رقابت می‌‎کنند. این ماینرهای خصوصی در کشورهای متعددی از ونزوئلا گرفته تا لبنان وجود دارند و می‌توانند شامل ریگ ماینینگ کوچکی در یک آشپزخانه‌ یا چندین هزار دستگاه‌ استخراج در دیتاسنترهای درجه‌ی صنعتی باشند.

فرایند استخراج بیت کوین فارغ از آنکه در کجا قرار گرفته باشد، شغلی پرنوسان است؛ زیرا ماهیت آن به قیمت این رمزارز بستگی دارد. از زمان افت ۶۰ درصدی بیت کوین در ۲۰۲۲، قیمت این رمزارز در فروردین امسال به بالای ۷۳ هزار دلار برگشت؛ افزایش قیمتی که بیشتر به‌دلیل ایجاد صندوق‌های سهامی بیت کوین در ایالات متحده و همچنین رخداد هاوینگ اتفاق افتاد. هاوینگ بیت کوین هر چهار سال یک بار رخ می‌دهد؛ این روخداد پاداش ماینرها را نصف می‌کند و باعث کاهش سرعت تولید کوین‌های جدید در بازار می‌شود.

آدام سالیوان، مدیرعامل کور ساینتیفیک که ماینر بیت کوینی در تگزاس است، می‌گوید: «اساساً بیت کوین در این نقطه شکست‌ناپذیر است. بیت کوین به جایی رسیده که پشتیبانی از شبکه نسبت به تخریب آن، سودآورتر است.»

تحلیلگر دویچه بانک در یادداشتی می‌گوید که انتظار می‌رود تغییر جغرافیای استخراج رمزارزها پس از هاوینگ و در نتیجه کاهش درآمد ماینینگ، ماینرها را مجبور کند که به‌دنبال منابع انرژی ارزان‌تر و قابل اعتمادتری باشند. این تحلیلگر همچنین اشاره کرده است که ایالات متحده ۴۰ درصد، روسیه ۲۰ درصد و چین ۱۵ درصد از کل استخراج‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.

از طرفی آمریکای لاتین، آفریقا و خاورمیانه، به‌دلیل هزینه‌های پایین انرژی، توجه ماینرهای بیت کوین را به خود جلب کرده‌اند. در همین راستا اکنون شرکت کانادایی بیت فارم در آرژانتین و شرکت آمریکایی ماراتون دیجیتال در امارات متحده‌ی عربی و پاراگوئه مشغول به استخراج هستند.

هرسمانِ ۴۸ ساله که در کنیا و سودان بزرگ شده است، والدینی زبان‌شناس دارد. او قبل از ورود به شغل استخراج بیت کوین، با همکاری دو نفر دیگر مشغول ایجاد زیرساخت‌های ارتباطی اینترنت در مناطق شهری آفریقا بود.

در اوایل ۲۰۲۲ این سه نفر در مورد اختلاف بین تولید و مصرف برق و نبود آن در آفریقا همفکری کردند و در نهایت به ایده‌ی استخراج بیت کوین رسیدند. این ایده می‌توانست مشکل بزرگ توسعه‌دهندگان انرژی‌های تجدیدپذیر را با انتقال انرژی بلااستفاده و توزیع آن در مناطق دیگر قاره‌ی آفریقا حل کند. ۴۳ درصد از جمعیت آفریقا، یعنی حدود ۶۰۰ میلیون نفر، از الکتریسیته بی‌بهره هستند.

گریدلس اکنون ۸ کارمند تمام‌وقت دارد و بیشتر کارهای خود را به‌صورت دورکاری با استفاده از نرم‌افزارش انجام می‌دهد.

دره‌های عمیق و پرپیچ‌وخم هیلز گیت، زیستگاه چیتاها، زرافه‌ها و گورخرها است و صخره‌ها، آتش‌فشان‌ها و پوشش گیاهی ضخیمی اطراف آن را فرا گرفته‌اند.

این منطقه پوشیده از خاکستر و بخارهای سولفوری است که به‌طور دوره‌ای از زمین متصاعد می‌شود. هیلز گیت به معنی دروازه‌ی جهنم، یادآور دهانه‌های آتش‌فشانی جوشانی است که در اواسط قرن ۱۹ تمام قبیله‌ی ماسای را از میان برد و برای هرکس که بخواهد آنجا زندگی کند، تهدید بزرگی محسوب می‌شود.

اکنون روزهای فوران و گدازه‌های مرگبار به اتمام رسیده و به‌جای آن، خطوط لوله‌کشی پیچیده و درپوش‌های آتش‌فشانی، ایستگاه‌های متعدد زمین‌گرمایی تولید الکتریسیته را تشکیل می‌دهند.

پیش از این نیز ایسلند، السالوادور و برخی دیگر از کشورها انرژی زمین‌گرمایی را برای استخراج بیت کوین به کار برده‌اند.

نیک کارتر یکی از مؤسسان شرکت کسل آیلند ونچرز است که بر سرمایه‌گذاری‌های بلاک‌چینی تمرکز دارد. او در این رابطه می‌گوید برای آنکه شرایط کار برای ماینرها فراهم شود، باید ترکیبی از خرید توسط مقامات محلی، انرژی ارزان و فراوان و برخی زیرساخت‌ها وجود داشته باشد.

کارتر می‌گوید: «با داشتن ترکیبی از این سه مورد می‌توان شروع به کار کرد اما برخی اوقات خود دولت، حکومت محلی یا شرکت انرژی دولتی، کار را در دست می‌گیرند.» او به خاورمیانه اشاره می‌کند که در آنجا نهادهای حکومتی به کار استخراج با استفاده از گاز خروجی فلِر از پالایشگاه‌ها ورود کرده‌اند.

کارتر در ادامه می‌گوید: «در برخی موارد مانند کشور بوتان یا ایالات تگزاس در آمریکا، وجود قانون‌گذاران و شرایط محلی، کار را بسیار مطلوب کرده است.»

بیت کوین به‌دلیل استفاده‌ی زیاد از انرژی، بدنام شده است؛ اما از طرفی می‌تواند به استفاده از منابع تجدیدپذیر به‌دام‌افتاده کمک کند.

هرسمان می‌گوید: «به‌طور معمول در طول روز یا شب مقداری اضافی برق وجود دارد که کسی از آن استفاده نمی‌کند.» به گفته‌ی هرسمان، کانتینر استخراج ۵۰۰ کیلوواتی او توانسته است مقدار اضافی برق را در سراسر روز به کار بگیرد.

هرسمان در ادامه می‌گوید: «در هر ثانیه یا دقیقه تعداد ماینرهای فعال را کم یا زیاد می‌کنیم. ممکن است تا ۵۰ کیلووات پایین رفته و سپس تا ۳۰۰ کیلووات بالا برویم و دوباره به ۲۰۰ کیلووات برگردیم و پس از آن نیز به سطح دیگری از انرژی برویم. این فرایند شاید تمام روز و شب اتفاق بیفتد.»

بر اساس آمارهای آژانس بین‌المللی انرژی در مناطق روستایی آفریقا که در آن حدود ۸۰ درصد جمعیت از الکتریسیته بی‌بهره‌اند، شبکه‌های برق کوچک و سیستم‌های انفرادی که بیشتر خورشیدی هستند، راه‌حل‌هایی کاربردی‌ محسوب می‌شوند. تقاضا از سوی ماینرهای بیت کوین برای این منابع نیمه‌متروک، بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر را در آفریقا از نظر اقتصادی امکان‌پذیر کرده است.

تولیدکنندگان انرژی از فروش انرژی‌ای که پیش از این به هدر می‌رفت، سود می‌کنند؛ گاهی نیز نیروگاه‌های برق تعرفه‌ها را برای مشتریان خود کاهش می‌دهند. در یکی از مراکز استخراج گریدلس در کنیا، هزینه‌ی برق تولیدی توسط نیروگاه آبی از ۳۵ سنت به ازای هر کیلووات‌ساعت به ۲۵ سنت کاهش یافته بود.

گریدلس ادعا می‌کند که توانسته است به ۱۲۰۰ خانه در زامبیا، ۱۸۰۰ خانه در مالاوی و ۵۰۰۰ خانه در کنیا برق‌رسانی کند؛ همچنین معادن استخراج گریدلس توانسته‌اند برای کانتینرهای نگهداری سردِ مورد استفاده‌ی کشاورزها، ایستگاه‌های شارژ باتری برای موتورهای برقی و مراکز وای‌فای عمومی، الکتریسیته تأمین کنند.

هرسمان می‌گوید: «ظاهر آن زیاد جذاب به نظر نمی‌رسد، کانتینر استخراج از کانتینرهای باربری ساخته شده است. در آن‌ها تعدادی دستگاه‌ها قرار گرفته‌اند که به‌طور مداوم معادلاتی را حل می‌کنند؛ اما در حقیقت به تأمین امنیت شبکه کمک می‌کنند.»