پرتاب‌های فضایی ارزان‌قیمت اسپیس ایکس رقبای اروپایی را آشفته کرده است

شرکت اروپایی آرین اسپیس که مقر اصلی آن در کشور فرانسه است، به‌عنوان سازنده‌ی اصلی راکت آرین ۵ شناخته می‌شود و کار روی راکت آرین ۶ را هم شروع کرده است. از نظر اعتمادپذیری، آرین در جایگاه مناسبی قرار دارد و به همین دلیل، ناسا برای ارسال تلسکوپ فضایی چند میلیارد دلاری جیمز وب از راکت آرین ۵ استفاده خواهد کرد. اما با افزایش رقابت در بازار پرتاب‌های فضایی، مسیر پیش روی آرین چندان هموار نخواهد بود.

همانند شرکت‌های روسی و شرکت آمریکایی United Launch Alliance، آرین از نظر قیمت‌گذاری تحت فشار قرار دارد. شرکت فضایی ایلان ماسک، اسپیس ایکس، برای پرتاب‌های فضایی با راکت فالکون ۹ تنها ۶۲ میلیون دلار از مشتریان طلب می‌کند؛ مبلغی که رقابت را برای دیگر شرکت‌های فعال در عرصه‌ی پرتاب‌های فضایی شدیدا سخت کرده است.

راکت آرین ۶

اخیراً نشریه‌ی آلمانی اشپیگل مصاحبه‌ای با آلن شرمو، مدیرعامل گروه آرین انجام داده است. در این مصاحبه، شرمو در رابطه با نحوه‌ی فعالیت اسپیس ایکس اظهار ناخشنودی کرد و مدعی شد کلید موفقیت اسپیس ایکس در انجام پرتاب‌های دولتی است که به پشتوانه‌ی یارانه‌های دولتی انجام می‌شوند.

آلن شرمو؛ مدیرعامل آرین اسپیس

اسپیس ایکس با قیمت‌های رقابتی خود فشار زیادی به رقبا تحمیل می‌کند؛ وقتی از شرمو خواسته شد در این مورد اظهار نظر کند، استدلال اصلی او این‌گونه بود:

اسپیس ایکس برای هر پرتاب از دولت آمریکا ۱۰۰ میلیون دلار دریافت می‌کند؛ اما هزینه‌ی پرتاب‌های فضایی برای مشتریان اروپاییِ این شرکت به‌مراتب کمتر است.

در حقیقت، براساس استدلال شرمو، پرتاب‌های اسپیس ایکس برای ناسا و ارتش ایالات متحده، همچون یارانه‌ای برای پرتاب‌های تجاری این شرکت است. با این وجود، هزینه‌ی ۱۰۰ میلیون دلاری دریافت‌شده توسط اسپیس ایکس برای ارسال ماهواره‌های جاسوسی وزارت دفاع ایالات متحده و ارسال محموله‌های ناسا به فضا، همچنان کمتر از مبالغی است که شرکت‌های رقیب برای چنین پرتاب‌هایی طلب می‌کنند.

راکت فالکون ۹ اسپیس ایکس

علاوه بر این، اگرچه هزینه‌ی ۱۰۰ میلیون دلاری برای پرتاب‌های دولتی در مقایسه با هزینه‌ی ۶۲ میلیون دلاری برای پرتاب‌های تجاری، به‌مراتب بالاتر است؛ اما قراردادهای دولتی با محدودیت‌ها، بررسی‌ها و پیش‌نیازهای خاص خود همراه هستند که بالطبع موجب افزایش قیمت می‌شوند.

در طول مصاحبه‌‌ی شرمو با اشپیگل، به احتمال کاهش هزینه‌ها به‌وسیله‌ی استفاده‌ی مجدد از راکت نیز اشاره شد. شرمو در واکنش به سؤالی در این زمینه، اظهار داشت که مشخص نیست آیا در حقیقت، آن‌گونه که اسپیس ایکس ادعا می‌کند، پرتاب با بوسترهای بازیابی‌شده ارزان‌تر تمام خواهند شد یا خیر.

با توجه به این‌که اسپیس ایکس یک شرکت خصوصی است، اطلاع دقیقی در مورد سود مالی حاصل از بازیافت راکت‌ها وجود ندارد؛ اما این احتمال وجود دارد که این شرکت در فرایند دستیابی به توانایی بازیافتِ مرحله‌ی اول راکت‌ها، تاکنون مبالغی از دست داده باشد. اما اکنون که اسپیس ایکس استفاده از راکت فالکون ۹ بلاک ۵ را شروع کرده است؛ احتمالاً ضمن کاهش هزینه‌های پرتاب، کسب سود از دستاوردهای تحقیقاتی این شرکت در زمینه‌ی بازیابی راکت‌ها نیز شروع خواهد شد.

راکت فالکون ۹ بلاک ۵

از سوی دیگر، شرمو ادعا می‌کند که محدود بودن تعداد پرتاب‌های سالانه‌ی راکت‌های آرین، باعث می‌شود سرمایه‌گذاری جهت توسعه‌ی فناوری‌ بازیابی راکت‌ها توجیه‌پذیر نباشد. به گفته‌ی وی، جهت توجیه هزینه‌های لازم برای توسعه‌ی فناوری بازیابی راکت، این شرکت بایستی دست کم ۳۰ پرتاب در یک سال به انجام برساند.

به گفته‌ی شرمو، دلیل دیگری که باعث می‌شود شرکت‌های دولتی، همچون آرین، نتوانند به استفاده از راکت‌های بازیافت‌پذیر فکر کنند، مسئله‌ی فرصت‌های شغلی است. وی می‌گوید:

فرض کنید ما هر سال ۱۰ پرتاب تضمین‌شده در اروپا و همچنین راکتی داشته باشیم که بتوان ۱۰ بار از آن استفاده کرد. پس در هر سال تنها یک راکت خواهیم ساخت؛ [اما] این مسئله منطقی نخواهد بود، من نمی‌توانم به تیم‌های [مشغول به کار در شرکت‌ام] بگویم «خداحافظ، سال آینده شما را می‌بینم».

اما در همین اظهار نظر شرمو می‌توان تضادهایی را مشاهده کرد. از طرفی، از نگاه وی اسپیس ایکس موفقیت خود را مدیون یارانه‌های دولتی است و راکت‌های قابل‌بازیابی الزاما سودآور نیستند؛ اما از طرف دیگر، وی ادعا می‌کند که شرکتش نمی‌تواند از راکت‌های قابل‌بازیابی استفاده کند؛ چراکه این راکت‌ها بیش از حد بهینه هستند.

چرا همه‌ی میلیاردرها در حوزه‌ی فضا دست به سرمایه‌گذاری زده‌اند؟ چرا جف بزوس به آلمان می‌آید و ادعا می‌کند که این کشور نباید به فضا برود؟ او از اطلاعات شخصی شما کسب درآمد می‌کند. امروز او از سفارش‌های شما در آمازون آگاه است؛ فردا هم کنترل خودروی شما را بر عهده خواهد گرفت.

نظر شما چیست؟ آیا شرکت‌های دولتی و بازیگران قدیمی عرصه‌ی پرتاب‌های فضایی صحنه را به شرکت‌های نوپایی همچون اسپیس ایکس واگذار خواهند کرد؟ یا این‌که خواهند توانست با تغییر الگوی کاری خود به حیاتشان ادامه دهند؟ دولت‌های اروپایی باید چه کاری انجام دهند؟ آیا باید به هرقیمتی استقلال خود را در فضا حفظ کنند یا به دلائل مالی تسلیم رقبای خارجی شوند؟