درس عبرت حباب بیت کوین برای سرمایه‌گذاران تازه‌کار

به‌نظر می‌رسد همه‌ی حباب‌های اقتصادی داستانی مشابه دارند. در همه‌ی آن‌ها فردی وجود دارد که ترکیدن حباب و از بین رفتن سرمایه‌های سرمایه‌‌گذاران را غیرممکن می‌خواند. در جریان رکود اقتصادی بزرگ قرن بیستم، اقتصاددان مشهور اروینگ فیشر ادعا کرد که ارزش سهام‌ها به مرز بالای ثابتی رسیده است و سقوط نخواهد کرد. چند روز پس از آن، سهام‌های بازار سقوط ۸۹ درصدی را تجربه کردند. در سال‌های ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸، لری کودلو مدیر کنونی شورای اقتصاد ملی آمریکا اظهارنظرهای امیدوارکننده‌ای داشت که در نهایت غلط از آب درآمد.

در جریان حباب بیت کوین در سال ۲۰۱۷، افتخار مثبت‌اندیشی به جان مک‌آفی، بنیان‌گذار شرکت McAfee LLC و یکی از طرفدران بزرگ ارز دیجیتال می‌رسد. او در توییتی در هفتم دسامبر سال ۲۰۱۷ (۱۶ آذر ۱۳۹۶) نوشت:

ارزش بیت کوین اکنون ۱۶۶۰۰ دلار است. آن دسته از افراد مسن‌تر بین شما که اعتقاد دارند این پدیده حباب است، قطعا مفاهیم جدید بلاک چین را درک نکرده‌اند. شاید هم اهمیت زیادی به درک آن‌ها نداشته‌اید. به‌هرحال، حباب بودن این مفاهیم جدید غیرممکن است و اصلاح قیمت و موارد دیگر هم رخ نخواهد داد.

چند روز پس از توییت مک‌آفی، ارزش بیت‌کوین به ۱۹/۵۱۱ دلار رسید و پس از آن، سقوط ادامه‌دار خود را شروع کرد. کل بازار ارز دیجیتال در جریان این سقوط، کاهش ۸۲ درصدی ارزش را تجربه کرد.

قیمت بیت کوین در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸

سقوط ارزش بیت‌کوین و دیگر ارزهای رمزنگاری‌شده به‌معنای مرگ این پدیده‌های جدید نیست. درواقع بیت‌کویت در تاریخ خود چند حباب و سقوط شدید را تجربه کرده و البته به بازار بازگشته است. یکی از شدیدترین سقوط‌های گذشته، در سال ۲۰۱۱ بود که بیش از سقوط امسال هم ثبت شد.

حباب بیت‌کوین برای سرمایه‌گذاران عادی، باید تجربه‌ای آموزنده باشد. آن‌ها افرادی هستند که در زمان مناسب و سال‌های اولیه در فناوری‌های جدید سرمایه‌گذاری نمی‌کنند یا شانس مناسب برای تشخیص زمان‌بندی‌های بازار را ندارند. مهم‌ترین درس برای آن‌ها،‌ این حقیقت است: حباب‌های اقتصادی واقعیت انکارناپذیر هستند؛ اگر مراقب نباشید، تمامی پس‌انداز زندگی شما را از بین خواهند برد.

سقوط شدید بیت کوین در سال ۲۰۱۸

از لحاظ تعریفی، حباب دارایی به‌معنای افزایش شدید قیمت و سقوط سریع آن است. طرفداران نظریه‌ی بازدهی بازار ادعا می‌کنند که این نوع حرکت قیمت‌ها بر اساس اعتقادات و تخمین‌های سرمایه‌گذاران درباره‌ی ارزش واقعی یک دارایی قابل سرمایه‌گذاری ایجاد می‌شود.

برای نقض نظریه‌ی عقیده و تخمین سرمایه‌گذاران در ارتباط با ارزش واقعی دارایی‌ها می‌توان سقوط‌های اقتصادی گذشته را بررسی کرد. کدام سرمایه‌گذاری در سال‌های ۱۹۲۹، ۲۰۰۰ و ۲۰۰۷ (رکودهای بزگ تاریخ اقتصاد در عصر اخیر)، ارزیابی خود را درباره‌ی سوددهی شرکت‌های باسابقه، استارتاپ‌های دوران دات‌کام و املاک و مستغلات تغییر داد که موجب ایجاد رکود شد؟

چه بر سر بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال آمده است؟

در جریان سقوط بیت‌کوین، هیچ رقیب بزرگی نقش نداشت و آلت‌کوین‌های مطرح، خود سقوط‌های شدیدتری داشتند. به‌علاوه، قانون‌گذاران نیز تأثیری بر کاهش قیمت نداشتند و حتی در ماه‌های گذشته تاحدودی به سمت آن حرکت کرده‌اند. چالش‌های فناوری یا مشکلات ساختاری نیز باعث سقوط بیت‌کوین نشد. البته، شبکه‌ی آن تغییراتی داشت اما این موارد پیش از سقوط ارزش نیز پیش‌بینی شده بود.

درواقع، نکته‌ی کاملا واضح آن است که صعود و سقوط شدید ارزش بیت‌کوین هیچ ارتباطی با امیدواری یا نامیدی منطقی سرمایه‌گذاران نداشت. درعوض، به‌نظر می‌رسد نوعی از ابهام در بازار باعث این حرکت‌ها شد. ابهام در بازار، ترکیبی از حرکت‌های جمعی مردم، پیش‌بینی‌های ساده‌انگارانه و ورود سرمایه‌گذاران جدید و تازه‌کار معنی می‌شود. 

سرمایه‌گذاران تازه‌کار، بیش از همه‌ی افراد درگیر در اکوسیستم بیت‌کوین، خسارت دیدند. در سرتاسر جهان، داستان‌های زیادی درباره‌ی افرادی وجود دارد که سرمایه‌های زندگی خود را به قمار بیت‌کوین سرازیر کردند. آن‌ها به‌مرور، از بین رفتن دارایی‌های خود را مشاهده کردند. بخشی از سرمایه به جیب بازیگران قدیمی بازار رفت و بخشی دیگر به‌کلی نابود شد.

استراتژی اول برای دوری از حباب‌های اقتصادی، فهم این قضیه است که هیچ سرمایه‌گذاری (بخوانید شرط‌بندی) سود تضمین‌شده ندارد. داستان امیدوارکننده‌ی پیرامون بیت‌کوین که اغلب توسط طرفداران سفت‌ و سخت آن تعریف می‌شد، جایگزینی پول سنتی توسط این ارز دیجیتال بود؛ اما این داستان همیشه نقاط ضعفی داشت.

دارایی‌های با نرخ نوسان بالا یا با انتظار سود بلندمدت، هیچ‌گاه ارزهای خوبی برای مبادله نخواهند بود؛ چون نوسان کوتاه‌مدت، کاربرد آن‌ها را به‌عنوان ابزار پرداخت از بین می‌برد. به‌همین دلیل، هیچ‌کس از طلا یا سهام شرکت‌ها برای خرید پیتزا استفاده نمی‌کند. نقطه ضعف بزرگ بعدی بیت‌کوین برای تبدیل شدن به ارز جهانی، جدید بودن فناوری آن و چالش‌های فنی و امنیتی پیش رو خواهد بود.

از آنجایی که هیچ سرمایه‌گذاری، امن و با سوددهی تضمینی وجود ندارد، سرمایه‌گذاران عادی باید سبد خود را متنوع کنند. درواقع کمی سرمایه‌گذاری پس‌انداز در مواردی همچون بیت‌کوین، اشکال خاصی نخواهد داشت چون امکان افزایش قیمت آن، وجود دارد. البته، نباید سهم یا انرژی بالایی را روی چنین سرمایه‌گذاری گذاشت.

یک پدیده‌ی رایح در بین سرمایه‌گذاران، اختلال ترس از دست دادن یا FOMO است. در این پدیده، افراد با عجله در جریانی وارد می‌شوند و در نتیجه، شکست احتمالی و سقوط آن، تآثیر بسیار بدی بر آن‌ها خواهد داشت. به‌هر‌حال در این مواقع اگر سهم کوچکی از دارایی را به سرمایه‌گذاری اختصاص داشته باشید، خسارت کمتری خواهید دید.

درنهایت، حباب بیت‌کوین تاحدودی برای جامعه خوب بود. مجموع سرمایه‌ای که وارد این قضیه شد، حدود چند صد میلیارد دلار در جهان تخمین زده شد که نسبت‌به رکود دهه‌ی ۲۰۰۰ یا حباب دات‌کام در دهه‌ی ۱۹۹۰ بسیار کمتر است. درنتیجه، خسارت و شدت اثر ترکیدن حباب، کمتر خواهد بود. به‌علاوه، تجربه‌ی چنین حباب اقتصادی کلاسیکی با اثرات مخرب پایین، درس خوبی به نسل امروزی می‌دهد. درسی که نسل‌های گذشته با تجربه‌های سخت آن را آموختند.