قانونگذاری حکومتی چه تأثیری بر آینده رمزارزها دارد؟

در هفته‌های اخیر و هم‌زمان با پیوستن وزارت دادگستری ایالات متحده‌ی آمریکا به تحقیقات گسترده‌‌ی کمیسیون قراردادهای آتی کالا (CFTC) درباره‌ی اتهام دست‌کاری قیمت بیت‌کوین، در ۲۵‌آبان‌ امسال کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) بیانیه‌ای صادر کرد. در این بیانیه، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا اعلام کرد با هدف سامان‌دهی به وضعیت عرضه‌ی اولیه رمزارزها (ICO) درحال‌تلاش برای وضع مقرراتی است که به‌موجب آن این رمزارزها‌ در حکم دارایی‌های بهاداری خواهند بود که در چهارچوب ضابطه‌مند باید ثبت شوند و براساس قوانین منع افشای اطلاعات فعالیت کنند.

محور بازرسی‌های دو نهاد یادشده این بود که آیا قیمت بیت‌کوین در جریان مبادلات پرشماری که در سال گذشته رخ داد، با رمزارز تتر (Tether) دست‌کاری شده یا خیر. تتر رمزارزی بود که با بهای متناظر دلار پایه‌گذاری و معرفی شد. شایان ذکر است قیمت بیت‌کوین سال پیش ۲۰۰۰درصد افزایش و امسال مجددا ۸۰درصد کاهش یافت.

برای اولین‌بار در پروژه‌ای تحقیقاتی در دانشگاه تگزاس به موضوع ارتباط بین تتر و بیت‌کوین پرداخته شد. در جمع‌بندی تحقیقات آن‌ها آمده است:

خریدوفروش در بازارهایی که بستر قانونی مشخصی ندارند، به‌ویژه زمانی که همه‌ی طرفین معاملات ارزهای دیجیتال باشند، می‌تواند رمزارزها را به ابزاری برای اجرای حقه و اعمال دست‌کاری در معاملات بدل کند.

آیا بازار جدیدی از سهم‌های خُرد تشکیل شده است؟

تجربه نشان داده هر بازار جدیدی که شکل می‌گیرد، در اوایل مسیر رشد پرمخاطره دارد، درست مانند آنچه برای بیت‌کوین رخ داد. باوجوداین، بحث اینجاست که آیا رمزارزها نوعی سهم خُرد هستند با این تفاوت که ارزششان درمقایسه‌با سایر سهم‌ها افزایش یافته است؟

سهم‌های خُرد غالبا بسیار ارزان هستند و حجم معاملات کمی دارند و به‌ندرت مدنظر تحلیلگران قرار می‌گیرند. هرکه فیلم «گرگ وال‌استریت» را دیده باشد، می‌داند این سهم‌ها ابزار دست صاحبان سهام برای کنترل و مدیریت بازار هستند. وضعیت بازار این سهم‌ها به‌گونه‌ای است که با نشر خبری مثبت (فارغ از شایعه یا واقعیت‌بودن) یک‌شبه ارزش بازار دو یا سه‌برابر می‌شود. درست مانند وقتی‌که خبر فروش سهام و ترک بازار را صاحبان بخش عمده‌ی سهام و زمام‌داران بازار پخش می‌کنند. در پی این خبر، بازار هم ریزش خواهد کرد و دیگران می‌مانند و زیانی که کرده‌اند؛ دیگرانی که ساده‌اندیشانه با این گمان به بازار پیوسته بودند که با توان کم و خرید سهام خُرد و کم‌قیمت ثروتمند خواهند شد.

غرض‌ورزی در عرضه‌های اولیه‌ی رمزارزها

همان روزی که کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده‌ی آمریکا بیانه‌اش را منتشر کرد، به‌منظور پیشگیری از نقض قوانین در عرضه‌ی اولیه‌ی رمزارزها، درباره‌ی دو مصداق تخلف با ارائه‌دهندگان اتمام حجت و آنان را به پرداخت ۲۵۰هزار دلار جریمه درصورت محرزشدن تخلف و نیز بازپرداخت پول سرمایه‌گذاران ملزم کرد.

در پرونده‌ی تخلفاتی دیگر، فردی به‌نام ماکسیم زاسلافسکی (Maksim Zaslavskiy) در دادگاه منطقه‌ای فدرال در بروکلین به‌دلیل تقلب در عرضه‌ی اولیه گناه‌کار شناخته شد. این اولین پرونده‌ای بود که قاضی در آن ارزهای دیجیتال را نوعی اوراق بهادار اطلاق و برای رسیدگی به پرونده از قوانین مبارزه با فساد مالی استفاده کرد.

در پایان ماه گذشته‌ نیز اتهاماتی علیه بوکسوری به‌نام فلوید میودر جونیور (.Floyd Mayweather Jr) و آهنگ‌سازی به‌نام خالد خالد (Khaled Khaled)، معروف به DJ Khaled، به‌دلیل تبلیغ برای توکن رمزارزی مطرح شد که استارت‌آپ CentraTech تولید کرده بود. طبق اعلام قانون‌گذار، این افراد موضوع دریافت وجه به‌منظور نشر پست‌ در رسانه‌های آنلاین را هیچ‌گاه فاش نکردند؛ مسئله‌ای که موجب مطرح‌شدن این توکن شده است. باوجوداین اکنون پس از پایان رسیدگی به پرونده‌ها، فرد بوکسور به بازگرداندن ۳۰۰هزار دلار دریافتی ملزم شده است. همچنین، وی به پرداخت ۳۰۰هزار دلار دیگر به‌عنوان جریمه و تا سه سال محرومیت از تبلیغ هر نوع پیشنهاد سرمایه‌گذاری محکوم شده است. فرد آهنگ‌ساز هم علاوه‌بر بازگرداندن ۵۰هزار دلار دریافتی برای تبلیغ، باید ۱۰۰هزار دلار جریمه پرداخت کند.

کم‌فروغ‌شدن رمزارزها

پیش از اینکه دولت آمریکا برای وضع مقررات اقدام کند، علائمی از واکنش مثبت بازار مشاهده شد و آن‌هم کاهش تمایل به استخراج رمزارزهای جدید بود. گیگاوات (GigaWatt) یکی از تشکیلات ماینینگ در ایالت واشنگتن بود که در پی شکست بزرگ حاصل از تغییر قیمت بیت‌کوین اعلام ورشکستگی کرد. انویدیا (Nvidia) نیز که تراشه‌ها و کارت‌های گرافیکش در کار استخراج رمزارزها بسیار کاربرد دارد، به‌دلیل شیب کاهشی ملایم مشاهده‌شده در روند تقاضاهای تجهیزات ماینینگ، درآمد سه‌ماهه‌ آینده‌اش را با ۲۰درصد کاهش پیش‌بینی کرده است. برای دنبال‌کنندگان رمزارزها و افراد خواهان عرضه‌ی ارزهای جدید، این مسئله پایان زودهنگامی برای وضعیت کاذب قیمتی و آشفتگی بازار خواهد بود. درست مثل حباب اقتصادی گل لاله که در قرن هفدهم در هلند پیش آمده بود یا حباب اقتصادی دات کام که بین سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۷ شکل گرفت. البته، این موضوع لزوما به این معنی نیست که این نوع سرمایه‌گذاری ازبین خواهد رفت؛ اما دخالت هرچه بیشتر دولت، هزینه‌ی فعالیت پلتفرم‌های معاملات را افزایش خواهد داد و اگر قرار باشد عرضه‌های اولیه‌ی رمزارز از کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا مجوز بگیرند، ممکن است دیگر تا مدت‌ها چنین اتفاقی را شاهد نباشیم.

البته فناوری بلاک‌چین، به‌عنوان زیرساخت رمزارزها، بسیار مهم و مفید محسوب می‌شود و بعید است از این فعل‌وانفعلات تأثیر بپذیرد. بااین‌حال، اینکه کسب‌وکار رمزارزها دوام بیاورد، بحثی کاملا جداست. ناتانیل پوپر (Nathaniel Popper)، یکی از خبرنگاران نیویورک‌تایمز می‌گوید:

بیت‌کوین و دیگر رمزارزها برای تسهیل فرایند پرداخت‌ها طراحی شدند؛ اما با پیش‌آمدن برخی مشکلات فنی که به‌کارگیری توکن آن‌ها در تراکنش‌های واقعی را ناممکن کرد، به بیراهه کشیده شدند. متخصصانی که درحال‌بهبود وضعیت فنی رمزارزها هستند، قول اصلاحاتی داده‌اند؛ اما در این مسیر بسیار کُند پیش می‌روند.

همانند سهم‌های خُرد، ارزهای دیجیتال هم به‌نوبه‌ی خود تاحدی ابزار کلاه‌برداری و استفاده‌های شک‌برانگیز شده‌اند. همچنان‌که دولت‌ها منابع بیشتری به اقدامات ضابطه‌مندسازی رمزارزها و قانون‌گذاری برای آن‌ها تخصیص می‌دهند، کاهش قیمت‌ها ادامه می‌یابد و کسانی که برای ورود به بازار دغدغه‌ی فریب‌خوردن دارند، تا وقتی منتظر خواهند ماند که زمینه‌ی احقاق حقوق سرمایه‌گذاران در این بازارها فراهم شود.

حال، این سؤال مطرح است: چه زمان فعالیت قانون‌مند رمزارزها را شاهد خواهیم بود؟ شرایط قانون‌گذاری برای رمزارزها در ایران چه تفاوتی با ایالات متحده‌ی آمریکا خواهد داشت؟