انقلاب صنعتی چهارم: ظهور اقتصاد خودمختار

بااین‌حال، بسیاری اعتقاد دارند که فناوری‌های جدید کنونی جرقه‌های انقلاب صنعتی چهارم را خواهند زد؛ این بار به‌دلیل اتوماسیون ماده. اقتصادی که از جانب انسان‌ها گردانده می‌شود به این زودی از بین نخواهد رفت، اما شاهد ظهور اقتصادی موازی با اقتصاد انسانی و کاملا کنترل شده از سوی ماشین‌ها خواهیم بود. مانند انقلاب‌های صنعتی پیشین، انقلاب فعلی هم به‌دلیل چند پیشرفت کلیدی در فناوری رقم خواهد خورد؛ اینترنت اشیا (IoT)، هوش مصنوعی (AI) و فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT).

رشد اینترنت به مرور زمان به‌دلیل نقص در قانون متکالف (ارزش یک شبکه با مجذور کاربرانش افزایش می‌یابد)، بسیار کاهش خواهد یافت و بیشتر مردم چیزی برای گفتن به یکدیگر نخواهند داشت! تا حدود سال ۲۰۰۵، بر همگان روشن خواهد شد که تأثیر اینترنت بر اقتصاد چیزی بیش از تأثیر دستگاه‌های فکس نبوده است.

نظر پاول کروگمن، برنده نوبل اقتصاد، در رابطه با تأثیر اینترنت

عامه مردم احتمالا هیچ اطلاعی از آن‌چه در حال رخ‌دادن است ندارند، اما خط سیر فناوری‌های جدید از نظر بسیاری از متخصصان پنهان نمانده‌است. برایان آرتور، اقتصاددان شهیر، فرضیه‌ای را برای توضیح این پدیده ارائه و آن را «اقتصاد خودکار» نام‌گذاری کرده‌است. کلاوس شواب، بنیان‌گذار و مدیر اجرایی مجمع اقتصاد جهانی (World Economic Forum) از نظرات آرتور استقبال کرده و حتی کتابی درباره آن به نام «انقلاب صنعتی چهارم» به رشته تحریر درآورده است. پیش از نگاهی دقیق و عمیق‌تر به فناوری‌های کنونی، بهتر است تأثیرات سه انقلاب صنعتی پیشین بر جامعه را بررسی کنیم. کسب دانش تاریخی می‌تواند در ترسیم آینده‌ای که انقلاب صنعتی چهارم رقم خواهد زد، مؤثر باشد.

انقلاب‌های صنعتی پیشین

هر سه انقلاب صنعتی گذشته از سوی مجموعه‌ای از ابداعات فناوری جداگانه اما مرتبط با هم که به‌طور گسترده‌ای روی افزایش خروجی در عین کاهش ورودی تأثیر گذاشتند، شکل گرفتند. این انقلاب‌ها که نیاز به کار، زمان و ماده را به‌طور چشمگیری کاهش دادند، نه‌تنها درک اقتصادی که درک کلی بشر از زندگی انسانی را متحول ساختند.

نخستین انقلاب صنعتی

برخی از اختراعات کلیدی انقلاب صنعتی اول که به‌دلیل موتور بخار ممکن شدند

برخی از مشهورترین اختراعات در این دوره زمانی تولید شدند، مانند ماشین پنبه‌پاک‌کنی که الیاف پنبه را از دانه‌های آن جدا می‌کرد و دستگاه بافندگی که برای بافتن پوشاک و پرده‌ها استفاده می‌شد. از سایر پیشرفت‌های رخ داده در این دوره می‌توان به چراغ‌های گازسوز، بهبود در سیمان و معرفی ورق شیشه‌ای اشاره کرد.

پیش از وقوع نخستین انقلاب صنعتی، اکثر کالاها به‌طور محلی و توسط افراد متفاوت ساخته می‌شدند، اما پس از تجاری‌سازی موتورهای بخار با سوخت زغال‌سنگ، صنایع بزرگ شکل گرفتند؛ صنایعی که قادر به تولید برای مشتریان بسیار بیشتری بودند. این واقعه جامعه آن زمان را از فرهنگ زراعی به سوی شهرهای بزرگ صنعتی سوق داد. نیروی کار انسانی دیگر تحت سلطه کارفرمایان مستقل و انفرادی نبوده و کم کم همگی در کارخانه‌های بزرگ اداره‌شده از سوی کاپیتالیست‌ها، مشغول به کار شدند. شهرها به تدریج تبدیل به مراکز اقتصادی کل کشور شدند. از سرعت این روند تا زمان رخ دادن انقلاب صنعتی دوم کاسته نشد.

دومین انقلاب صنعتی

این انقلاب صنعتی را با نام انقلاب فناوری هم می‌شناسند. انقلاب صنعتی دوم طی سال‌های ۱۸۷۰ تا ۱۹۱۴ (شروع جنگ جهانی اول) شکل گرفت. بهترین توصیف از این انقلاب تسلط بر فناوری‌های معرفی‌شده در دوره انقلاب صنعتی اول است؛ پیشرفت‌هایی که به واسطه بهره‌گیری بشر از دو منبع نیروی جدید بود: الکتریسیته و نفت.

زیرساخت ریلی ایالات متحده آمریکا در سال ۱۸۶۰، هنگامی که تنها ۳۰ سال از احداث نخستین خط ریلی در این کشور گذشته بود

حتی جهان مدرن امروزی نیز به‌طور کامل به الکتریسیته و نفت وابسته‌ است. از برق‌کشی معمولا به‌عنوان بزرگ‌ترین پیشرفت قرن ۲۰ ام یاد می‌کنند زیرا منبعی ارزان‌قیمت و قابل اتکا در اختیار جامعه قرار گرفت. منبعی که علاوه‌بر انرژی‌رسانی به کارخانه‌ها و خانه‌ها در هر زمانی از روز، پایه تمامی دستگاه‌هایی که در آینده اختراع می‌شوند نیز است. علاوه‌بر حیاتی بودن الکتریسیته، نفت نیز به‌عنوان یک منبع انرژی کارا و ارزان در قرن اخیر مورد استفاده بوده است. این منبع انرژی در اکثر صنایع و بخش‌ها از جمله حمل‌ونقل به‌عنوان سوخت غالب بوده‌است. تولید محصولات نفتی غیر سوختی مانند پلاستیک، کودهای و مواد شیمیایی و برخی از داروها از سایر کاربردها و تحولات نفت در جامعه بشری است.

در طی انقلاب صنعتی دوم علاوه‌بر الکتریسیته و نفت، شاهد دو تحول بزرگ دیگر نیز بودیم، نخست تحول در ارتباطات با اختراع تلگراف، تلفن و رادیو، و دومی تحول در دستگاه‌های ساخت کاغذ که در آغاز قرن ۲۰ رخ دادند و در اعتلای گسترش دانش جمعی، اخبار و ادبیات در تمامی جهان نقش موثری ایفا کردند. درنهایت، توسعه‌های تولید کائوچو و لاستیک منجر به تولیدات انبوه تایر شدند که در اکثر وسایل حمل‌و‌نقل مورد استفاده قرار گرفتند.

انقلاب صنعتی اول در شروع انقلاب‌های فناورانه و مفهوم اقتصادهای صنعتی مدرن تأثیر داشت درحالی‌که انقلاب صنعتی دوم تسلط بر فناوری و شروع شهرهای مدرن پر از آسمان‌خراش‌ها بود. کشورها پس از انقلاب صنعتی دوم به تبادل و ارتباط با یکدیگر، بهتر از هر زمان دیگری پرداخته و اولین گام‌ها به سمت جهانی‌شدن برداشته‌شد. این تحولات تا نزدیک نیمه دوم قرن ۲۰ ادامه داشت، تا زمانی‌که جامعه پیشرفت بنیانی جدیدی را به خود دید: انقلاب دیجیتال.

انقلاب صنعتی سوم

دستیابی به این انقلاب نتیجه تسلط بر الکتریسیته، دقت در ساخت و اختراع ریزپردازنده‌ها (موسوم به چیپ‌های رایانه‌ای) است. از گوشی‌های هوشمند گرفته تا تلویزیون‌های HD، دوربین‌های حرفه‌ای و حتی پهپادها، ریزپردازنده‌ها ستون اصلی تمامی تجهیزات پیشرفته الکترونیک امروزی است.

همانند نوآوری‌های تولیدی انقلاب صنعتی اول و دوم که منجر به ساخت شهرهای صنعتی با کالاهای تولیدی شد، نوآوری‌های الکترونیک انقلاب صنعتی سوم و چهارم نیز منجر به ساخت اپلیکیشن‌های هوشمند که از داده‌های تولیدی بهره می‌برند، شده‌ است.

چهارمین انقلاب صنعتی

برای تفهیم انقلاب صنعتی چهارم بسیار مهم است که مفهوم هوش را بدانیم. بهترین راه فهم هوش، آشنایی با  نحوه کسب آن است که در چهار مرحله زیر صورت می‌گیرد:

۱) جمع‌آوری داده

۲) پردازش داده با کمک داده‌های قبلی به‌عنوان منبع

۳) اتخاذ اعمال بنا بر داده‌های پردازش‌شده

۴) دریافت داده‌های بازخوردی، یادگیری از نتایج و ذخیره تمام این موارد در حافظه

یک حلقه ساده هوش

این فرایند یک حلقه بی‌پایان بوده که دائما در حال جمع‌آوری داده، پردازش، اتخاذ اعمال و دریافت بازخورد است. هرچه این حلقه بیشتر تکرار شود، فرد از هوش بیشتری برخوردار است. دو فاکتور اساسی در این فرایند دریافت بیشترین اطلاعات ممکن و ایجاد مهارت‌های بی‌نقص تشخیص الگوهاست.

اگر فناوری درصدد خلق هوش و تبدیل آن به یک محصول تجاری است، راهی به جز استفاده از همین مدل نیست. درحالی‌که بسیاری از پیشرفت‌های اخیر بی‌خبرند اما فناوری در حال گشایش پنجره‌های جدیدی رو به پیشامدها و قابلیت‌های تازه است. اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و فناوری دفتر کل توزیع شده از برجسته‌ترین پیشرفت‌های اخیر اند. فناوری با بهره‌گیری از پیشرفت‌های سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و داده در شرف خلق هوش بوده و اقتصاد خودمختار از همیشه به ما نزدیک‌تر است.

اینترنت اشیا (IoT)

یکی از پیشرفت‌های عمده عصر دیجیتال، تولید انبوه داده است. مردم کم‌کم در حال فهمیدن ارزش واقعی داده و تشبیه آن به نفت اند. دو گونه داده وجود دارد: داده عمومی و داده خصوصی. اینترنت، بزرگ‌ترین چاه نفت از داده‌های عمومی بوده و به‌علت گسترش دائمش، یکتاست. داده‌های خصوصی بیشتر روی سرورهای خصوصی، مخصوصا سرویس‌های ابری، متمرکز شده‌اند و حاوی اطلاعات حساس شخصی اند. دور از انتظار نیست که غول‌های فناوری دنیا بیشترین داده را در اختیار دارند، شرکت‌هایی مانند گوگل، فیسبوک، آمازون و بایدو (Baidu).

بزرگ‌ترین شرکت‌های دنیا در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۸، همان‌طور که مشاهده می‌کنید بیشتر شرکت‌های بزرگ امروزی برخلاف ده سال گذشته، در حوزه فناوری و داده فعالیت دارند.

امروزه بیشتر داده‌ها ازطریق اپلیکیشن‌ها جمع‌آوری می‌شوند، برای مثال گوگل از نتایج جست‌وجو، فیسبوک از پروفایل‌های اجتماعی و آمازون از عادات خرید کاربرانش. شرکت‌ها با عرضه اپلیکیشن‌های کاربردی، توجه کاربران را جلب کرده و داده‌های آن‌ها را جمع‌آوری می‌کنند.

برای دستیابی به هوشی که قابلیت تصمیم‌گیری سریع مانند انسان‌ها باشد، باید دسترسی به داده‌ها به‌طور آنی (Real-time) فراهم باشد. تا چند وقت اخیر دسترسی به داده‌های بلافاصله دشوار بوده اما امروزه به کمک نوآوری‌هایی در سنسورها و محرک‌ها، داده‌ها بیشتر از همیشه به واقعیت نزدیک شده‌اند. امروزه برای سنجش تقریبا هرچیزی حسگر وجود دارد، دما، مکان، سرعت، شتاب، عمق، فشار، شیمی خون، کیفیت هوا، رنگ، اسکن تصویر، اسکن صدا، بیومتریک، میدان الکتریکی و مغناطیسی همگی از مواردی‌اند که امروزه با سنسورها قابل سنجش‌اند.

انواع مختلف حسگرهای امروزی

برای تحقق اقتصاد خودمختار نیاز به رودی از داده‌های آنی است. تنها راه کارایی این اقتصاد، پاسخ سریع و صحیح به این اطلاعات است. قابلیت نظارت بر جزییات پیچیده داده‌ها سطوح بسیاری داشته و هنوز به تولید انبوه نرسیده‌است. به‌طور اساسی، هر چیز فیزیکی و غیرفیزیکی به‌صورت داده‌های آنلاین در وب و با نام اینترنت اشیا، قرار خواهد گرفت.

داده‌های خام به اندازه سازوکارهای تحلیل آن مهم است اما بدون تحلیل صحیح، اپلیکیشن‌ها مانند حیوانات از برنامه از پیش تعیین‌شده خود پیروی می‌کنند. ازاین‌رو هوش مصنوعی بخش مهمی از اتوماسیون اقتصاد را تشکیل خواهد داد.

هوش مصنوعی (AI)

داده، سوخت هوش است و مغز موتوری است که داده‌ها را به داده‌های قبلی ارتباط داده‌، آن‌ها را دسته‌بندی کرده، تصمیم گرفته و عملی را در جهان واقعی رقم می‌زند. مغز آدمی بسیار فراتر از حد تصور قدرتمند و هنوز هم معمایی نزد دانشمندان است. مغز عضوی است که با تکیه بر توانایی شناختی (cognitive) خود تفاوت واقعی میان انسان و سایر گونه‌های حیوانی را ایجاد می‌کند. به همین دلیل ساخت فناوری مشابه مغز انسان بسیار پیچیده بوده و زمان بسیاری می‌طلبد. با این وجود، شاهد پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه هوش مصنوعی بوده‌ایم. این پیشرفت‌ها به نرم‌افزارها اجازه دادند تا به‌گونه‌ای رفتار مغز انسان را تقلید کنند.

بنابر نظر آدلین ژو، یکی از پیش‌گامان هوش مصنوعی و مدیر بازاریابی شرکت چین‌لینک (Chainlink)، هفت نوع هوش مصنوعی وجود دارد:

۱) رفتار - سیستم‌هایی که براساس قوانین رفتار می‌کنند مانند شناساگر دود یا کروز کنترل

۲) پیش‌بینی - سیستم‌هایی که قادر به تحلیل داده‌ها و تولید پیش‌بینی‌های محتمل هستند مانند تبلیغات هوشمند یا محتوای پیشنهادی

۳) یادگیری - سیستم‌هایی که براساس پیش‌بینی‌ها تصمیم می‌گیرند مانند خودروهای خودران که براساس داده‌های ورودی حسگرها عمل می‌کنند

۴) خلق - سیستم‌هایی که برمبنای داده‌ها خلق می‌کنند، مانند خلق یک اثر هنری، معماری ساختمان، خلق موسیقی

۵) ارتباط - سیستم‌هایی که احساسات را ازطریق تحلیل حالات صورت، متن، صدا و زبان بدن متوجه می‌شوند، مانند اپلیکیشن تبدیل صدا به متن و اسکن صورت

۶) تسلط - سیستم‌هایی که هوش را بین دامنه‌ها منتقل می‌کنند، مانند شناسایی چهار تصویر متفاوت که ایده و پیام یکسانی دارند

تشخیص این موضوع که تمامی تصاویر بالا نشان‌دهنده مفهوم ببر هستند، اگرچه برای انسان کاری آسان اما برای سیستم‌های هوش مصنوعی پیچیده است و این سیستم‌ها نیاز به داده‌های زیادی برای تسلط بر این موضوع دارند

۷) تکامل - سیستم‌هایی که می‌توانند خود را در سطح نرم‌افزار یا سخت‌افزار ارتقا دهند، مانند انسان‌هایی که بتوانند در آینده هوش را روی مغز خود دانلود کنند!

ایده اصلی این است که نرم‌افزار قادر به دریافت داده جدید، پردازش آن متناسب با پایگاه داده‌ای از اطلاعات ذخیره شده، اتخاذ تصمیمات، دریافت بازخورد و یادگیری از بازخوردها باشد. کل این فرایند چیزی بیش از یک الگوریتم نرم‌افزاری نیست اما این الگوریتم می‌تواند خود را بهبود بخشیده تا تعامل خود با داده را افزایش بخشد. پس چندان جای شگفتی نیست که در حال حاضر تمرکز اصلی صاحب بیشترین داده روی زمین، گوگل، هوش مصنوعی است.

شاید بیشتر مردم استریم موسیقی از پاندورا یا ویدیوهای پیشنهادی یوتیوب را هوش مصنوعی ندانند اما این‌ها دقیقا هوش مصنوعی اند. سرورهای یوتیوب تعداد بسیاری ویدئو روی پلتفرم خود دارد، کاربران روی ویدیوهایی که خواهان تماشا هستند کلیک کرده و به آن ویدیوها بازخورد می‌دهند (لایک، دیسلایک، زمان تماشا و ...). هوش مصنوعی این اطلاعات را دریافت کرده و از آن برای به‌روزرسانی الگوریتم نرم‌افزاری خود استفاده می‌کند. هوش مصنوعی می‌تواند براساس فعالیت شما، کاربران با سلیقه مشابه شما را پیدا کرده و ویدیوهای بهتری را به شما پیشنهاد دهد. این الگوریتم خودتکامل‌دهنده براساس داده ورودی تغییر می‌کند. به این نوع از هوش مصنوعی، یادگیری ماشین (machine learning) گفته می‌شود.

برخی از پیشرفت‌های اخیر از سوی توسعه شبکه‌های عصبی به‌کاررفته در یادگیری عمیق، حاصل شده‌ است. شبکه‌های عصبی زیرشاخه‌ای از یادگیری ماشین اند که پیرامون الگوریتم‌های مدل‌یافته براساس مغز انسان شکل گرفته‌اند. ویژگی بارز به کاررفته در این مدل‌ها، توانایی شناخت الگوها و دسته‌بندی اطلاعات با قیاس آن‌ها با اطلاعات موجود است. یادگیری عمیق نوعی از شبکه عصبی بوده که دارای لایه‌هایی مبتنی بر مفاهیم مرتبط یا درخت‌های تصمیم‌گیری است. پاسخ یکی از سوالات منجر به ایجاد سوالی عمیق‌تر و مرتبط‌تر شده و تا شناخت کامل داده این عمل ادامه خواهد داشت.

ایده اصلی این است که نرم‌افزاری طراحی شود تا به‌جای تداخلات انسانی، مبتنی بر داده تصمیم‌گیری کند. پلتفرم‌های نرم‌افزاری امروزی اعمال ساده‌ای را به نسبت ورودی خود به انجام می‌رسانند، اما سیستم‌های هوش مصنوعی می‌توانند اعمال بسیار پیچیده‌تری را بر تعداد بسیاری بیشتری ورودی انجام دهند. بسیاری از عوام با شنیدن هوش مصنوعی یک ربات در ذهنشان نقش می‌بندد اما کلید اصلی هوش مصنوعی در نرم‌افزار آن است؛ یک بدن بدون مغز چه ارزشی دارد؟

شرکت‌ها روزانه بیشتر به اهمیت هوش‌مصنوعی و فناوری‌های مرتبط با آن، پی می‌برند

بسیاری از شرکت‌ها از هوش مصنوعی برای افزایش بهره‌وری خود استفاده می‌کنند. برای مثال SAP HANA، یک پایگاه داده هوشمند که توانایی دریافت انواع مختلف داده‌ها، پردازش آن‌ها و تشخیص ناهنجاری‌ها (anomaly) را دارد. شرکت‌هایی مانند والمارت از SAP HANA به‌دلیل توانایی آن در پردازش حجم بسیار بالای تراکنش‌ها در تنها چند ثانیه، بهره می‌برند. SAP HANA نه‌تنها هزینه‌ها را به‌علت کاهش چشمگیر نیروی کار مورد نیاز، کاهش داده بلکه به پیش‌بینی بودجه مورد نیاز هم کمک شایانی می‌کند. 

دُوَل هم از فناوری هوش مصنوعی برای ارتقا شهرها استفاده می‌کنند. یک نمونه، سیستم حمل‌و‌نقل پیتسبورگ (شهری صنعتی در جنوب غربی پنسیلوانیا) است. در این سیستم به‌جای بهره بردن از چرخه‌های از پیش تعیین‌شده، چراغ‌های راهنمایی به حسگرهایی مجهز شده‌اند که بر ترافیک نظارت داشته و به‌طور آنی برنامه خود را براساس ترافیک تنظیم می‌کند تا کارایی به بالاترین حد خود برسد. این موضوع در شهرهایی که خودروهای خودران در حال آزمایش بسیاری وجود دارد، نیز رخ می‌دهد. این خودروها از حسگرهای راهنمایی و رانندگی اطلاعات دریافت کرده و از آن برای عمل دقیق‌تر خود استفاده می‌کنند.

تجاری‌شدن هوش مصنوعی به‌لطف داده‌های فراوان و الگوریتم‌های هوشمند، مسجل شده‌ است. گام نهایی در تحقق اقتصاد خودمختار، ایجاد زیرساخت مناسب برای ایجاد ارتباط میان تمامی داده‌ها در آن واحد است. این زیرساخت جدید ظاهرا فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT) است.

فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT)

هوش بشر بسیار جالب توجه است زیرا حاصل همکاری است. مخزن اجتماعی دانش نتیجه‌ای از تعامل هوش‌ انسان‌ها با یکدیگر است. ایجاد سدی میان دو سیستم هوشمند، روند رشد هر دو را آرام می‌کند؛ زیرا ارتباطی بین این دو برقرار نمی‌شود. با شکل‌گیری ارتباطات بیشتر، هوش هم افزایش می‌یابد. برای دستیابی به بیشترین ارتباط در جامعه، تمامی سیستم‌ها باید بتوانند به‌راحتی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند تا داده‌ها به‌راحتی در سرتاسر جامعه جریان داشته‌باشد.

زیرساخت ایده‌آل برای اقتصاد خودمختار نیاز به یک پایگاه داده، یک لایه پردازنده، یک لایه تراکنشی، و یک لایه ارتباطی دارد که به هر سیستمی اجازه دریافت ورودی و ارسال خروجی به هر سیستم دیگری را می‌دهد. این شبکه باید امن باشد، در آن واحد (real-time) عمل کند و در زمان‌های مورد نیاز قابلیت‌های محرمانگی ارائه دهد. این شبکه همچنین باید برای تمامی سیستم‌ها رسید ارائه کرده، با قانون همکاری داشته و به درستی ارزش موجود در آن را به‌نوعی اعتبار یا ارز تبدیل کند. این شبکه باید بدون نیاز به اجازه و آزاد برای عموم باشد تا بیشترین تعداد ارتباطات حاصل شود.

ابتدا، بسیار حائز اهمیت است تا با مفهوم فناوری دفترکل توزیع‌شده آشنا شویم زیرا این عبارت به گروهی از فناوری‌هایی که پایگاه‌های داده را تمرکززدایی می‌کنند، گفته می‌شود.

بلاک‌چین و سایر فناوری‌های دفترکل به اشتراک‌گذاشته‌شده

بلاک چین، شناخته‌شده‌ترین DLT، یک لایه ذخیره‌سازی به اشتراک‌گذاشته‌شده است که توانایی پردازش تراکنش‌های خود و ثبت نتایج در یک دفترکل مشترک را دارد. این فناوری قدرت گرفته از شبکه‌ای گسترده از رایانه‌هایی است که همه نرم‌افزار متن باز یکسانی را اجرا می‌کنند. به جز راه‌اندازی اولیه و بررسی‌های دوره‌ای که از سوی کاربران صورت می‌گیرد، بلاک‌چین شبکه‌ای کاملا خودکار و مستقل است و به‌دلیل ماهیت غیرمتمرکز خود امکان حمله و فعالیت‌های مشکوک از سوی مهاجمان را به حداقل می‌رساند. شاید بتوان گفت که بلاک‌چین، امن‌ترین دیتابیس در سراسر دنیاست. بلاک‌چین مدیریت مرکزی نداشته و تمامی کاربران می‌توانند از آن استفاده کنند. ساخت اپلیکیشن‌ها و تراکنش‌های نظیر به نظیر (P2P) بدون نیاز به اشخاص واسطه، از کاربردهای این فناوری محسوب می‌شود. برای درک بهتر تأثیر احتمالی این فناوری کافی است اینترنت را در نظر بگیرید که مانند بلاک‌چین غیرمتمرکز و بدون مدیریت مرکزی بوده و برای عموم آزاد است. احتمالا بلاک‌چین به‌زودی جای پای خود را در تراکنش‌ها و دیتابیس‌ها محکم می‌کند.

تأثیرات شبکه شاید مهم‌ترین علت استقبال گسترده عمومی از بلاک‌چین در آینده‌ای نه‌چندان‌دور باشد

قراردادهای هوشمند (Smart Contracts)

قراردادهای هوشمند، دومین DLT بسیار مشهور اند. پروتکل‌هایی در بلاک‌چین که نقش توافقات حقوقی و قضات را ایفا می‌کنند. اقتصادها به انواع توافقات و اجرای آن‌ها نیاز دارند. قراردادهای هوشمند قادر هستند تا این مورد را در دنیای دیجیتال با استفاده از عبارات شرطی پیاده‌سازی کنند.

نمونه‌ای از عملکرد یک قرارداد هوشمند در جریان اقتصاد

اینترنت اشیا داده‌ها را جمع‌آوری کرده و هوش مصنوعی این داده‌ها را پردازش می‌کند. دراین‌میان قراردادهای هوشمند همان زیرساخت نرم‌افزاری‌ هستند که از داده‌ها برای انجام اعمال واقعی مانند پرداخت‌ها، انتقال داده یا ذخیره یک نتیجه، استفاده می‌کنند. این قراردادها به مثابه توافق‌های تجاری در دنیای واقعی اند. از آن‌جایی که قراردادهای هوشمند در چارچوب بلاک‌چین فعالیت می‌کنند، از تمامی مزایای امنیتی آن نیز بهره‌مند اند. قراردادهای هوشمند، لایه تراکنشی کارآمدی هستند که اعمال خودکار را با استفاده از داده‌ها به انجام می‌رسانند، گامی واقعی و مهم در ظهور یک اقتصاد مستقل با جریان خودکار اعتبار.

اوراکل‌ها

اوراکل‌ها (Oracle) آخرین DLT اند که نامشان کمتر به گوشمان خورده اما بسیار حائز اهمیت اند. اوراکل‌ها پل ارتباطی میان سیستم‌های مختلف در داخل و خارج DLT اند. اوراکل‌ها به داده‌های خارج از زنجیره DLT اجازه می‌دهند تا با قراردادهای هوشمند تعامل داشته باشند، برای مثال یک پرداخت ازطریق سیستم سویفت یا پی‌پال که از سوی یک قرارداد هوشمند صورت گرفته یا ارسال فایلی از یک بلاک‌چین به بلاک‌چینی دیگر. به زبان ساده، اوراکل‌ها لایه‌ای ارتباطی هستند که تمامی سیستم‌ها و داده‌ها را به یکدیگر مرتبط می‌سازند.

برای دستیابی به این ارتباط، اوراکل‌ها از رابط‌های برنامه‌نویسی (API) بهره می‌برند. استفاده از این رابط‌ها در دهه اخیر به‌شدت اوج گرفته‌است. APIها سرویس‌های کوچکی هستند که موجب صرفه‌جویی در زمان و هزینه کدنویسی یک ابزار می‌شوند. برای مثال فرض کنید که می‌خواهید اپلیکیشن اوبر را بسازید. برای این کار کافی است از یک API نقشه و GPS، یک API پرداخت و یک API پیام کوتاه استفاده کنید. APIها به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهند تا روی هسته و کارایی اصلی برنامه خود تمرکز کنند.

برای تحقق اتوماسیون قابل اعتماد، نیاز به اوراکل‌هایی قادر به برقراری ارتباط امن و قابل اطمینان میان سیستم‌ها است. مشکل اکثر اوراکل‌های امروزی متمرکز بودن آن‌ها است که ظرفیت بالایی برای وقوع حملات و دستکاری داده‌ها به وجود می‌آورد. یک اتوماسیون کارا به‌معنای وجود حداقل آسیب‌پذیری‌هاست، زیرا آسیب‌پذیری‌ها برای رفع به مداخلات انسانی نیازمندند.

راه‌حل واقعی این مشکل، تمرکززدایی اوراکل است. چین‌لینک (Chainlink) یک استارتاپ DLT است که هدف تمرکززدایی اوراکل‌ها را دنبال می‌کند. این استارتاپ با ارائه شبکه‌ای غیرمتمرکز از اوراکل‌ها یک ارتباط قابل اطمینان میان سیستم‌ها ایجاد می‌کند.

خدمات ارائه‌شده از سوی Chainlink

اگر تمامی این‌ها را کنار هم بگذاریم به سیستمی می‌رسیم که از بلاک‌چین به‌عنوان دیتابیس و لایه پردازشی، از قراردادهای هوشمند به‌عنوان لایه تراکنشی و از اوراکل‌ها به‌عنوان لایه ارتباطی، بهره می‌برد. این سیستم غیرمتمرکز روی کاغذ مشکلات امنیتی ناچیزی خواهد داشت. آخرین گام برای تکمیل این سیستم، تبدیل دنیای واقعی به دیجیتال به‌طور لحظه‌ای است که هنوز میسر نشده‌است، اما با پردازش خارج از حلقه (chain)، حلقه‌های جانبی (sidechain) و راه‌حل‌های لایه دوم مانند شبکه‌های لایتنینگ روزبه‌روز به دستیابی به این مورد، نزدیک‌تر می‌شویم.

دیگر تحولات مهم

قبل از کنار هم گذاشتن سه فناوری IoT، AI و DLT و درک چگونگی هماهنگی آن‌ها درکنار هم، لازم است برخی دیگر از تحولات مهم فناوری و جامعه که جهان را بیشتر به انقلاب صنعتی چهارم سوق می‌دهند، بشناسیم.

شبکه‌های اجتماعی و دهکده جهانی

اکثر تحولات مهم فعلی حول ارتباطات می‌چرخند. شاید واضح‌ترین آن‌ها امکان ارتباط میان افراد ازطریق اینترنت با هزینه بسیار ناچیز و به‌طور لحظه‌ای باشد. به‌لطف اپلیکیشن‌های پیام‌رسان و شبکه‌های اجتماعی امروزی، دیگر نیازی به حضور فیزیکی برای ارتباط با دیگران نبوده و به‌راحتی در هر زمان و مکان با هزینه‌ای ناچیز قادر به برقراری تماس متنی، صوتی و تصویری با هر شخصی هستیم. اینترنت در حال برداشتن موانع تکنولوژیک و فرهنگی است.

قانون مور

ترند مهم بعدی قانون مور است؛ قانونی که می‌گوید تعداد ترانزیستورها در یک مدار مجتمع فشرده هر سال دو برابر می‌شود. این موضوع بدین معنا است که سرعت پردازش رایانه‌ها هر سال دو برابر می‌شود. این قانون می‌تواند عامل اصلی در توسعه یک DLT مقیاس‌پذیر باشد. افزایش سرعت پردازشی می‌تواند به توسعه ربات‌ها هم کمک شایانی داشته باشد. روباتیک صنعت روبه‌رشدی است که مدتی است جای خود را در بازار مصارف خانگی (مانند ربات‌های نظافتچی) و مصارف تجاری (ربات‌های انبارگردان آمازون) باز کرده‌است.

زیست‌فناوری

پیشرفت مهم دیگر توسعه زیست‌فناوری است. بشر با زیست‌فناوری به‌دنبال تلفیق ماشین و انسان است. دستگاه‌هایی که در بدن انسان جاسازی شوند می‌توانند به کمک اینترنت اشیا، ناظری دائم بر سلامت انسان باشند. در آینده‌ای نه چندان دور ممکن است شاهد رابط‌های رایانه‌ای - مغزی باشیم. با ظهور این رابط‌ها می‌توانیم هوش و اطلاعات را روی ذهن انسان دانلود کنیم.

جریان متن‌باز

آخرین تحول این فهرست، جریان متن‌باز است. سرتاسر دنیا در حال تصویب قوانین و لوایحی هستند که شرکت‌ها و دولت‌ها را ملزم به متن‌باز کردن APIهای آن‌ها می‌کنند. قوانینی مانند PSD2 در اروپا و سند قرن بیست و یکم رئیس‌جمهور اوباما. هرچه داده‌های بیشتری به‌طور آزاد در اختیار همگان قرار گیرد، رشد هوش و ارتباطات سریع‌تر خواهد شد.

جمع‌بندی

بنابر اطلاعات ارائه شده، تصویری در ذهن شکل می‌گیرد که نشان می‌دهد جهان در ۵۰ سال آینده احتمالا چگونه خواهد بود. دنیایی که در آن داده حرف اول را زده و تبدیل به نفت قرن جدید خواهد شد. شرکت‌های بزرگ تأمین داده، اینترنت اشیا و اینترنت، این منبع را تأمین خواهند کرد. الگوریتم‌های هوش مصنوعی این داده‌ها را پردازش می‌کنند تا براساس آن تصمیمات هوشمند بگیرند. این تصمیمات از سوی فناوری DLT که همه‌چیز را به یکدیگر مرتبط می‌کند، اعمال می‌شوند. هنگامی که این سیستم کامل شده و شروع به کار کند کاملا خودکار بوده و طی زمان هوشمندتر می‌شود. این سیستم خودکار، انقلاب صنعتی چهارم خواهد بود.

با ظهور اقتصاد خودمختار، اقتصاد انسانی به‌طور کامل ناپدید نخواهد شد اما زیر سایه سنگین اقتصاد خودمختار، اقتصاد انسانی هرساله کم‌رنگ‌تر از سابق خواهد شد. صنایع روباتیک نیز به تدریج جایگزین نیروی انسانی شده و هوش مصنوعی با استفاده از داده‌ها می‌تواند جای نیروهای هوشمند انسانی را بگیرد.

که این فناوری‌ها هنوز در مراحل اولیه خود به سر برده و برای تحقق انقلاب صنعتی نیاز به توسعه زیادی دارند. همانند گذشته این توسعه احتمالا نه به مرور زمان که با وقوع پیشرفت‌های کلیدی محقق خواهد شد. درباره آینده نمی‌توان با اطمینان سخن گفت اما شاید بتوان با اطمینان گفت که اتوماسیون حالا حالاها قرار نیست از صحنه زندگی و اقتصاد بشر کنار برود.

دیدگاه شما درباره این آینده چیست؟ این آینده برای شما ترسناک است یا امیدوارکننده؟ آیا فناوری‌هایی را می‌شناسید که از دید این مطلب دور مانده باشند؟ دیدگاه‌های خود را با ما و سایر دوستان زومیتی خود به اشتراک بگذارید.