شرکت نفت عربستانی، از لحاظ سودآوری حتی اپل را نیز پشت‌سر می‌گذارد

درآمد و سودآوری غول نفتی عربستان سعودی، همیشه سری و مرموز بوده است. درواقع، دولت عربستان همیشه تلاش می‌کند تا درآمد شرکت نفتی، مخفی بماند. چندی پیش، شرکت Saudi Aramco بالاخره دفاتر مالی خود را به‌صورت عمومی به نمایش گذاشت و آمار ۱۱۱.۱ میلیارد دلار سود خالص (درآمد خالصی که از کسر کردن هزینه‌های عملیاتی و مالیات از درآمد یک شرکت به دست می‌آید) را برای سال ۲۰۱۸ ارائه کرد. این آمارها، شرکت عربستانی را با اختلاف بسیار زیاد در مقام سودده‌ترین شرکت جهان قرار می‌دهد.

شرکت عربستانی سعودی آرامکو، از لحاظ سوددهی، غول فناوری یعنی اپل را با سود ۵۹.۵ میلیارد دلار با فاصله‌ی زیادی پشت‌سر می‌گذارد. غول‌های نفتی دیگر همچون Royal Dutch Shell با سوددهی ۲۳.۹ میلیارد دلار و Exxon Mobil با سوددهی ۲۰.۸ میلیارد دلار نیز فاصله‌ی زیاد با این شرکت دارند. به‌هرحال، اسناد منتشرشده، شرکتی را نشان می‌دهند که سوددهی عظیمی دارد، اما به یک کشور و قیمت نفت آن وابسته است.

اما چرا عربستانی‌ها آمار درآمدی خود را منتشر کردند؟ آن‌ها قصد دارند با فروش ۱۵ میلیارد دلار اوراق قرضه، سرمایه‌ای جدید برای فعالیت‌های خود جذب کنند. به‌همین دلیل، باید آمارها درآمدی خود را به‌صورت شفاف به متقاضیان ارائه دهند. تصمیم آرامکو برای جذب سرمایه با اوراق قرضه، خبر دیگری را هم در پی دارد. آن‌ها قصد دارند عملکرد تهاجمی‌تر به بازار نفت داشته باشند که درنهایت به‌نوعی جذب سرمایه برای کشور عربستان هم محسوب می‌شود؛ کشوری که تلاش می‌کند در برنامه‌های آتی، وابستگی خود را تا حد امکان به درآمدهای نفت و گاز کاهش دهد.

سرمایه‌ی جذب‌شده‌ی جدید، به شرکت آرامکو کمک می‌کند تا شرکت پترروشیمی دولتی عربستان را به قیمت ۶۹ میلیارد دلار خریداری کنند. رئیس هیئت‌مدیره و به‌نوعی مالک آن شرکت پتروشیمی، ولیعهد عربستان، محمد بن سلمان است. او قصد دارد اقتصاد کشورش را بیش‌ازپیش متنوع کرده و منابع درآمدی را از محدودیت کنونی به نفت و گاز رها کند. صندوق سرمایه‌گذاری پادشاهی عربستان، در مسیر همان تصمیم‌ها، قبلا در شرکت‌های بزرگی همچون اوبر و تسلا سرمایه‌گذاری کرده است. قرار بود تا آرامکو نیز در مسیر همان درآمدزایی‌ها، کمی از سهام خود را به فروش برساند که سال گذشته لغو شد.

ولیعهد عربستان، فشارهای زیادی بر شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی وارد می‌کند تا مسیرهای درآمدی، تنوع بیشتری داشته باشند. به‌علاوه، او به‌سختی تلاش می‌کند تا از فشارهای سیاسی حاصل از قتل روزنامه‌نگار عربستانی، جمال خاشقچی بیرون بیاید. دراین‌میان، آرامکو می‌خواهد خود را به سازمانی بزرگ در زمینه‌ی انرژی تبدیل کند تا در صورت تصمیم جدید دولت بر فروش سهام و جذب سرمایه، گزینه‌ای جذاب‌تر برای آن‌ها باشد.

امین ناصر، رئیس هیئت‌مدیره‌ی شرکت آرامکو است. او اعلام کرد که شرکت تحت مدیریتش، خریدهای بین‌المللی در زمینه‌های میعانات گازی را در دستور کار دارد. میعانات گازی هم سوخت‌های مهمی در صنعت نفت و گاز محسوب می‌شوند که قابلیت جابه‌جایی آسان همچون نفت را دارند.

اسناد منتشرشده از درآمدهای آرامکو نشان می‌دهد که این شرکت چقدر به قیمت نفت وابسته است. به‌عنوان مثال، در سال ۲۰۱۶ و در پی کاهش قیمت نفت، سود خالص آن‌ها تنها ۱۳.۳ میلیارد دلار اعلام شد.

نکته‌ی نگران‌کننده برای سرمایه‌گذاران در غول نفتی آرامکو، ارتباط نزدیک آن با دولت عربستان است. آیهام کامل، تحلیل‌گر گروه اقتصادی Eurosia Group در جدیدترین یادداشت‌ها و اظهارنظر خود پیرامون شرکت آرامکو گفت:

برخلاف شرکت‌هایی همچون اکسون و چورون، منابع درآمدی آرامکو بسیار وابسته به یک کشور هستند. کشوری که احتمال روبه‌رو شدنش با ریسک‌های ناپایداری، بالا تفسیر می‌شود.

به‌هرحال، آمارهای منتشرشده توسط آرامکو، نشان از قدرت بالای آن شرکت عربستانی داشت. تحلیل‌گران اعتقاد دارند آن‌ها در قراردادهای احتمالی و رقابت‌های خرید و ادغامی، توانایی و ظرفیت پیروزی بالاتری دارند.

دیوید جی استیپلز یکی از مدیران اجرایی شرکت Moody's Investors Service اعتقاد دارد آرامکو، فرصت و فضای زیادی برای مانورهای مالی دارد. از نظر او و همکارش ریحان اکبر، ابعاد و طرفیت‌های شرکت عربستانی، بدون دریافت قرض، به حد قابل‌توجهی رسیده است. غول نفتی تنها در سال ۲۰۱۸، حدود ۱۶۰ میلیارد دلار برای هزینه‌های دولتی خود صرف کرد.

طبق نظر گروه سرمایه‌گذاری مودی، بخش اعظمی از سوددهی بالای آرامکو به مقیاس‌دهی فعالیت‌های نفتی و منابع عظیم آن‌ها مرتبط می‌شود. شرکت عربستانی، تعدادی از بزرگ‌ترین میادین نفتی جهان را در اختیار دارد که با هزینه‌های بسیار پایین به استخراج طلای سیاه می‌پردازند. درواقع، تحلیل‌گران مودی اعتقاد دارند مقیاس‌پذیری تولید نفت در آرامکو در ترکیب با منابع هیدروکربنی عظیم، مزیت رقابتی بالایی به آن‌ها می‌دهد.

درکنار تحلیل‌های بالا، داده‌های جالب‌توجهی هم در گزارش مالی آرامکو به دست می‌آید. گزارش مذکور، جزئیاتی را از ابعاد میادین نفتی عربستان سعودی فاش می‌کند که تا سال‌ها مخفی و محرمانه بود. یکی از مهم‌ترین میادین آن‌ها، میدان نفتی غوار است که در حدود ۱۹۳ کیلومتر از منطقه‌ی شرقی کشور را تحت پوشش قرار می‌دهد. میدان غوار، بزرگ‌ترین میدان نفتی در جهان محسوب می‌شود که بیش از نیمی از تولید انباشته‌ی عربستان سعودی را بر عهده داشته و هنوز ۴۸ میلیارد بشکه نفت ذخیره دارد. ظرفیت تولید این میدان نفتی، حدود ۴ میلیون بشکه در روز گزارش می‌شود. ذخیره و تولید میدان مذکور، تقریبا از تمامی کشورهای جهان (به‌جز چند مورد محدود) بیشتر است.

گروه مودی، در ادامه‌ی تحلیل‌های خود از آرامکو، مدیریت آن را محافظه‌کارانه می‌خواند که در نتیجه‌ی آن، شرکت بدهی‌های کمی دارد. استیپلز در مصاحبه با مدیران شرکت عربستانی به این نتیجه رسید که آن‌ها، روند محافظه‌کارانه‌ی حداقل نگه داشتن بدهی‌ها را در آینده نیز ادامه خواهند داد. همین روند، در صورت تصمیم نهایی دولت عربستان بر عرضه‌ی عمومی سهام شرکت، موجب افزایش علاقه‌ی سرمایه‌گذاران به آرامکو می‌شود.

آژانس تحقیقاتی مودی، در نتیجه‌ی بررسی‌های خود از گزارش‌های درآمدی آرامکو، آن شرکت را با نشان A1 رتبه‌بندی کرد. رتبه‌ی خوبی که البته، پایین‌تر از شرکت‌های نفتی غربی همچون اکسون و شل قرار می‌گیرد. یکی از دلایل پایین‌تر بودن رتبه‌‌ی آرامکو، انجام گرفتن اکثر فعالیت‌های آن‌ها در کشور عربستان سعودی است. کشوری که به‌خاطر وابستگی شدید به نفت و گاز، همین رتبه‌بندی A1 را دریافت می‌کند. درواقع، تحلیل‌گران ریسک تأثیرپذیری آرامکو از ناپایداری سیاسی عربستان را نیز در بررسی‌های خود پیرامون این شرکت لحاظ کرده‌اند.

شرکت آرامکو، سال‌ها پیش با همکاری آمریکایی‌ها تأسیس شد. نام آن، مخفف عبارت Arabian American Oil Company است. دولت عربستان در دهه‌ی ۱۹۷۰ این شرکت را به‌صورت دارایی ملی معرفی کرد.

درنهایت، اطلاع از این نکته که هنوز شرکتی با ساختار سنتی و محصولی بسیار سنتی‌تر از ساختار یعنی نفت، سوددهی بیشتر از غول‌های فناوری داشته باشد، قابل‌توجه و جالب است. البته، غول‌های نفتی نیز امروزه می‌دانند که با روندهای موجود، کاهش درآمد و حتی تعطیلی، آن‌ها را نیز تهدید می‌کند و به همین دلیل، به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های پیشرفته روی آورده‌اند.