فیسبوک و گوگل به همکاری برای انحصارطلبی در صنعت تبلیغات آنلاین متهم شدند

نگرانی مقامات از رفتار گوگل و فیسبوک و سلطه‌ی آن‌ها بر بازار روز‌به‌روز بیشتر می‌شود. اوایل دسامبر سال جاری، در کمتر از ۲۴ ساعت دو پرونده‌ی ضد انحصار علیه گوگل تشکیل شد و این شرکت را به انحصارطلبی در بازارهای خاص متهم کرد. بر اساس دو پرونده‌ی یادشده، گوگل اغلب مانع ورود شرکت‌هایی می‌شود که می‌توانند در این بازارها رقابت کنند و خود را به چالش بکشند.

اکتبر سال جاری، وزارت دادگستری آمریکا پرونده‌ای علیه رفتار ضد رقابتی گوگل در صنعت تبلیغات و موتور جست‌وجو تشکیل داد و وضعیت این شرکت را همانند انحصار مایکروسافت در ۲۵ سال گذشته اعلام کرد. بر اساس ادعای وزارت دادگستری، گوگل حداقل از ژانویه‌ی سال ۲۰۱۰، ۸۰ درصد سهم‌ بازار موتور جست‌وجو را در اختیار گرفته است.

فقط گوگل درگیر چنین اتهامات نشده است. دسامبر سال جاری، کمیسیون فدرال تجارت و دادستا‌ن‌های ۴۰ ایالت آمریکا پرونده‌هایی با محوریت نقض قوانین ضد انحصار علیه فیسبوک تشکیل دادند. فیسبوک با خرید پلتفرم‌های مختلف از جمله اینستاگرام و واتساپ در چند سال اخیر، توجه مقامات را به خود جلب کرده است. علاوه ‌بر این، مقامات درباره‌ی اقدامات مشکوک فیسبوک تحقیق می‌کنند که با جمع‌آوری اطلاعات درباره‌ی رقبای بالقوه، خدماتشان را به‌نوعی شبیه‌سازی و آن‌ها را از بازار رقابتی خارج می‌کند.

تشکیل پرونده‌های یادشده اوضاع را برای فیسبوک و گوگل پیچیده‌تر کرده است و افشای همکاری دو شرکت در برابر اتهام انحصارطلبی، به این شرایط دامن می‌زند. بر اساس گزارش روز گذشته‌ی وال‌استریت ژورنال، ۱۰ ایالت از جمله تگزاس شکایتی تنظیم کرده‌اند مبنی بر اینکه گوگل و فیسبوک توافق کرده بودند سلطه‌ی خود را در صنعت تبلیغات آنلاین حفظ کنند و در صورت موشکافی مقامات در این مسئله، با یکدیگر همکاری داشته باشند. گوگل و فیسبوک بیشترین سهم بازار تبلیغات آنلاین را در دست دارند.

درآمد تبلیغاتی گوگل، فیسبوک و آمازون در آمریکا در دو سال اخیر

در پیش‌نویس شکوائیه‌ی اخیر آمده است:

گوگل به‌صورت عمومی ادعا می‌کند تمامی آگهی‌های تبلیغاتی به‌صورت عادلانه نشان داده می‌شود تا با یکدیگر رقابت کنند. گوگل و فیسبوک با درنظرگرفتن وسعت قلمروی خود در بازار، به این موضوع آگاه بودند که احتمال دارد توافق آن‌ها قوانین ضد انحصار را نقض ‌کند. دو شرکت برای پیشبرد این توافق با یکدیگر همفکری و مذاکره کردند.

به گزارش وال‌استریت ژورنال، فیسبوک توافق کرد سالانه حداقل ۵۰۰ میلیون دلار در تبلیغات گوگل هزینه ‌کند. گفته می‌شود شریل سندبرگ، مدیر ارشد اجرایی فیسبوک، شخصا این قرارداد را با گوگل امضا کرده و با ارسال ایمیلی، به مارک زاکربرگ گفته است: «این معامله‌ی بزرگی از نظر استراتژیک است.»

طبق یکی از اسناد داخلی فیسبوک، قرارداد با گوگل از رقابت با این شرکت تقریبا ارزان‌تر تمام می‌شود. گوگل این معامله را مزیت‌ رقابتی دانست که می‌تواند این شرکت را از رقبایش مجزا کند.

سخنگوی گوگل در بیانیه‌ای به وال‌استریت‌ ژورنال، اتهامات اخیر را نادرست دانست و مدعی شد این همکاری با فیسبوک محرمانه نیست. سخنگوی فیسبوک اظهار کرد: «هیچ استثنایی در مشارکت با فیسبوک وجود ندارد؛ چراکه این شرکت همان داده‌هایی را دریافت می‌کند که در اختیار سایر خریداران قرار می‌گیرد.»

سخنگوی فیسبوک نیز در گفت‌وگو با وال‌استریت ژورنال، هر اتهام مبنی ‌بر آسیب ‌رساندن این معامله به رقابت یا سوءاستفاده‌ی فیسبوک از آن را بی‌اساس دانست.

قوانین ضد انحصار فقط به انحصار شرکت‌ها مربوط نمی‌شود؛ بلکه رفتار و همکاری شرکت‌ها با سوءاستفاده از قدرتشان را نیز پوشش می‌دهد. به عبارت بهتر، درصورتی‌که شرکتی با استفاده از تاکتیک‌های ضد رقابتی برای حفظ سهم‌ خود از بازار تلاش کند، قوانین ضد انحصار را نقض می‌کند. بر اساس دستورالعمل‌ رقابت کمیسیون فدرال تجارت، شرکت‌ها برای رقابت نکردن اقداماتی از جمله تعیین قیمت، پیشنهاد‌ جعلی و تقسیم بازار انجام می‌دهند. چنین اقداماتی به مصرف‌کنندگان صدمه می‌زند و همیشه غیر قانونی بوده است.

البته ادعای اخیر در رابطه با همکاری فیسبوک و گوگل فعلا اثبات نشده است و مشخص نیست که قوانین ضد انحصار را نقض می‌کند یا خیر.

بر اساس گزارش‌ها، فیسبوک در پرونده‌ی شکایت کمیسیون فدرال تجارت برای پیشگیری از محاکمه ‌شدن پیشنهاد کرد برای کمک به سایر رقیبان در حوزه‌ی شبکه‌ی اجتماعی با صدور مجوز، کد و شبکه‌ی خود را در اختیارشان قرار دهد تا رقبا راحت‌تر نسخه‌ی اختصاصی شبکه‌ی اجتماعی خود را طراحی کنند.

این پیشنهاد چندان رگولاتوری‌ها را متقاعد نکرده است و آن‌ها با درخواست این غول شبکه‌ی اجتماعی موافقت نکردند. کمیسیون فدرال تجارت با تشکیل پرونده‌ای، فیسبوک را به نقض قوانین ضد انحصار متهم کرد و مدعی شد فیسبوک با استفاده از قدرت پلتفرمش، شرکت‌های کوچک‌تر از جمله اینستاگرام و واتساپ را تصاحب کرده است. این پرونده تلاش می‌کند مالکیت دو پلتفرم یادشده را بازگرداند.

مشخص نیست صدور مجوز دسترسی به پلتفرم در عمل چگونه خواهد بود. احتمالا چنین مجوز‌ی امکان دسترسی به بسیاری از ابزارهای قدرتمند فیسبوک را در اختیار شرکت‌هایی مانند تیک‌تاک قرار می‌دهد؛ اما نمی‌توان پیش‌بینی کرد که می‌تواند بازار رقابتی برای این غول شبکه‌ی اجتماعی ایجاد کند یا خیر.