سولانا (Solana) و رمزارز SOL چیست

اپلیکیشن‌های غیر متمرکز به‌عنوان یکی از موارد استفاده‌ی اصلی تکنولوژی بلاک چین قلمداد می‌شوند. در چند سال گذشته، دپ‌ها به‌سرعت رشد کرده‌اند و توسعه‌دهندگان هر چیزی اعم از بازی تا امور مالی غیر متمرکز (دیفای) را روی پلتفرم بلاک چین ایجاد کرده‌اند؛ به همین ترتیب تعداد کاربران رشدی انفجاری داشته است.

اما مشکلی اساسی وجود دارد. قسمت اعظم این دپ‌ها روی اتریوم اجرا می‌شوند و این شبکه با مشکل ازدحام و هزینه‌های بالای تراکنش دست‌وپنجه نرم می‌کند.

پلتفرم بلاک چین سولانا که کارش را در ۲۰۱۷ شروع کرده است، می‌خواهد وارد کارزار شود و جایی که اتریوم در حال دست و پا زدن است، به پیروزی برسد. در این مقاله به بررسی کامل بلاک چین سولانا و توکن بومی آن یعنی SOL می‌پردازیم. با زومیت همراه باشید.

‌بلاک چین سولانا به دلیل داشتن سرعت بسیار بالا و هزینه‌ی تراکنش پایین، یکی از رقیب‌های اصلی اتریوم محسوب می‌شود. این بدین معنی است که سولانا از تعداد بسیار زیادی اپلیکیشن غیر متمرکز پشتیبانی می‌کند و در همان حال دچار کاهش سرعت یا هزینه‌ی بالای تراکنش نمی‌شود؛ یعنی همان مشکلاتی که اکوسیستم اتریوم را به زانو درآورده است. تراکنش‌های سولانا تنها ۰٫۰۰۱ دلار هزینه دارد.

سولانا در پی حل یکی بزرگ‌ترین مشکلات بلاک چین، یعنی مقیاس پذیری است. این بلاک چین که از صفر طراحی شده، قادر است بیش از ۵۰ هزار تراکنش در ثانیه را پردازش کند. سولانا همواره مقیاس پذیری و سرعت را مورد نظر قرار داده است؛ این امر یعنی رقابت مستقیم با سیستم‌هایی چون پی‌‍ پال یا ویزا. علاوه بر این، سولانا می‌توان تراکنش‌ها را در عرض کمتر از چند ثانیه تأیید کند. با این شرایط، سولانا به بلاک چینی ایده‌آل برای امور مالی غیر متمرکز و ترید تبدیل می‌شود؛ زیرا تریدرها نیاز به زمان‌ تقریباً آنی در ترید دارند.

سولانا این سرعت خارق‌العاده را توسط حل مشکل زمان ردیابی بلاک چین و مسئله‌ی برچسب‌زنی زمان توسط مکانیزمی به نام «گواه بر تاریخچه‌» حل کرده است. گواه بر تاریخچه باعث می‌شود ساعت‌های فردی در شبکه با یکدیگر هم‌زمان شوند و بدین ترتیب همه با هم در توافق قرار بگیرند.

این پروژه در جریان بازی گاوی ۲۰۱۷ و شکوفایی ICO ها ایجاد شد و از چندین نهاد عمومی و خصوصی بیش از ۲۵ میلیون دلار جمع‌آوری کرد.

پلتفرم سولانا در ۲۰۱۷، توسط آناتولی یاکووِنکو (Anatoly Yakovenko) تأسیس شد. یاکوونکو قبل از سولانا در کوالکام مشغول به کار بود. او پس از کار برای دراپ باکس به‌عنوان مهندس نرم‌افزار، تجربه‌ی زیادی در زمینه‌ی الگوریتم‌های فشرده‌سازی دارد. یاکوونکو همراه با اریک، ویلیام مدیر ارشد فناوری و گرِگ فیتزجرالد، راهی نو برای حل مشکل توان عملیاتی موجود در بلاک چین‌های اتریوم و بیت کوین ایجاد کرد. این افراد تصمیم دارند پروتکلی توزیع‌شده و بدون نیاز به اعتماد درست کنند که مقیاس‌ پذیری بیشتری دراختیار می‌گذارد.

این تیم در حال حاضر از تجربه‌ی سازمان‌های مانند اپل، کوالکام، اینتل، گوگل، مایکروسافت، توییتر، دراپ باکس و ... استفاده می‌کند. تأثیری که سولانا ایجاد کرده است، باعث جلب نظر سرمایه‌گذارانی چون مولتی کوین کپیتال، فاندیشن کپیتال، اسلو کپیتال، CMCC Global، ابسترکت ونچرز و ... شده است.

وقتی صحبت از اپلیکیشن غیر متمرکز می‌شود، سرعت اهمیت پیدا می‌کند. اتریوم در شرایط فعلی دچار معضل ترافیک شبکه است؛ اما سولانا به‌ دلیل توان عملیاتی بالا، از چنین مشکلی رنج نمی‌برد.

سولانا مدعی است که توانایی پردازش بیش از ۵۰ هزار تراکنش در ثانیه (TPS) دارد؛ این باعث می‌شود در زمان نوشتن این مقاله، سولانا سریع‌ترین بلاک چین باشد. برای درک بهتر این مسئله، باید بدانیم که سولانا هزار برابر سریع‌تر از بیت کوین با حداکثر توان عملیاتی ۵ الی ۷ TPS و ۳ هزار برابر سریع‌تر از اتریوم با توان عملیاتی حدودا ۱۵ TPS است.

۵۰ هزار TPS و ۴۰۰ میلی‌ثانیه زمان بلاک، امن، غیر متمرکز و بدون شاردینگ.سولانا (solana@)، ۲۰ فروردین ۱۳۹۹ (۸ آوریل ۲۰۲۰)

سولانا ادعا دارد که دارای متوسط زمان بلاک ۴۰۰ تا ۸۰۰ میلی‌ثانیه و متوسط کارمزد ۰٫۰۰۰۰۰۵ SOL (توکن بومی شبکه سولانا) است. سولانا با داشتن شرایط ذکرشده همراه با مقیاس‌ پذیری بسیار بالا می‌تواند میزبان اپلیکیشن‌های غیر متمرکزی باشد که در آن واحد از صدها هزار کاربر پشتیبانی ‌می‌کند.

سولانا این مقیاس‌ پذیری را بدون متوسل شدن به تکنولوژی‌های لایه-دو و خارج از زنجیره و بدون استفاده از شاردینگ به دست می‌آورد. این امر باعث تبدیل شدن سولانا به یکی از معدود بلاک چین‌های لایه-یک با بیش از هزار TPS می‌شود.

بر خلاف سایر پلتفرم‌ها، تقریباً همه می‌توانند با تبدیل شدن به تأییدکننده، گره سولانا را راه‌اندازی و به امنیت شبکه کمک کنند. این فرایند کاملاً بدن نیاز به مجوز است؛ اما کاربران نیاز دارند حداقل سخت‌افزار را برای مشارکت در این امر رعایت کنند. حداقل امکانات سخت‌افزاری برای تبدیل شدن به تأییدکننده در سولانا در این لینک ذکر شده است. شبکه‌ی سولانا با داشتن حدودا هزار تأییدکننده، یکی از توزیع‌شده‌ترین بلاک چین‌ها محسوب می‌شود.

تفاوت اصلی سولانا و اتریوم در حل مشکل مقیاس پذیری توسط لایه-۱ به جای استفاده از سایر روش‌های مرسوم است. سولانا با بهبود سرعت شبکه و ارتباط بین گره‌ها، پرسرعت طراحی شده است.

سولانا از قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کند و به توسعه‌دهندگان امکان نوشتن اپلیکیشن‌های غیر متمرکز روی شبکه خود می‌دهد. این بدین معنی است که صرافی‌های غیر متمرکز (DEX)، پلتفرم‌های وام‌دهی و بازارهای NFT می‌توانند روی سولانا اجرا شوند.

سولانا در اساس از لحاظ زبان برنامه‌نویسی و طراحی شبکه با اتریوم که در حال حاضر بزرگ‌ترین پلتفرم قرارداد هوشمند است، تفاوت دارد. زمان برنامه‌نویسی بومی در سولانا، RUST است. RUST زبان برنامه‌نویسی است که به جای استفاده آسان، بر عملکرد و قابلیت اطمینان تأکید دارد؛ این یعنی توسعه‌ی اپلیکیشن‌ در سولانا از اتریوم مشکل‌تر است. اتریوم از سالیدیتی استفاده می‌کند؛ اما دپ‌هایی که در سولانا ساخته می‌شوند، قابلیت اطمینان بالاتری دارند.

سولانا در مجموع هشت نوآوری اختصاصی به ارمغان آورده است. این نوآوری‌ها حول گردش اطلاعات در شبکه می‌چرخند و هدف آن‌ها تبدیل کردن سولانا به سریع‌ترین شبکه برای انتقال داده است. این نوآوری‌ها شامل موارد زیر هستند:

• گواه بر تاریخچه (PoH): ساعتی رمزنگاری شده برای بلاک چین
• تحمل خطای بیزانس برج (Tower BFT)
• Turbine: پروتکل پخش همگانی بلاک چین
• Gulf Stream: پروتکل هدایت بدون استفاده از mempool (مکانیزم گره برای مرتب‌سازی تراکنش‌های تأیید‌نشده)
• Sealevel: قراردادهای هوشمند سولانا
• Pipelining: واحد پردازش تراکنش
• Cloudbreak: دیتابیس حساب‌های کاربری
• آرشیوکننده‌ها: ذخیره‌سازی تاریخچه‌ی بلاک چین

حال بیایید به اختصار نگاهی به این نوآوری‌ها بیندازیم:

• اثبات تاریخچه (PoH): سولانا برای غیر متمرکز کردن بیشتر بلاک چین، راهی جدید به کاربران خود عرضه کرده است. سیستم PoH، شامل تاریخچه‌ی تراکنش‌های بلاک چین و هدف آن اثبات انجام تراکنش قبل از ثبت آن در دفتر کل (لجر) است. این امر توسط «تابع تأیید تأخیر» در سولانا انجام می‌شود. در بلاک چین سولانا، تراکنش‌ها در برچسب‌های زمانی جایگذاری شده‌اند؛ این کار باعث می‌شود قبل از پخش همگانی آخرین وضعیت بلاک چین در کل شبکه، زنجیره‌ای از رویدادها پردازش شوند. تراکنش‌ها ازطریق فرآیندی به نام «پیش‌نگارش هش مقاوم ترتیبی» وارد بلاک‌ها می‌شوند. منظور از این فرایند، هش‌هایی غیر قابل تغییر است. سپس از این هش‌ها به‌عنوان ورودی در تراکنش بعدی استفاده می‌شود. در مرحله‌ی بعد روی این اجزا برچسب‌زنی زمانی انجام می‌شود تا فرایند حقیقی آن ضبط شود. این کار در هنگام تأیید دوباره‌ی هر تابع هش، در زمان صرفه‌جویی می‌کند.
• اجماع TowerBFT: این اجماع نسخه‌ی سولانا از تحمل خطای عملی بیزانس (PBFT) است. این الگوریتم اجماع برای جلوگیری از سربارهای عظیم و ایجاد تأخیر در تراکنش از PoH به‌عنوان ساعت رمزنگاری استفاده می‌کند. قبل از نهایی شدن حالت دفتر کل، تأییدکنندگان در مورد این که کدام نسخه از دفتر کل صحیح است، رأی‌گیری می‌کنند، سپس رأی آن‌ها قفل می‌شود. این به معنی جلوگیری از دادن رأی جدید در نسخه‌ی آتی بلاک چین و عدم انطباق با نسخه‌ی قبلی آن است.
• توربین: سولانا با تقسیم داده‌ها به بسته‌های کوچک‌تر، انتقال داده را به تمامی گره‌های بلاک چین آسان‌تر می‌کند. این امر به سولانا در حل مشکلات پهنای باند و انجام سریع‌تر تراکنش‌ها کمک می‌کند.
• گلف استریم: سولانا با آسان‌تر کردن فرایند تأیید بلاک، می‌تواند به توان عملیاتی ۵۰ هزار تراکنش در ثانیه برسد. «گلف استریم» قبل از نهایی‌سازی مجموعه‌ی بعدی تأیید بلاک‌ها، فرایند گرفتن و ارسال تراکنش را آسان‌تر می‌کند.
• Sealevel: برای رسیدن به زمان اجرایی مؤثرتر، هزاران قرارداد هوشمند به موازات هم در سولانا اجرا می‌شوند. تراکنش‌هایی که در بلاک چین در وضعیت (state) یکسان قرار دارند، می‌توانند به‌طور هم‌زمان اجرا شوند.
• پایپ لاینینگ: مجموعه‌ای از بلاک‌ها که شامل اطلاعات تراکنش هستند، به‌سرعت در سراسر گره‌های شبکه تأیید می‌شوند. سولانا این کار را با اختصاص دادن جریانی از داده‌های ورودی به سخت‌افزارهای مختلف انجام می‌دهد.
• کلاد بریک: سولانا با مدیریت دیتابیسی که به‌طور هم‌زمان ورودی تراکنش را می‌خواند و می‌نویسد، بدون ریسک شاردینگ، به مقیاس‌ پذیری دست پیدا می‌کند. کلاد بریک، ساختار داده‌ای ایجاد می‌کند که در آن تراکنش‌ها در نرم‌افزاری مورد پردازش قرار می‌گیرند که از تمامی سخت‌افزارهای مسئول ایندکس داده استفاده می‌کند.
• آرشیوکننده‌ها: سولانا به هر گره براساس فضای سخت‌افزاری در دسترسشان، امکان نسخه‌برداری از اطلاعات بلاک چین می‌دهد. آرشیوکننده‌ها داده‌ی مربوطه‌ی خود را از تأییدکنندگان دانلود می‌کند. این داده ازطریق شبکه قابل دسترسی است.

سولانا همانند بسیاری دیگر از پلتفرم‌ها، با قابلیت قرارداد هوشمند که در ۲۰۱۷ ساخته شد، اکوسیستمی توسعه‌یافته و به‌سرعت رشدکرده از دپ‌ها را دارد. بسیاری از این دپ‌ها اکنون از ستون‌های دیفای محسوب می‌شوند. در ادامه به برخی از مشهورترین دپ‌های سولانا اشاره می‌کنیم:

• O3Swap: پروتکل تجمیع فرا-زنجیره‌ای که از منابع نقدینگی شامل اتریوم، بایننس چین، نئو و Huobi Eco پشتیبانی می‌کند.
• SolStarter: پروژه‌ی صرافی غیر متمرکز که به‌زودی روی سولانا منتشر خواهد شد.
• Arweave: پروتکل ذخیره‌سازی داده غیر متمرکز که امکان ذخیره‌سازی دائمی فایل‌های حجیم پشتیبان می‌دهد.
• Oxygen: پروتکل بروکر دیفای که به کاربران امکان استخراج ارزش از دارائی‌های راکدشان می‌دهد.

سروم، صرافی غیر متمرکز پرسرعت و دارای بازار اسپات و مشتقات غیر امانی است که روی سولانا ساخته شده. دلیل ساختن سروم روی سولانا، استفاده از هر دو جهان متمرکز و غیر متمرکز است، یک صرافی که غیر امانی و دارای امکان مقابله با سانسور و در عین حال سریع، ارزان و با نقدینگی بالا باشد. این امر تنها بدین دلیل امکان‌پذیر است که سولانا، به سروم امکان اجرا روی دفتر سفارش مرکزی روی-زنجیره (CLOB) می‌دهد که هر ۴۰۰ میلی‌ثانیه به‌روز می‌شود.

این امر برای تریدرهای ارزهای دیجیتال و دیفای به چه معنا است؟ این یعنی سروم دارای پایین‌تر تأخیر و هزینه‌ی گس (کارمزد شبکه) است.

سولانا همانند پلتفرم‌های قرارداد هوشمند دیگر دارای «توکن گَس بومی» خود به نام SOL (سُل) است. به‌عنوان توکن گَس، تمامی هزینه‌ی تراکنش‌ها و قراردادهای هوشمند در شبکه‌ی سولانا با SOL پرداخت می‌شود. این توکن ابتدا در شبکه‌ای اصلی و بتای سولانا در مارس ۲۰۲۰ منتشر شد.

می‌توان توکن SOL را استیک و بدین وسیله به امنیت شبکه کمک کرد، در ازای این کار، شخص استیک‌کننده درصدی از تورم را پاداش می‌‎گیرد. از توکن SOL همچنین می‌توان برای فرایند حاکمیت روی-زنجیره استفاده کرد.

به دلیل محبوبیت SOL، این رمزارز در اکثر صرافی‌های مشهور عرضه می‌شود. طبق داده‌های کوین مارکت کپ، چندین صرافی از توکن سولانا پشتیبانی می‌کنند که شامل صرافی‌های معتبری چون بایننس، هوبی گلوبال، بیتفینکس، بیتهامپ، کوکوین، اوکی اکس و... هستند.

از این لینک در وب‌سایت کوین مارکت کپ، می‌توان لیست صرافی‌های عرضه‌کننده‌ی سولانا و قیمت لحظه‌ای آن را مشاهده کرد.

بهترین والت‌های سخت‌افزاری که از توکن سولانا (SOL) پشتیبانی می‌کنند، کیف پول‌های سخت‌افزاری لجر و ترزور هستند.

در عین حال وب‌سایت رسمی سولانا بهترین‌ کیف پول‌ها برای سولانا را به شرح زیر اعلام کرده است:

• والت‌های موبایل: اکسودوس (Exodus)، تراست والت و Coin98، Zelcore
• والت تحت وب: فانتوم (Phantom)، Solfare، Sollet و Mathwallet.

استخراج سولانا امکان‌پذیر نیست؛ زیرا این بلاک چین برخلاف بیت کوین براساس اجماع اثبات کار ساخته نشده است. سولانا را تنها می‌توان ازطریق صرافی‌ها خرید یا با استیک کردن، توکن SOL را به دست آورد.

شبکه‌ی سولانا براساس گواه بر سهام است که از امکان استیک کردن پشتیبانی می‌کند. تأییدکنندگان، تراکنش‌ها را پردازش و شبکه را اجرا می‌کنند. از آن‌جایی که انتخاب تأییدکنندگان (ولیدیتورها) براساس تعداد توکن‌های SOL استیک شده است، تأییدکننده‌ای که بیشترین توکن را استیک کرده باشد، به احتمال بیشتری برای ورود اطلاعات به بلاک چین سولانا انتخاب می‌شود و در ازای این کار توکن SOL پاداش می‌گیرند.

بنابراین تأییدکنندگان سعی می‌کنند سایر دارندگان توکن SOL را ترغیب کنند که توکن‌هایشان را به آن‌ها بدهند تا برایشان استیک کنند؛ یعنی بازی برد-بردی که دارنده توکن به پاداش استیک خود می‌رسد و تأییدکننده که احتمال انتخابش بیشتر می‌شود. طی این امر، تأییدکنندگان برای ترغیب دارندگان، حق کمیسیون کمتری پیشنهاد می‌کنند.

استیک SOL می‌تواند راهی برای کسب سود برای دارندگان این توکن باشد.

• برای این منظور توکن‌های SOL را به کیف پولی که از این رمزارز پشتیبانی می‌کند، برای مثال کیف پول‌های ذکرشده در بخش قبلی، انتقال بدهید.
• حساب استیک (Stake) بسازید. آدرس حساب استیک متفاوت با آدرس والت است. حساب استیک به حساب والت متصل می‌شود.
• یک تأییدکننده (Validator) انتخاب کنید. همان‌طور که در بخش قبل توضیح داده شد، توکن‌های شما دراختیار تأییدکننده به‌عنوان نماینده‌ی شما قرار داده می‌شود.

سولانا بسیاری از مشکلات سنتی بلاک چین را حل و ساختاری جدید برای تأیید تراکنش و الگوریتم اجماع مؤثرتر ارائه کرده است. این پلتفرم قطعاً رقیبی جدی برای اتریوم و کاردانو خواهد بود. سولانا در ۱۰ سال گذشته، رشد سریعی در صنعت ارزهای دیجیتال از خود نشان داده است. بدون شک باید چشم‌انتظار توسعه بیشتر این پلتفرم در آینده بود.

از طرفی، سولانا از ۲۰۱۷ در حال توسعه است؛ اما از مارس ۲۰۲۱، در نسخه‌ی شبکه‌ی اصلی بتای خود قرار دارد و جدول زمانی مشخصی برای نهایی شدن آن وجود ندارد. البته سولانا بر خلاف اغلب پلتفرم‌های بتا، آماده‌ی انتشار است و تگ بتا تنها به باگ‌های جزئی موجود در آن اشاره دارد.

علاوه بر این، پنج صندوق جدید رمزارز ۲۰ میلیون دلار برای حمایت از توسعه‌ی پروژه‌های ساخته‌شده در سولانا در چین، اختصاص داده‌اند و با این کار، سولانا جایگاه جهانی خود را تثبیت می‌کند.

اما سؤال اینجا است: آیا سولانا می‌توان جایگاه اتریوم را به‌عنوان پلتفرم قراردادهای هوشمند بگیرد؟ نظر شما در این باره چیست؟