کوین‌ حریم خصوصی چیست و چه کاربردی دارد؟

بعد از اینکه بیت کوین به‌عنوان جایگزین ارزهای ملی تحت کنترل دولت معرفی شد، بسیاری از حامیان ارزهای دیجیتال آن را فاقد ویژگی‌های لازم برای حفظ حریم خصوصی و محافظت دارایی کاربران دانستند. این نگرانی در کشورهای مستبدی که استفاده از ارزهای دیجیتال را ممنوع یا سرکوب کرده‌اند، بیشتر وجود دارد. حفاظت کامل از حریم خصوصی کاربران در حوزه ارزهای دیجیتال به این معنی است که جزئیات حساب‌ها و تاریخچه‌ تراکنش‌های کاربران به‌هیچ‌وجه قابل‌ردیابی نباشد.

تفکر عمومی بر این باور است که همه‌ ارزهای دیجیتال غیرقابل‌ردیابی هستند؛ اما واقعیت این است که بیشتر شبکه‌های بلاک چینی ازجمله بیت کوین و اتریوم شفافیت کامل دارند و اطلاعات کامل و تاریخچه تمام تراکنش‌ها در آن ثبت می‌شود. با اینکه در بلاک چین بیت کوین نام و هویت واقعی مالک درج نمی‌شود، با داشتن منابع کافی برای تجزیه و تحلیل زنجیره‌ای، می‌توان هویت واقعی افراد را به‌دست آورد.

• ناشناس بودن: هویت کاربر ازطریق تراکنش‌‌ها و آدرس والت او قابل‌شناسایی نیست.
• غیرقابل‌ردیابی بودن: تراکنش‌های مربوط به کاربر‌ها با بررسی اطلاعات بلاک چین قابل‌ردیابی نباشد.

دو نمونه از کوین‌های حریم خصوصی (Privacy Coins) معروفی که با ارائه این قابلیت به کاربران این روز‌ها اهمیت پیدا کرده‌اند، مونرو و دش هستند و بسیاری از سکه‌های خصوصی دیگر با الهام از این دو رمزارز به وجود آمده‌اند.

بنابراین، توصیه می‌شود هنگام انتخاب کوین‌های حریم خصوصی با احتیاط عمل کنید و به قوانین وضع‌شده درباره آن‌ها پایبند باشید.

برای غیرقابل‌ردیابی بودن تراکنش‌ها و ناشناس ماندن هویت افراد، شبکه کوین‌های حریم خصوصی با استفاده از تکنیک‌های مختلف و ترکیب آن‌ها، مبدأ و مقصد تراکنش‌ها را پنهان می‌کند. شناخته‌شده‌ترین تکنیک‌های به‌کار‌رفته در کوین‌های حریم خصوصی عبارت‌اند از: آدرس‌های مخفی، امضا‌های حلقوی، کوین جوین و زی کی اسنارکس.

آدرس‌های مخفی ساده‌ترین روش برای افزایش حریم خصوصی تراکنش‌هاست. در این روش با هر بار دریافت رمزارز، آدرسی جدید تولید می‌شود و اتصالی با گیرنده برقرار نمی‌شود. در این شرایط، هنگامی که ارز دیجیتالی فروخته می‌شود، نمی‌توان رمزارز خروجی را به رمزارز ورودی مرتبط کرد.

برای مثال، در شبکه مونرو (Monero) از پروتکل آدرس مخفی با کلید دوگانه‌ (DKSAP) استفاده می‌شود. در این پروتکل، به کاربرها دو کلید خصوصی (یکی برای مشاهده و یکی برای خرج کردن) و یک آدرس گیرنده (recipient address) اختصاص داده می‌شود. ارسال تراکنش‌ها با کلید خصوصیِ خرج کردن انجام می‌شود و تراکنش‌های دریافتی نیز با کلید خصوصیِ مشاهده، دردسترس خواهند بود.

در این روش، آدرس دریافت به‌صورت عمومی منتشر می‌شود؛ اما دارایی‌های دریافتی به آدرس‌ دیگری ارسال می‌شوند و تنها فرستنده و گیرنده‌های هر تراکنش آدرس دقیق مقصد را می‌دانند.

در بلاک چین‌ها، فرستنده تراکنش‌ها را قبل از ارسال باید امضا کند. این امضای دیجیتال فرستنده‌ی حقیقی تراکنش را مشخص می‌کند و ازآنجاکه فرستنده‌ تراکنش بیشتر از یک آدرس ندارد، پیداکردن هویتش کار سختی نخواهد بود.

در روش امضاهای حلقوی با ترکیب امضاهای دیجیتال چند تراکنش، شناسایی فرستنده به‌آسانی امکان‌پذیر نخواهد بود؛ زیرا هرچه تعداد امضاهای ترکیبی بیشتر باشد، شناسایی فرستنده نیز دشوارتر است.

در تکنیک CoinJoin، تراکنش‌های افراد مختلف باهم ترکیب و در تراکنشی واحد باهم ادغام می‌شوند و سپس با استفاده از آدرس‌هایی یکتا و کاملاً جدید به کاربران مربوطه ارسال خواهند شد؛ بدین‌ترتیب، ردیابی تراکنش‌ها و پیداکردن فرستنده‌ اصلی بسیار سخت خواهد بود. این تکنیک در ابتدا برای بهبود حریم خصوصی شبکه‌ بیت کوین پیشنهاد شد؛ اما درنهایت به‌عنوان بخشی از قابلیت ارسال محرمانه اطلاعات و تراکنش‌ها در شبکه‌ دش از آن استفاده شد.

در تکنیک زی کِی اسنارکس (دانش صفر؛ برهان دانش غیر تعاملی مختصر و مفید Zero Knowledge; Succinct Non Interactive Argument of Knowledge) کاربر می‌تواند بدون فاش کردن اطلاعات خاصی، ثابت کند از آن اطلاعات آگاه است.

قانونی بودن یا نبودن کوین‌های حریم خصوصی به نحوه‌ی قانون‌گذاری هر کشور بستگی دارد. به‌عنوان مثال، دولت کره‌جنوبی به‌منظور جلوگیری از پول‌شویی، خریدوفروش این دست از رمزارزها را در صرافی‌های این کشور ممنوع اعلام کرده است.

در برخی کشور‌ها، قوانین خاصی برای معامله کوین‌های حریم خصوصی در نظر گرفته نشده است. برخی دولت‌ها نیز قانون‌گذاری متفاوتی در رابطه با این رمزارزها دارند؛ مثلاً دولت آمریکا در رویکردی متفاوت به‌دنبال توسعه ابزارهایی است که در شبکه‌های خصوصی، امکان ردیابی تراکنش‌ها را فراهم کنند.

حذف کوین‌های حریم خصوصی از فهرست صرافی‌ها در هر کشور به دیدگاه دولت و نحوه قانون‌گذاری در آن کشور بستگی دارد. در تراکنش‌های ارزهای دیجیتال متمرکز بر حریم خصوصی، امکان دورزدن قانون‌گذاران وجود دارد؛ درحالی‌که نهادهای نظارتی فقط بر صرافی‌های متمرکز تسلط دارند.

هنگامی که قانون‌گذاری تراکنش‌های مربوط به ارز دیجیتال مشخصی را در داخل کشور ممنوع اعلام می‌کند، صرافی‌های آن کشور باید در اسرع وقت آن رمزارز را از فهرست رمزارزهای خود حذف کنند و اگر به فعالیت‌های خود در رابطه با رمزارز مشخص‌شده ادامه دهند، درمعرض خطر تعطیلی قرار خواهند گرفت. در چنین شرایطی، برخی صرافی‌ها تراکنش‌های مربوط به آن رمزارز را به کل تعطیل می‌کنند و برخی دیگر آن را کاملاً از پلتفرم خود خارج می‌کنند.

کوین‌های حریم خصوصی طی چند ماه گذشته با نظارت فزاینده‌‌ی نهادهای نظارتی رو‌به‌رو شده‌اند و برخی از صرافی‌ها نیز به‌اجبار و برای احتیاط بیشتر آن‌ها را از فهرست خود حذف کرده‌اند.

امروزه، کوین‌های متمرکز بر حریم خصوصی بسیاری در بازار ارزهای دیجیتال وجود دارند و همین امر می‌تواند کاربران را در انتخاب رمزارزی متناسب با نیازشان دچار گمراهی کند. درادامه، شناخته‌شده‌ترین کوین‌های خصوصی و نکات منحصر‌به‌فرد هرکدام را بررسی خواهیم کرد.

دش رمزارزی همتا‌به‌همتا و فورکی از شبکه‌ اصلی بیت کوین است که در سال ۲۰۱۴ (۱۳۹۳) به‌وجود آمده است. در آن زمان، این رمزارز Xcoin نامیده می‌شد و چندی بعد، به DarkCoin و درنهایت به Dash تغییر نام داد. این کوین حریم خصوصی ویژگی به نام PrivateSend دارد که از استراتژی کوین‌جوین (CoinJoin) برای ناشناس ماندن ورودی‌های تراکنش‌ها استفاده می‌کند.

تفاوت اصلی دش و بیت کوین در الگوریتم‌های اجماع به‌کار‌رفته در آن‌ها است. هر دو رمزارز از الگوریتم گواه بر کار استفاده می‌کنند؛ اما دش لایه اضافی دیگری نیز دارد: لایه اول، ماینرهایی هستند که شبکه را ایمن نگه می‌دارند و تراکنش‌ها را در شبکه بلاک چین می‌نویسند؛ لایه دوم، شامل مستر نودهایی (Masternode) است که با استفاده از الگوریتم گواه بر سهام ارسال تراکنش‌های فوری و خصوصی و حاکمیت غیرمتمرکز را کنترل می‌کنند.

دش از ویژگی دیگری به نام InstantSend برای انجام آنی تراکنش‌ها نیز استفاده می‌کند. با‌توجه‌‌به اینکه کاربران در شبکه دش امکان انتخاب بین دردسترس بودن یا نبودن تراکنش‌های خود را دارند، می‌توان گفت که این رمزارز در‌مقایسه‌با بیت کوین از نظر حفظ حریم خصوصی برتری دارد.

دش و مونرو هر دو ارزهای دیجیتالی هستند که از حریم خصوصی کاربران حفاظت می‌کنند؛ اما نحوه انجام این کار در این دو کوین خصوصی متفاوت است. دش از سیستم دولایه‌ای ترکیب الگوریتم گواه بر کار و الگوریتم گواه بر سهام استفاده می‌کند و با داشتن قابلیت PrivateSend نیز برای کاربران انتخاب ناشناس ماندن هویتشان را امکان‌پذیر می‌کند؛ اما تراکنش‌ها در شبکه مونرو ذاتا ناشناس انجام می‌شوند.

دش از استراتژی کوین‌جوین استفاده می‌کند؛ اما مونرو استراتژی‌های دیگری مانند امضاهای حلقوی را به‌کار می‌گیرد؛ به‌همین‌دلیل، ردیابی تراکنش‌های آن از دش دشوارتر است. مونرو در زمینه حفظ حریم خصوصی حرف اول را می‌زند؛ اما تراکنش‌ها در شبکه دش بسیار سریع‌تر و ارزان‌تر انجام می‌شوند.

دش از الگوریتم هش X11 استفاده می‌کند. در این الگوریتم ۱۱ تابع مختلف هش برای استخراج استفاده می‌شوند و کوین حریم خصوصی دش با استفاده از سیستم استخراجی ترکیبی، الگوریتم‌های گواه بر کار (X11) و گواه بر سهام مستر نودها را به‌هم پیوند ‌می‌دهد. مکانیسم به‌کار‌رفته در زی کش نیز ترکیبی از زی کی اسنارکس و الگوریتم Equihash است.

دش و زی کش هر دو فورکی از بیت کوین هستند و محدودیت اندازه بلاک دو مگابایتی و زمان تأیید بلاک ۲/۵ دقیقه‌ای در هردو یکسان است. می‌توان گفت که زی کش در حفظ حریم خصوصی کاربران بهتر از دش عمل می‌کند؛ چرا‌که مشاهده تراکنش‌های دش درصورت دسترسی به مسترنودها امکان‌پذیر است.

مونرو محبوب‌ترین بلاک چین حریم خصوصی در میان کاربران شناخته می‌شود. این کوین خصوصی به‌‌دلیل سازوکار منحصربه‌فردش در میان مجرمان نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. مونرو از ترکیب چند استراتژی قدرتمند مانند آدرس‌های مخفی و امضاهای حلقوی و الگوریتم گواه بر کار برای ناشناس ماندن هویت کاربران استفاده می‌کند و شناسایی منشأ و مقصد تراکنش‌ها در شبکه آن غیرممکن است.

درواقع، حریم خصوصی شبکه مونرو آن‌چنان استثنایی است که دولت آمریکا (IRS) برای هر کسی که بتواند فناوری به‌کار‌رفته در شبکه آن را شناسایی کند، مبلغی معادل ۶۲۵ هزار دلار جایزه تعیین کرده است. بااین‌حال، شخصی در شرکت Chainalysis ادعا کرده است که «با اینکه مونرو هوشمندانه اختراع شده است؛ اما بی‌عیب و نقص نیست.»

الگوریتم اجماع به‌کار‌رفته در شبکه مونرو و بیت کوین یکسان و الگوریتم گواه بر کار است؛ اما این دو ارز دیجیتال تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند. استخراج بیت کوین با دستگاه ای‌سیک (ASIC) انجام می‌شود؛ درحالی‌که ماینرها برای استخراج مونرو، تنها به یک پردازنده (CPU) نیاز دارند.

علاوه‌بر سخت‌افزار موردنیاز برای استخراج، اندازه بلاک‌ها در شبکه بیت کوین ثابت است؛ اما اندازه بلاک‌ها در شبکه مونرو می‌تواند تغییر کند و امکان افزایش گاه‌به‌گاه حجم تراکنش‌ها وجود دارد. بااین‌همه، مجرمان همچنان استفاده از بیت کوین را ترجیح می‌دهند؛ چرا‌که مبادله و تبدیل آن به پول نقد راحت‌تر انجام می‌شود.

اولین تفاوت زی کش و مونرو همان استراتژی به‌کار‌رفته در آن‌ها برای حفظ حریم خصوصی کاربران است: زی کش از زی کی اسنارکس و مونرو از آدرس‌های مخفی و امضاهای حلقوی استفاده می‌کند. در شبکه زی کش کاربران می‌توانند انتخاب کنند که تراکنش‌ها به‌صورت ناشناس انجام شوند یا نه؛ حتی می‌توانند انتخاب کنند که کدام تراکنش‌ها ناشناس انجام شوند. باوجوداین در شبکه مونرو، تراکنش‌ها به‌صورت خودکار ناشناس انجام می‌شوند و این ویژگی قابل‌تغییر یا انتخابی نیست.

زی کش درواقع همان بیت کوینی است که ویژگی‌های بیشتری به آن اضافه شده است. یکی از این ویژگی‌ها، امکان انتخاب حفظ حریم خصوصی و یکی دیگر از تفاوت‌های زی کش و بیت کوین نحوه توزیع پاداش استخراج است.

در شبکه بیت کوین پاداش استخراج تمام و کمال به ماینر تعلق می‌گیرد؛ اما تا قبل از هاوینگ شبکه زی کش در نوامبر ۲۰۲۰ (آبان ۱۳۹۹)، ۱۰ درصد از پاداش به تیم توسعه‌دهنده‌ی زی کش و سهام‌داران آن به هدف توسعه بیشتر شبکه تعلق می‌گرفت؛ اما بعد از آن، این ۱۰ درصد پاداش بنیان‌گذاران حذف شد و در‌حال‌حاضر، ماینرها ۸۰ درصد از پاداش استخراج را دریافت می‌کنند و ۲۰ درصد باقی‌مانده به صندوق‌های کمک‌های مالی و بنیاد زی کش تعلق می‌گیرد.

بیم کوین حریم خصوصی است که از بلاک چینی به نام میمبل ویمبل (MimbleWimble) برای ناشناس ماندن استفاده می‌کند. میمبل ویمبل که به‌اختصار آن را MW می‌نامند، نوعی الگوریتم گواه بر کار است که با استفاده از روشی نوین در ساختار و ذخیره‌ تراکنش‌ها، باعث افزایش حریم خصوصی و مقیاس‌پذیری بهتر شبکه می‌شود. بیم با استفاده از آدرس‌های غیرقابل‌شناسایی، امکان ردیابی تراکنش‌ها را از بین می‌برد و تراکنش‌های کوچک مربوط به یک بلاک را به‌شکل تراکنشی بزرگ نشان می‌دهد.

کوین حریم خصوصی گرین در ژانویه ۲۰۱۹ (دی ۱۳۹۷) راه اندازی شد و مانند بیم از بلاک چین میمبل ویمبل استفاده می‌کند. گرین یکی از برترین کوین‌های حریم خصوصی مقیاس‌پذیر و مقاوم دربرابر سانسور محسوب می‌شود که با کمک‌های مالی مردمی توسعه پیدا می‌کند.

یکی از نکات جالب و بحث‌بر‌انگیز پلتفرم گرین این است که همه ماینرها با هر قدمتی نرخ پاداشی یکسان را به‌طور نامحدود دریافت می‌کنند. استاندارد استفاده‌شده در شبکه گرین برای حفظ حریم خصوصی، امنیت، سازگاری و بهبود مدیریت فایل‌ها Slatepack نام دارد.

همیشه کوین‌‌های حریم خصوصی برای مقاصدی مانند پول‌شویی استفاده نمی‌شوند و استفاده از این رمزارزها کاربردهای دیگری نیز دارد. برای مثال، ممکن است دو طرف در یک معامله تمایلی نداشته باشند که طرف مقابل از موجودی رمزارز دیگری اطلاعی داشته باشد؛ زیرا در آن صورت، ممکن است هر طرف از دیگری رمزارز بیشتری طلب کند یا اینکه در کشوری که دولت مالیات‌های ناعادلانه‌ای طلب می‌کند، ممکن است مردم آن کشور تمایلی نداشته باشند که دارایی ارزهای دیجیتالشان را دردسترس عموم قرار دهند.

با اینکه طبق بررسی‌ها استفاده از رمزارزها برای پول‌شویی و سایر فعالیت‌های غیرقانونی درصد کمی از کل این فعالیت‌ها را تشکیل می‌دهند، هنوز بسیاری از دولت‌ها به ارزهای دیجیتال و کاربردشان بدبین هستند.

هرچند پروژه‌های زیادی با ادعای تأمین حریم خصوصی واقعی به‌وجود آمده‌اند، به‌نظر می‌رسد سه پروژه‌ مونرو، دش و زی کش همچنان به‌عنوان محبوب‌ترین بلاک چین‌ها در این زمینه شناخته شده باشند. بیم و گرین نیز برای کاربرانی مناسب است که به مقیاس‌پذیری به‌اندازه حفظ حریم خصوصی اهمیت می‌دهند.

شما کاربران زومیت بین کوین‌های حریم خصوصی معرفی‌شده، کدام را ترجیح می‌دهید؟