شبکه لایتنینگ (Lightning Network) چیست؟

ابتدای سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴)، جوزف پون و تادئوس دریجا ایده شبکه لایتنینگ (Lightning Network) را در وایت پیپری مطرح کردند و ژانویه ۲۰۱۸ (بهمن ۱۳۹۶)، شرکت بلاک‌استریم با استفاده از این ایده شبکه‌ای آزمایشی لایتنینگ را برای بیت کوین راه‌‌اندازی کرد. گفتنی است بعدتر نیز جک دورسی حمایتش را از این شبکه اعلام کرد.

شبکه لایتنینگ محبوب‌ترین پلتفرم برای مقیاس‌گذاری رمزارزها شناخته می‌شود؛ به‌همین‌دلیل، توسعه‌دهندگان زیادی برای تسهیل انجام مبادل‌ها، با هدف همکاری با این شبکه ابزارهایی ارائه کرده‌اند. این شبکه می‌تواند برای بلاک چین‌ها مقیاس‌پذیری چشمگیر و هزینه مقرون‌به‌صرفه و پرداخت‌های آنی را فراهم کند. با گسترش وسیع این شبکه داشتن درک کاملی از نحوه عملکرد آن، مشکلات بسیاری را حل می‌کند و مزایای استفاده از آن اهمیت بسیار زیادی پیدا کرده است.

بیت کوین با هدف حذف واسطه‌ها در تراکنش‌ها به‌وجود آمد و تلاشش بر این بود که با حذف این واسطه‌ها، ویژگی غیرمتمرکز‌بودن بلاک چین‌ها محقق شود؛ اما حفظ ویژگی غیرمتمرکزبودن بلاک چین‌ها باعث به‌وجود‌آمدن مشکل مقیاس‌‌‌‌ناپذیری در آن‌ها شده است.

برای درک بهتر کُندی شبکه بیت کوین،‌ در نظر بگیرید که شبکه ویزا اغلب ۲۴ هزار تراکنش را در ثانیه پردازش می‌کند؛ درحالی‌که شبکه بیت کوین در یک ثانیه فقط می‌تواند ۷ تراکنش را پردازش کند.

مقیاس‌‌ناپذیری شبکه بیت کوین در اواخر سال ۲۰۱۷ و اوایل ۲۰۱۸ (نیمه دوم ۱۳۹۶) باعث افزایش زمان لازم برای تأیید تراکنش‌ها و کارمزد آن‌ها شد.

با مقایسه شبکه لایتنینگ و فناوری به‌کار‌رفته در بلاک چین‌ها، می‌توان متوجه شد که در شبکه لایتنینگ بیت کوین به ثبت دقیق و آنی تراکنش‌ها نیازی نیست و درعوض، کانال‌های امنی بین افراد ایجاد می‌شود که ازطریق آن‌ها امکان مبادله بیت کوین به‌صورت همتا‌به‌همتا و آنی و نامحدود در زنجیره تراکنش اصلی با سرعت بیشتری فراهم می‌شود.

مهندسان بلاک چین شبکه لایتنینگ را نوعی قرارداد هوشمند می‌دانند که با استفاده از آن الزام ذخیره همه تراکنش‌ها در بلاک چین از بین می‌رود. در‌ادامه، با ذکر مثالی نحوه کار این شبکه را توضیح می‌دهیم:

فرض کنید آلیس و باب می‌خواهند به‌طور منظم بیت کوین مبادله کنند. آن‌ها می‌توانند از صرافی‌های رایجی برای این کار استفاده کنند، اما در‌کنار کُندی تراکنش‌ها در این صرافی‌ها، برای هر تراکنش نیز باید کارمزدی پرداخت کنند. اگر آلیس و باب به‌جای صرافی، کانال پرداختی بین خود ایجاد و آن را در بلاک چین ثبت کنند، می‌توانند هر چند بار که بخواهند با‌هم تراکنش داشته باشند. هنگام ایجاد کانال بین دو کاربر، اولین تراکنش روی بلاک چین ثبت و در آن، مقدار رمزارز اولیه‌ای مشخص می‌شود که هرکدام در کانال قرار می‌دهند.

زمانی که دو کاربر بخواهند به مبادلات بین خود خاتمه دهند، کافی است وضعیت نهایی تراکنش‌های انجام‌شده را به بلاک چین اصلی ارسال و آخرین وضعیت موجودی خود را در بلاک چین ثبت کنند.

آلیس و باب هنگام استفاده از شبکه لایتنینگ، می‌توانند کیف‌پولی مشترک ایجاد کنند. کلید عمومی هر دو آن‌ها درواقع امضای این کیف‌پول است و کلیدهای خصوصی هرکدام راهی برای دسترسی به آن. بعد از ایجاد کیف‌پول مشترک، آن‌ها می‌تواننند تراکنش‌های نامحدودی بین خود انجام دهند و این تراکنش‌ها را نه در بلاک چین اصلی، بلکه در شبکه اختصاصی لایتنینگ ثبت کنند. این شبکه تمام تراکنش‌های بین آن‌ها را پیگیری می‌کند و بلاک چین اصلی، تنها زمانی که کانال آن‌ها بسته شود، این اتفاق را ثبت می‌کند.

اگر فرض کنیم نتیجه نهایی ۱۰۰ تراکنش کوچک انجام‌شده بین آلیس و باب بدهکاری یک بیت کوینی آلیس به باب باشد، پس از بسته‌شدن کانال، باب یک بیت کوین بیشتر از آنچه در ابتدا به کانال وارد کرده است، از کیف‌پول مشترک دریافت می‌کند و در بلاک چین اصلی از تمام تراکنش‌های انجام‌شده فقط برداشت یک بیت کوین ثبت می‌شود. این عمل نه‌تنها سرعت انجام تراکنش‌ها را افزایش می‌دهد؛ بلکه باعث کاهش فضای اشغال‌شده در کانال اصلی می‌شود.

هزینه بسیار مقرون‌به‌صرفه و سرعت درخورتوجه تراکنش‌ها، تنها مزیت استفاده از شبکه لایتنینگ نیست؛ زیرا هیجان‌انگیزترین نکته درباره این شبکه، امکان تبدیل آن به روشی همگانی برای تبادل بیت کوین است. کانال‌های پرداخت لایتنینگ فقط به افراد محدود نمی‌شود و می‌توان آن را بین مؤسسات مالی نیز ایجاد کرد.

مؤسسات مالی، تنها با استفاده از این روش تراکنش‌های بیت کوین خود را در شبکه لایتنینگ ثبت می‌کنند و تنها در پایان هر دوره، برای تسویه‌حساب از تراکنش بیت کوین واقعی استفاده کنند؛ حتی ممکن است بتوان سرمایه‌گذاران و هولدرهای بیت کوین را در شبکه‌های بزرگ و پیچیده کانال‌های خصوصی لایتنینگ به‌هم متصل کرد. این شبکه کارآمدترین مسیر را برای انتقال بیت کوین پیدا می‌کند.

شبکه لایتنینگ قصد دارد عملکردهایی مانند استفاده از رمزارزها برای مبادلات سهام یا حتی انتقال توکن‌ها بین بلاک چین‌های مختلف را بهبود بخشد و ممکن است درنهایت جایگزینی برای صرافی‌های ارزهای دیجیتال باشد. با اینکه برخی از تحلیلگران شبکه لایتنینگ را هنوز فناوری سوداگرانه‌ای قلمداد می‌کنند که شایستگی‌اش را در دنیای واقعی ثابت نشده است، برخی دیگر آن را نقطه عطفی برای شبکه‌های ارزهای دیجیتال می‌دانند.

بعد از انتشار مشخصات و قوانین شبکه لایتنینگ، محققان به‌طور رسمی امنیت این شبکه را تأیید کردند و ممکن است که مانند رمزارزها، این شبکه نیز با گذشت زمان بیشتر در کانون توجه قرار گیرد.

از دیدگاه شما کاربران زومیت، شبکه لایتنینگ در آینده صنعت ارزهای دیجیتال چه جایگاهی خواهد داشت؟