آیا کاردانو واقعا قاتل اتریوم است؟

ارزش اتریوم در ۲۱ اکتبر به سطح تاریخی جدیدی درحدود ۴۴۰۰ دلار رسید و بدین‌ترتیب این ارز دیجیتال پس از بیت کوین، بالاترین رکورد قبلی خود را شکست. با افزایش تعداد زیادی از شبکه‌های لایه‌ی یک که به‌اصطلاح «قاتلین اتریوم» نام دارند، اکنون زمان مناسبی است تا ببینیم آیا واقعاً رقیبی برای کنارزدن دومین ارز دیجیتال جهان وجود دارد یا خیر. حالا که اتریوم از خواب بیدار شده است، شانس رقابت سایر پلتفرم‌ها با این اکوسیستم فراهم شده است.

به‌گزارش کوین مارکت‌کپ، در چند سال اخیر پروژه‌های رمزنگاری بی‌شمار و پلتفرم‌های رسانه‌ای مختلف از مفهوم «قاتل اتریوم» استفاده کرده‌اند؛ اما بسیاری از سرمایه‌گذاران خُرد این ادعاها را صرفاً شوخی تلقی می‌کنند؛ زیرا اتریوم همچنان به‌عنوان سلطان بلامنازع اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApps) این جایگاه را حفظ کرده است. زمانی‌که پروژه‌ای تصمیم به ساخت بلاک چین می‌گیرد، از هر ۱۰ نمونه ۹ نمونه بر بستر اتریوم ایجاد می‌شوند.

در سال ۲۰۲۱، نوبت رالی توکن‌های غیرقابل‌تعویض (NFT) فرا رسید که این مورد نیز ترافیک بیشتری را به شبکه‌ی متراکم اتریوم اضافه کرد. این مسئله باعث شد کارمزدهای زیاد موسوم به گس‌فی (Gas Fee) برای تراکنش‌ها حتی به صدها دلار برسد؛ شرایطی که سرمایه‌گذاران را هم سردرگم کرد.

هم‌ز‌مان با موفقیت DiFi و NFT، بسیاری از استارتاپ‌ها تصمیم گرفته‌اند یا اتریم را به مقصد شبکه‌های دیگر ترک کنند یا از راهکارهای لایه‌ی دو (L2s) بهره ببرند یا به چند زنجیره تبدیل شوند تا هزینه‌های پایین‌تر و زمان پردازش سریع‌تر شبکه‌های بلاک‌چین دیگر را به کاربران خود ارائه دهند.

امروزه، بیشتر راهکارهای برجسته‌ی لایه‌ی یک (L1) برای حل مشکلات سه‌گانه‌ی بلاک‌چین ایجاد شده‌اند. این راهکارها همچنین به‌عنوان روشی برای حل مشکل مقیاس‌پذیری شناخته می‌شوند و این یعنی مقیاس‌پذیری بلاک‌چین بدون به‌خطرانداختن دو ویژگی دیگر (امنیت و تمرکززدایی)، بسیار دشوار یا غیرممکن است.

حراج‌های پاراچین پول‌کادات که از ۱۱ نوامبر آغاز خواهد شد، کنفرانس Breakpoint سولانا (۷ تا ۱۰ نوامبر در لیسبون پرتغال) و کنفرانس توسعه‌دهندگان فانتوم (۲۵ اکتبر در ابوظبی) تلاش زیادی برای قراردادن بلاک‌چین‌های خود به‌عنوان معتبرترین جایگزین اتریوم انجام خواهند داد.

با وجود تعداد زیاد پروژه‌های L1، تنها تعداد انگشت‌شماری از آن‌ها می‌توانند حداقل از نظر ارزش بازار یا اثرات شبکه با اتریوم به رقابت بپردازند. شاید بتوان گفت بزرگ‌ترین تهدید اتریوم در این زمینه، شبکه‌ی کاردانو است. بسیاری بر این باورند این پروژه که زمان زیادی از توسعه‌ی آن می‌گذرد، با مدیریت یکی از بنیان‌گذاران اولیه‌ی اتریوم می‌تواند روزی بر دومین ارز دیجیتال جهان غلبه کند. بااین‌حال، پس از راه‌اندازی قابلیت قراردادهای هوشمند روی شبکه‌ی کاردانو، ارزش توکن بومی این بلاک‌چین، یعنی ADA، نسبتاً راکد باقی ما‌نده است؛ درحالی‌که سایر زنجیره‌های L1 همچنان از نظر ارزش و میزان پذیرش پیشرفت درخورتوجهی را تجربه کرده‌اند.

چالز هاسکینسون، بنیان‌گذار کاردانو، درکنار ویتالیک بوترین، یکی از بنیان‌گذاران اولیه‌ی اتریوم، بوده است. ظاهراً اختلاف نظر بین ویتالیک و هاسکینسون درمورد راه‌اندازی اتریوم به‌عنوان سازمان غیرانتفاعی یا شرکت باعث شد که ویتالیک در سال ۲۰۱۴ هاسکینسون را اخراج کند.

هاسکینسون سپس تصمیم گرفت راه خود را در پیش گیرد و شرکت ارز دیجیتال جدیدی به‌ نام Input Output Hong Kong (IOHK) تأسیس کند تا شبکه‌ی کاردانو را توسعه دهد. با گذشت زمان، وی برای ساخت رمز ارز خود با چند نهاد دیگر مثل Emurgo همکاری کرد و موفق شد پروژه‌ای به ارزش ۱۰۰ میلیارد دلار ایجاد کند.

توکن بومی کاردانو (ADA) درحال‌حاضر چهارمین ارز دیجیتال بزرگ جهان از نظر ارزش بازار است. در‌همین‌حال، اتریوم همچنان جایگاه خود را به‌عنوان دومین ارز دیجیتال باارزش بازار نزدیک به ۵۰۹/۵۸ میلیارد دلار حفظ کرده که از این نظر هفت برابر بیشتر از ADA است.

با چنین فاصله‌ی زیادی در ارزش بازار کاردانو نسبت به دومین ارز دیجیتال برتر جهان، آیا این پروژه واقعاً می‌تواند آن‌طورکه طرفدارانش بیان می‌کنند، قاتل اتریوم باشد؟ در‌ادامه جنبه‌های مختلف این دو پروتکل را باهم مقایسه خواهیم کرد.

شبکه‌ی اصلی اتریوم تا این لحظه همچنان از یک مدل گواه انجام کار (PoW) بهره می‌برد که برای ایجاد بلوک‌های جدید مستلزم استخراج تراکنش‌ها است. مکانیزم گواه انجام کار به‌دلیل مصرف بالای انرژی و تأثیرات زیست‌محیطی آن به‌شدت مورد انتقاد قرار دارد و از آن به‌عنوان سیستمی ناکارآمد یاد می‌شود. بدین‌ترتیب اجرای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApps) روی این نوع بلاک‌چین‌ها اغلب ناکارآمد تلفی می‌شود.

درمقابل، کاردانو درحال‌حاضر از یک مدل گواه اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کند که در آن، سهام‌داران جایگزین ماینرها شده‌اند و تراکنش‌ها را با مصرف انرژی کمتر تأیید می‌کند. مکانیزم گواه اثبات سهام درنهایت جایگزین بهتری برای بلاک‌چین‌های ارائه‌دهنده‌ی قراردادهای هوشمند است و همین ویژگی باعث شده تا کاردانو از این نظر از اتریوم جلوتر باشد.

البته بلاک‌چین اتریوم نیز در حال انتقال به اتریوم ۲/۰ است؛ شبکه‌ای که به‌جای سیستم گواه انجام کار، از مدل گواه اثبات سهام بهره می‌برد. این ادغام در سال ۲۰۲۲ تکمیل خواهد شد؛ اما تا آن زمان، سیستم کاردانو در جایگاه بالاتری از سیستم اتریوم باقی می‌ماند.

کاردانو از مدل حسابداری خروجیِ تراکنش خرج‌نشده (eUTXO) استفاده می‌کند. ارتقایی به مدل UTXO با قابلیت‌های قرارداد هوشمند به بیت کوین اضافه شده است که همچنین از چند نوع دارایی پشتیبانی می‌کند و عملکردی شبیه به عملکرد پول نقد دارد. از سوی دیگر، اتریوم از مدل حساب / موجودی بهره می‌برد؛ جایی که سکه‌ها مانند نحوه‌ی عملکرد بانک در حساب‌های کاربری نگه‌داری می‌شوند. ظاهراً مدل eUTXO کاردانو قراردادهای هوشمند را ساده‌تر می‌کند و به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد با تلاش کمتر نسبت به اتریوم، برنامه‌های غیرمتمرکز موردنظرشان را ایجاد کنند.

با‌این‌حال، عملکرد قرارداد هوشمند کاردانو به‌تازگی فعال شده است و این یعنی حتی نمی‌تواند در مقیاس آزمایشگاهی با اتریوم رقابت کند. در‌واقع، راه‌اندازی نسخه‌ی آزمایشی MinSwap مبتنی‌بر کاردانو با مشکلاتی مواجه شده است. علاوه‌بر‌این، از اکتبر ۲۰۲۱ شبکه‌ی اصلی (Mainnet) هیچ صرافی غیرمتمرکزی (DEX) روی کاردانو اجرا نمی‌شود؛ البته امکان دارد این وضعیت در چند هفته یا چند ماه آینده تغییر کند.

اگرچه درحال‌حاضر کاستی‌هایی در اتریوم وجود دارد، حداقل می‌دانیم که شبکه‌ی این پروژه به‌خوبی کار می‌کند. تا زمانی‌که شاهد اجرای تعداد درخورتوجهی از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز روی بلاک‌چین کاردانو نباشیم، اتریوم در بخش قراردادهای هوشمند برنده‌ی واضح این نبرد محسوب می‌شود.

اتریم از مدت‌ها قبل در تلاش است تا مشکلات مربوط به مقیاس‌پذیری شبکه‌ی خود را حل کند؛ اما اتریوم ۲/۰ ارتقایی چندساله محسوب می‌شود. درحال‌حاضر، اتر همچنان بر‌اساس مکانزیم گواه انجام کار اجرا می‌شود و همین موضوع باعث شده است هزینه‌ی انجام تراکنش‌ها روی این شبکه بسیار بالا باشد. علاوه‌بر‌این، مدت زمان تأیید تراکنش‌ها روی این بلاک‌چین زیاد است.

تیم توسعه‌دهنده‌ی اتریوم به‌دنبال پشتیبانی از تعداد زیادی از کاربران در شبکه است و همین امر حل‌کردن مشکلات مربوط به محدودیت اندازه‌ی بلوک‌ها را سخت کرده است؛ زیرا افزایش تصادفی اندازه‌ی بلوک‌ها تمرکززدایی را کاهش خواهد داد. برای بزرگ‌ترکردن اندازه‌ی بلوک‌ها، به گره‌های بیشتری نیاز است که فضای ذخیره‌سازی بیشتری در‌اختیار شبکه قرار دهند. این شرایط مانعی بزرگ برای ورود ماینرهای کوچک به پلتفرم اتریوم محسوب می‌شود.

درحال‌حاضر، مشخص نیست کدام پروتکل از نظر مقیاس‌پذیری برنده‌ی این رقابت است؛ زیرا قراردادهای هوشمند کاردانو هنوز به‌طور واقعی مورد آزمایش قرار نگرفته است. توان عملیاتی کاردانو ۲۵۷ تراکنش در هر ثانیه است که از این نظر بر اتریوم (۱۵ تراکنش در هر ثانیه) برتری دارد؛ البته هر دو پروتکل اشاره‌شده در درجه‌ی اول به‌عنوان پلتفرم‌ اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز رقابت می‌کنند، نه به‌عنوان پلتفرم‌های پرداخت.

هر دو پروژه قصد دارند راهکارهای مقیاس‌بندی را پیاده‌سازی کنند. اکوسیستم اتریوم با به‌روزرسانی اتریوم ۲/۰ به شبکه اجازه می‌دهد درصورت ترکیب با راهکارهای لایه‌ی دو مثل Optimistic Rollups از نظر توان،= به ۱۰۰ هزار تراکنش در ثانیه دست یابد. کاردانو نیز راهکاری لایه‌ی دو به‌ نام هایدرا (Hydra) را پیاده‌سازی خواهد کرد که استخرهای مخزن را به‌عنوان Hydra Head تعیین می‌کند که امکان پردازش ۱۰۰۰ تراکنش در هر ثانیه را در این بلاک‌چین فراهم خواهد کرد.

از نظر تئوری، اگر تعداد استخرهای سهام در شبکه به عدد ۱۰۰۰ برسد، کاردانو به‌طور بالقوه می‌توان با بهره‌گرفتن از هایدرا یک میلیون تراکنش را در هر ثانیه پردازش کند. در‌حال‌حاضر، باید منتظر بمانیم و ببینیم کدام پروتکل راهکار خود را در این زمینه زودتر پیاده‌سازی خواهد کرد.

اگر بخواهیم صادقانه بگوییم، فعلاً نمی‌توان کاردانو را به‌عنوان قاتل اتریوم در نظر گرفت؛ زیرا اتریوم شبکه‌ی بسیار زنده‌ای دارد و همچنان راهکار لایه یک غالب بازار ارزهای دیجیتال محسوب می‌شود. علاوه‌بر‌این، کاردانو از رقبای قدرتمندی مثل سولانا عقب افتاده است. سولانا در چند ماه اخیر روند روبه‌رشد درخورتوجهی را تجربه کرده است. با‌این‌حال، مطمئناً کاردانو بخش زیادی از سهم بازار اتریوم را به خود اختصاص داده است و هر دو پلتفرم در روند صعودی فعلی هنوز جای رشد دارند.

یکی دیگر از عواملی که باید به آن توجه داشت، این است که ارتقای شبکه‌ی کاردانو به زمان نیاز دارد؛ زیرا هریک از قابلیت‌های جدید این شبکه باید قبل از عرضه‌ی عمومی به‌طور کامل و دقیق مورد بررسی قرار گیرد. البته شرایط اتریوم نیز از این نظر شبیه کاردانو است و این یعنی فقط زمان می‌تواند پاسخ دقیق سؤال اصلی این مقاله را ارائه کند.

البته اتریوم نیز همچنان در تگنا قرار دارد؛ زیرا بسیاری از کاربران نسبت به سرعت کم شبکه و هزینه‌های زیاد تراکنش‌های آن با احتیاط عمل می‌کنند؛ به‌خصوص زمانی‌که جایگزین‌هایی مثل کاردانو و پروژه‌های دیگر همچنان با سرعت به رشد خود ادامه و سهم بازار اتریوم را به‌ خود اختصاص می‌دهند. درهرحال، تا این لحظه اتریوم همچنان سلطان بلامنازع اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز است. درنهایت، باید اشاره کنیم اتریوم در صدر بلاک‌چین‌های ارائه‌‌دهنده‌ی قرارداد هوشمند قرار دارد.

نظر شما درمورد پلتفرم‌های اتریوم و کاردانو چیست؟ آیا با‌‌‌توجه‌‌به وضعیت پیشرفت فعلی کاردانو و برنامه‌های بلندمدت این پروژه، سرانجام روزی فراخواهد رسید که لقب قاتل اتریوم را به این ارز دیجیتال نسبت دهیم؟