آشنایی با گونه های جدید از ابرها

ابرها مانند بستنی هستند؛ فارغ از زمان هستند و همه جا پیدا می‌شوند، ۳۱ شکل متفاوت دارند و بسیار خاطره انگیز هستند. بله، ۳۱ گونه ابر! و درست مانند گونه‌های گیاهان و جانوران، نام‌هایی مختص به خود دارند. ۵ ویژگی مکمل جدید برای آن‌ها ایجاد شده است و ۵ گونه‌ی جدید از ابرها هم به رسمیت شناخته شده‌اند. مثلا نام یکی از آن‌ها فلماگنیتوس است که ابرهایی مرتبط با فوران آتش‌فشان‌ها هستند. در این ابرها می‌توانید رعد و برق‌های خشک را ببینید (یعنی رعد و برق‌های بدون بارش باران). یکی دیگر از این گونه‌های جدید، فلامن است که ابری مسطح و طولانی و مربوط به طوفان‌های شدید است. ولوتوس هم گونه‌ای جدید و بسیار زیبا به شمار می‌رود که بلند، دایره‌ای و چرخشی است.

دسته‌بندی ابرها، امری بسیار جدی است. سازمان جهانی هواشناسی، زیرمجموعه‌ای از سازمان ملل، سال‌ها صرف جمع‌آوری داده از سراسر جهان کرده است تا جدیدترین نسخه از اطلس ابرها را منتشر کند. این اطلس فقط منبعی سرگرم کننده برای نگاه کردن به ابرها نیست، بلکه ابزاری مرجع است. آن‌ها دیتابیسی بزرگ از هر ابر را با اطلاعاتی کلیدی در مورد هر تصویر، مانند رصدگر حرفه‌ای ابر مورد نظر ترکیب کرده‌اند تا مرجعی به روز داشته باشند.

این اطلس از سال ۱۸۹۶ به صورت متناوب منتشر شده است. در آن زمان بیشتر ثبت تصاویر رنگی از ابرها هیجان‌انگیز بود و دانش جَوی آنقدرها پیشرفته نبود. امروزه ما می‌دانیم که ابرها چگونه شکل می‌گیرند و نماینده‌ی چه هوایی هستند؛ بنابراین طبقه‌بندی‌ها پیچیده‌تر خواهند بود. ۱۰ نوع ابر وجود دارد که هر کدام گونه‌های متنوعی دارند؛ در کل ۳۱ گونه ابر وجود دارد. هر یک از این ۳۱ گونه می‌توانند به چند دسته‌ی دیگر تقسیم شوند که به قرارگیری و قابل دید بودن قسمت‌های مختلف ابر بستگی دارد.

بنابراین به افتخار انتشار اطلس ابر قرن ۲۱، چند تصویر بسیار زیبا از آن‌ها به همراه اطلاعاتی در مورد آن‌ها را در تصاویر زیر ببینید.

ابرهای ولوتوس (Volutus)، بلند و لوله‌ای شکل هستند و به نظر می‌رسد حول محور افقی می‌چرخند؛ گویی در حال غلت خوردن هستند. آن‌ها از جدیدترین نوع ابرهای شناخته‌شده به شمار می‌روند؛ اما فقط در فرم‌های آلتوکومولوس و استراتوکومولوس دیده می‌شوند (پسوند کومولوس یعنی هر دو آن‌ها پف‌آلود هستند). استراتوکومولوس این تصویر، به خاطر وجود لایه‌های آن، عجیب است؛ چرا که آن‌ها معمولا نرم و گرد هستند.

عکاس در اینجا به خوبی هم شاخ و برگ‌های پاییزی و هم هر پنج گونه‌ی ابر سیروس را در تصویر ثبت کرده است. همه‌ی ابرهای سیروس، باریک هستند. بیش‌تر ابرهایی که اینجا می‌بینید، به خصوص در وسط تصویر، ابرهای سیروس آنسینوس هستند. در سمت راست، پایین، جایی که ابرها بلندتر و مستقیم‌تر هستند، نوع فیبراتوس را می‌بینید. ابرهای پف‌داری که دقیقا بالای خط درختان در مرکز تصویر قرار گرفته‌اند، کستلانوس نامیده می‌شوند. ابرهای باریک دیگر که در سراسر این ابرها پراکنده شده‌اند، فلاکوس و اسپیساتوس هستند.

ابرهای لنتیکولاریس یا ابرهای عدسی‌مانند، مانند عدسی هستند و وقتی تشکیل می‌شوند که جریان‌های هوایی پایدار و مرطوب هستند و جرم‌های چرخانی از هوا ایجاد می‌کنند. این چرخش هوا ابرهای دایره‌ای ایجاد می‌کند و تلاطم بسیاری دارد؛ به همین سبب خلبان‌ها از آن‌ها دوری می‌کنند. مردم معمولا این ابرها را در هوای گرگ و میش با بشقاب پرنده‌ها اشتباه می‌گیرند.

بیشتر ابرهایی که در این تصویر می‌بینید، کومولوس انباشته هستند. ابرهای کومولوس، ابرهایی متراکم، دایره‌ای و شبیه گل کلم هستند. اگر آن‌ها به صورت عمودی رشد کنند، به کومولونیمبوس تبدیل می‌شوند که رعد و برق‌های عظیم و حتی گردباد به همراه دارند.

ابرهای استراتوکومولوس مانند صفحه‌های بزرگی هستند که در برخی قسمت‌ها حفره دارند و به همین سبب برخی قسمت‌های آن‌ها تیره‌تر به نظر می‌رسد. موج‌های تنهایی که در این صفحه می‌بینید به اندازه‌ی کافی سازماندهی نشده‌اند تا به عنوان حفره عمل کنند. آن‌ها اپاکوس هستند؛ زیرا جلوی نور خورشید را می‌گیرند.

این ابرهای آلتوکومولوس، دسته‌های کوچکی را در آسمان ایجاد کرده‌اند. دنباله‌های پشت سر آن‌ها، بلورهای یخی به نام ویرگا هستند که پیش از رسیدن به سطح زمین تبخیر می‌شوند.

تورنادوها وقتی ایجاد می‌شوند که هوای چرخان زیر ابرهای کومولونیمبوس با سطح زمین تماس پیدا کند. این تورنادو به خاطر گرد و خاکی که با خود حمل می‌کند، قهوه‌ای-قرمز به نظر می‌رسد.

این ابرها صفحاتی نازک و در ارتفاع بالا هستند.

این ابر کومولونیمبوس، مانند سندان است و پایین آن متراکم است. ممکن است فکر کنید آن‌ها با خود رعد و برق می‌آورند. شما درست فکر می‌کنید. این ابرها آب و هوایی شدید، مانند طوفان، تگرگ و رعد و برق با خود به همراه دارند.

این ابرها از فعالیت هواپیماها ایجاد می‌شوند. دنباله‌های مجزاتر به طور مستقیم از مسیرهای پروازی ایجاد شده‌اند؛ اما منطقه‌ی پف‌آلودی که در وسط شکل گرفته است، به ابری بزرگ‌تر تبدیل می‌شوند.

ابرهای فلامگنیتوس در بالای هوای گرم ناشی از آتش شکل می‌گیرند. در این تصویر، بیشتر چیزی که به عنوان ابر می‌بینید، در واقع دود است. اما اگر به بالای آن بنگرید، ابری پف آلود، یعنی همان فلامگنیتوس را می‌بینید.

در آبشار نیاگارا، مقدار زیادی آب به اطراف پاشیده می‌شود. گاهی اوقات این آب می‌تواند چگالش یابد و ابر تشکیل دهد. در این تصویر شما یک استراتوس کاتاراکتاگنیتوس و یک رنگین کمان ناشی از قطره‌های آب آبشار را می‌بینید.

در زیر این ابر استراتوس، هوا بسیار تیره است. اما در بالای آن، آفتاب می‌درخشد.

وقتی باد در میان ابری بسیار طولانی می‌وزد، موج‌های کلوین-هلمولتز یا فلاکتوس را ایجاد می‌کند.

برای دیدن عکس‌های بیش‌تر می‌توانید به اطلس بین المللی ابرها مراجعه کنید.