زمین قطب جنوب در حال سبز شدن و رشد چشمگیر پوشش گیاهی است

آن تصویر ذهنی که بیشتر ما از سرزمین قطب جنوب داریم، به‌صورت یک سرزمین یخ‌زده و سفید است؛ سرزمینی که تا چشم کار می‌کند، چیزی جز برف و یخ و سفیدی در آن دیده نمی‌شود. اما بر پایه‌ی یک بررسی جدید، شاید چنین تصویر ذهنی از قطب جنوب در زمان‌های آینده خیلی هم صحیح نباشد. واقعیت این است که این قاره به‌طور فزاینده‌ای به خاطر افزایش دمای زمین در حال سبز شدن است و بخش‌هایی از آن به پوشش‌های سبز گیاهی تغییر شکل داده‌اند. پژوهشگران دانشگاه اکستر در طی یک بررسی، نمونه‌هایی از مخازن خزه‌ای واقع در شبه‌ جزیره‌ی جنوبگان را انتخاب کرده و با انجام آزمایش‌ روی آن‌ها پی‌ برده‌اند که فعالیت زیستی در این نواحی در طی ۵۰۰ سال گذشته به مقدار بسیار زیادی افزایش یافته است.

این بررسی در واقع دنبال‌کننده‌ی کارهای قبلی همین تیم پژوهشی در سال ۲۰۱۳ بوده است. گروه پژوهشی در آن سال پی برده بودند که گرم شدن ملایم و پایدار منطقه منجر به ایجاد تغییراتی در اکولوژی آن می‌شود و این تغییرات به مقدار زیادی غیرقابل پیش‌بینی هستند. اما پژوهش‌های سال ۲۰۱۳ تنها بر بخش‌های جنوبی شبه‌جزیره‌ی جنوبگان متمرکز شده بودند. این بار اما دانشمندان نمونه‌هایی از بخش‌های وسیع‌تر این سرزمین انتخاب کردند و در نهایت در تمامی دفعات بررسی به نتایج نگران‌کننده و پابرجایی در این رابطه رسیدند. متیو آمزبوری، سرپرست گروه پژوهشی در این باره می‌گوید:

این پژوهش به ما یک بینش بسیار شفاف‌تر از آن مقیاسی می‌دهد که تغییرات اخیر در حال وقوع در آن هستند. پیش‌تر از این، ما چنین پاسخ‌هایی را تنها در یک محل واقع در بخش‌های دوردست جنوبی شبه‌جزیره‌ی جنوبگان شناسایی کرده بودیم؛ اما اکنون ما می‌دانیم که مخازن خزه‌ای به پدیده‌ی تغییرات اقلیمی اخیر در سراسر قطب جنوب واکنش نشان می‌دهند و رشدشان بیشتر می‌شود.

با افزایش یافتن دمای میانگین سالانه در این ناحیه به مقدار تقریبا نیم درجه‌ی سانتی‌گراد در هر دهه از سال‌های ۱۹۵۰، به نظر می‌رسد که شبه‌جزیره‌ی جنوبگان اکنون باید به‌عنوان یکی از مکان‌های روی سیاره‌ی زمین با بالاترین سرعت گرم شدن به شمار رود.

تیم پژوهشی اکستر برای بررسی اینکه چنین تغییراتی در زندگی گیاهی در این قاره چه اثراتی می‌تواند داشته باشد، نمونه‌هایی از مخازن‌ خزه‌ای جمع‌آوری کردند. بخش‌های عمیق‌تر این نمونه‌ها دارای قدمتی به میزان بیش از ۱۵۰ سال بودند و وجود آن‌ها منجر به ایجاد یک تصویر دقیق و حاوی جزییات زیاد از فعالیت‌های بیولوژیکی در آن دوره‌های زمانی می‌شد.

همان‌طور که در مطالعه‌ی اولیه‌ی سال ۲۰۱۳ مشخص شده‌ بود، فعالیت بیولوژیکی در طی ۵۰ سال گذشته با سرعت فزاینده‌ای در حال افزایش بوده است. اما در بررسی جدید، ۵ نمونه از سه سایت پژوهشی با نام‌های الفنت آیلند، آلردی آیلند و گرین آیلند که حدود ۶۰۰ کیلومتر از یکدیگر فاصله دارند، گرفته شده است. حتی در چنین مسافت دوری نیز نمونه‌های به‌دست‌آمده حاکی از نتایجی بودند که به‌طور قابل ملاحظه‌ای روند هماهنگ و مشابهی با یکدیگر داشتند و این شباهت، دانشمندان  را به این نتیجه می‌رساند که تغییرات زیستی ایجادشده در قطب جنوب بر ناحیه‌ای بسیار وسیع‌تر از آنچه پیش‌تر تصور می‌شد، تأثیر گذاشته است. دان چارمن، سرپرست گروه پژوهشی در این باره می‌گوید:

افزایش‌های دما در طی تقریبا نیم قرن گذشته در سرزمین شبه‌جزیره‌ی جنوبگان، دارای تأثیر چشمگیری بر مخازن خزه‌ای و رشد آن‌ها در ناحیه‌ی مورد بحث شده است که این امر افزایش سریع نرخ رشد آن‌ها و فعالیت‌های میکروبی را با خود به همراه داشته است. اگر این شرایط ادامه پیدا کند و با افزایش یافتن مساحت زمین‌های خالی از یخ ناشی از عقب‌نشینی مداوم یخچال‌ها، آنگاه ما شاهد سبزتر شدن بیش از پیش جنوبگان در سال‌های آینده خواهیم بود.

تیم پژوهشی برنامه‌ریزی کرده‌اند که در آینده، بررسی‌های خود را به مطالعه‌ی خزه‌های مربوط به هزاران سال پیش نیز گسترش دهند تا بدین ترتیب بتوانند تصویری طولانی‌مدت از اکولوژی قطب جنوب به دست آورند؛ تصویری که دارای قدمتی بیشتر از زمان آغاز فعالیت‌های تأثیرگذار انسان بر این نواحی و به‌طور کلی بر تغییرات اقلیمی کره‌ی زمین باشد.

دستاوردهای این بررسی‌ها در ژورنال کارنت بیولوژی به انتشار رسیده است.