پنل های خورشیدی امروز، زباله های الکترونیکی فردا

پنل‌های خورشیدی (فتوولتائیک) ممکن است منابع انرژی آینده باشند، اما آن‌ها همچنین مشکلی را ایجاد خواهند کرد که راه‌‌حل روشنی ندارد: ما با میلیون‌‌ها پنلی که روزی عمرشان به پایان می‌‌رسد، چه خواهیم کرد؟

در نوامبر ۲۰۱۶، وزارت محیط‌زیست ژاپن هشدار داد که این کشور تا سال ۲۰۴۰، ۸۰۰ هزار تن زباله در صنایع انرژی خورشیدی تولید خواهد کرد و هنوز هم راهکاری برای مواجهه با این حجم زباله ارائه نشده است. در همان سال، آژانس بین‌المللی انرژی‌‌های تجدیدپذیر برآورد کرد که در حال حاضر ۲۵۰ هزار تن ضایعات صنعت خورشیدی در سراسر جهان وجود دارد و این رقم تا سال ۲۰۵۰ به ۷۸ میلیون تن خواهد رسید. مری هاتزلر، یکی از مدیران ارشد موسسه تحقیقات انرژی بر این باور است که این میزان رشد، بسیار زیاد است و معضل بزرگی در آینده، در انتظار ما خواهد بود.

برای درک چالش‌های مربوط به ضایعات صنعت خورشیدی، درک این که پنل‌ها چگونه ساخته می‌شوند، بسیار مفید خواهد بود. انواع مختلفی از پنل‌‌های خورشیدی وجود دارد؛ اما بیشتر آن‌ها متشکل از موادی نظیر آلومینیوم، شیشه، نقره و ماده کشسانی به‌ نام وینیل اتیلن هستند. مشکل این است که این پنل‌‌ها می‌توانند حاوی مواد خطرناک‌تر و بعضاً سرطان‌‌زایی نظیر سرب، کروم و کادمیوم نیز باشند. پنل‌‌های کاربردی معمولاً توسط شیشه، مهروموم می‌شوند و از ایمنی بالایی برخوردار هستند. اما وقتی که شیشه شکسته می‌شود یا پنل‌ها آسیب می‌بینند، این مواد قابلیت نشت به محیط اطراف را خواهند داشت.

برای پنل‌‌‌های خورشیدی بی‌‌کیفیتی که در مناطقی با شرایط آب‌‌و‌‌هوایی خشن (در معرض طوفان و تگرگ)، نصب شده‌‌اند، این خطر جدی‌‌تر خواهد بود. به گفته‌‌ی هاتزلر، باد و باران می‌تواند شیشه‌‌ی این پنل‌‌ها را بشکند و بدین ترتیب، مواد شیمیایی درون آنها، به محیط خاک یا آب راه یابند. پیکرل اشاره می‌کند که با وجود اینکه برق خورشیدی بعد از طوفان ماریا، کمک شایانی به شبکه‌‌ی برق پورتوریکو کرد، چند منطقه در جزیره وجود دارد که پنل‌ها در آنجا،  آسیب دیده‌‌اند و در چنین شرایطی، باید نسبت به جمع‌‌آوری پنل‌‌های آسیب‌‌دیده اقدام کنیم.

چنانچه این نکته را در نظر بگیریم که پنل‌‌ها، چه کمک بزرگی به کاهش خطرات ناشی از گرمایش زمین می‌‌کنند و همچنین اگر دیگر خطرات ناشی از بروز چنین طوفان‌‌هایی را دقیق‌‌تر بررسی کنیم؛ خواهیم دید که نشت مواد سمی از پنل‌‌های آسیب‌‌دیده‌‌، خطر آن‌چنان بزرگی محسوب نمی‌‌شود. اما نکته‌‌‌‌ی نگران‌کننده این است که متخصصان تغییرات اقلیمی بر این باورند که این ناملایمی‌‌های شدید جوی قرار نیست پایان یابند.

پنل‌های خورشیدی تنها بخشی از معضل تجهیزات فرسوده‌‌ی الکترونیکی هستند که در حال حاضر، سریع‌ترین رشد را در میان انواع دیگر زباله‌‌های در حال تولید را دارند. در مقطعی از زمان، چین مسئولیت بازیافت حدود ۷۰ درصد از زباله‌‌های الکترونیکی در جهان را پذیرفت؛ اما چند سال پیش، بازیافت این نوع زباله‌‌ها را متوقف کرد. از آن زمان، کشورهای غربی شروع به ارسال زباله‌های خود به کشورهای جنوب شرقی آسیا کرده‌اند، اما این یک راه‌حل بلندمدت نخواهد بود. برای مثال، شرکت‌ها گاهی پنل‌‌های فرسوده (اما نه غیرقابل استفاده) را به کشورهای دیگری می‌فروشند که خواهان پنل‌‌های ارزان‌‌تر هستند؛ اما با این کار، زباله‌‌ها تنها از جایی به جای دیگر جابجا خواهند شد.

جاستین باکا، نایب‌رئیس تحقیقات بازار انجمن صنایع انرژی خورشیدی (SEIA) می‌‌گوید که با تمامی این تفاسیر، این انجمن به‌‌منظور حل سریع‌تر معضل پیش‌رو، در حال همکاری با مراکز بازیافت است. دو سال پیش، SEIA یک برنامه بازیافت ملی ایجاد کرد و به صنایع بازیافت در آمریکا برای آزمایش فرآیندها و انجام معاملات کمک کرد. هم اکنون، آن‌ها با پنج مرکز بازیافت کار می‌کنند.

باکا می‌‌افزاید:

در حال حاضر، حجم ضایعات ناچیز است؛ این خبر هم خوب است و هم بد. خوب است از آن جهت که زباله‌‌ی کمتری داریم و بد است از آن جهت که این مقدار کم، نمی‌‌تواند بازیافت‌‌کنندگان سنتی را مجاب به اقدام کند؛ چرا که کار بازیافت، زمانی توجیه‌‌پذیری دارد که حجم ضایعات، به‌‌اندازه‌‌ی کافی باشد.در عین حال، دانستن اینکه هزینه‌های بازیافت در آینده چقدر می‌‌تواند باشد، دشوار است. اگر حجم این ضایعات زیاد شود، شاید ارزش کافی را برای بازیافت به‌‌دست آورند.

پیکرل می‌‌گوید این مشکل، نیاز به راهکاری از مجرای قانون دارد، او ادامه می‌‌دهد:

من فکر نمی‌کنم که تغییر در نوع مواد مورد استفاده، کمک چندانی کند. در پنل‌‌های جدید ما از هیچ فریمی استفاده نمی‌کنیم و این باعث می‌شود که بازیافت نیز مشکل‌‌تر شود؛ چرا که دیگر هیچ آلومینیومی برای استفاده مجدد وجود نخواهد داشت. در این‌مورد، یک تغییر در سیاست‌‌گذاری می‌‌تواند واقعاً کارگشا باشد.