رؤیای سبز سعودی؛ مشکلات عربستان در توسعه صنعت بزرگ خورشیدی

در سال ۲۰۱۲، عربستان سعودی تصمیم‌‌‌ خود را برای سرمایه‌گذاری ۱۰۹ میلیارد دلاری در انرژی خورشیدی اعلام کرد. هدف این بود یک‌‌سوم انرژی برق این کشور ازطریق انرژی خورشیدی تأمین شود. در آن زمان، هر بشکه نفت به‌‌طور متوسط با قیمتی بیش از ۹۰ دلار معامله می‌‌شد و این روند تا سال ۲۰۱۴ همچنان ادامه یافت. یکی از اهداف این پروژه، کاهش وابستگی به سوزاندن نفت برای تأمین نیاز داخلی کشور عنوان شد. علاوه‌‌بر آن، عربستان قصد داشت با بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری جهان در نیروگاه‌‌های خورشیدی، از این فرصت برای صادرات برق به اروپا نیز استفاده کند.

با وجود این سیاست‌‌گذاری‌‌ها، عملا هیچ‌‌ پیشرفتی در این زمینه حاصل نشد. با تأسیس دفتر توسعه‌‌ی پروژه‌‌‌‌های انرژی تجدیدپذیر (REPDO) و بازشدن درهای این کشور به روی سرمایه‌گذاری‌‌های خارجی در این پروژه‌ها، مسیر جدیدی پیش روی این پروژه قرار گرفت. حال، این کشور قصد دارد تا سال ۲۰۳۰، ظرفیت نیروگاه‌‌های خورشیدی خود را به‌‌ ۴۰ گیگاوات افزایش دهد. سیاست فعلی REPDO آن است که ۳۰ درصد از این ظرفیت را ازطریق مناقصه انجام دهد و برنامه‌‌های بعدی خود را نیز متعاقبا اعلام کند. این هفته نیز قرار است مرحله‌ی دوم این پروژه با مناقصه‌‌ای با ظرفیت ۱.۵ گیگاوات آغاز شود. بااین‌حال، چندوچون برنامه‌‌ریزی این کشور برای اجرای ۷۰ درصد باقی‌مانده از این پروژه‌‌ی بزرگ ابهامات فراوانی ایجاد کرده است.

تصویر برج پادشاهی که شرکت هلدینگ پادشاهی آن را اداره می‌کند در امتداد بزرگ‌راه ملک‌فهد در ریاض، پایتخت عربستان سعودی. این کشور امیدوار است بتواند با توسعه‌‌ی انرژی‌‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی خورشیدی، ضمن کاهش مصرف داخلی نفت، تنوعی در سازوکار اقتصادی کشور ایجاد کند

در سال ۲۰۱۲، سرعت روند اداری انجام این پروژه با کاهش چشمگیری مواجه شد. این کشور نتوانست بر سر طراحی برنامه‌‌ی توسعه‌‌ی عملی به‌توافق برسد. دراین‌میان، تحلیلگران می‌‌گویند احتمال می‌‌رود دلیل اصلی بُروز مشکل فعلی، به‌توافق‌نرسیدن شرکت برق سعودی و شرکت آرامکو باشد. حال، به‌نظر می‌‌رسد با سقوط چشمگیر قیمت نفت در سال ۲۰۱۴، چشم‌انداز سرمایه‌گذاری این کشور در صنعت انرژی خورشیدی نیز جذابیت‌‌های خود را تاحدی ازدست داده باشد.

ناگفته نماند ۷۰ درصد باقی‌مانده از این پروژه‌‌ی خورشیدی قرار است از محل صندوق سرمایه‌گذاری عمومی (PIF) این کشور تأمین اعتبار شود و تصمیم بر آن است که به‌‌جای برگزاری مناقصه، مسئولان مستقیما با شرکای خارجی وارد مذاکره شوند.

در ماه جاری، اجلاس جهانی انرژی آینده (WFES) در ابوظبی برگزار شد و بیش از ۱۰۰ تولیدکننده‌‌ی مختلف که عمدتا از کشورهای آسیایی بودند، محصولاتشان را برای عرضه در بازار روبه‌‌رشد خاورمیانه معرفی کردند. با افزایش الزامات مربوط‌به استفاده از محصولات بومی، به‌نظر می‌‌رسد دست‌ِکم باید انتظار داشت تمامی پنل‌‌ها و اینورترهای موردنیاز پروژه‌ها در داخل این کشور مونتاژ شوند.

 در این اجلاس، دولت عربستان سعودی یادداشت تفاهمی با یکی از گروه‌های تولیدی پنل‌‌های خورشیدی با نام LONGi از چین امضا کرد. همچنین طی اجلاس اخیر، شرکت تولیدی دیگری نیز تأیید کرده در‌حال‌ارزیابی پیشنهادهایش برای آغاز فرایند تولید در این کشور است. یکی از توزیع‌کنندگان دیگر تجهیزات خورشیدی مستقر در عربستان سعودی اعلام کرده به‌دنبال راه‌‌اندازی خط‌تولید اینورتر در خاک این کشور است.

به‌نظر می‌‌رسد عربستان درضمن تصمیم بر ایجاد زنجیره‌‌ی تأمین از صنایع خورشیدی و مشاغل مرتبط‌با آن، به‌‌دنبال تولید انرژی خورشیدی با کمترین هزینه‌‌ی ممکن نیز خواهد بود. در‌حال‌حاضر، این کشور موفق شده اولین پروژه‌‌ی REPDO با نام نیروگاه سکاکا را با هزینه‌‌ای نزدیک به رکورد ارزان‌‌ترین نیروگاه خورشیدی جهان به‌اتمام برساند. بااین‌حال، برای توسعه‌‌دهندگان تجهیزات نیروگاه خورشیدی این امکان فراهم شده که یا کمترین قیمت تمام‌‌شده را برای نیروگاه‌‌هایشان پیشنهاد دهند یا درعوض، از تجهیزات بومی استفاده کنند. چنانچه این کشور بلندپرواز بخواهد مشاغل موردنیاز برای جمعیت جوان و روبه‌رشد خود را تأمین کند، ممکن است مجبور باشد از این رقابت روزافزون خود برای شکستن رکورد ارزان‌‌ترین نیروگاه‌های خورشیدی دست بکشد و درمقابل، به‌دنبال ارزش‌‌های مهم‌تری برای اقتصاد خود باشد.