آلودگی هوا چگونه می‌تواند بر سلامت روانی انسان تأثیر بگذارد؟

هوایی که تنفس می‌کنید، بر رفتارهای شما تأثیر خواهد گذاشت. در آینده، پلیس و واحدهای پیشگیری از جرم، با بررسی میزان آلودگی شهرها، به بررسی ارتکاب جرم خواهند پرداخت. شاید این کار در نگاه اول مثل فیلم‌های علمی-تخیلی به نظر برسد؛ اما براساس بررسی‌های اخیر، آلودگی هوا با مسائلی مثل قضاوت نادرست، مشکلات سلامت روان، عملکرد ضعیف در مدرسه و بدتر از هرچیز، با افزایش جرم رابطه‌ی مستقیم دارد.

نیمی از جمعیت دنیا در محیط‌های شهری زندگی می‌کنند و سال‌به‌سال مهاجرت به شهرهای شلوغ افزایش پیدا می‌کند. به عقیده‌ی سازمان سلامت جهانی، از هر ده نفر، ۹ نفر هوای آلوده را تنفس می‌کنند. آلودگی هوا، سالانه تقریبا ۷ میلیون نفر را به کام مرگ می‌کشاند. اما ممکن است به‌زودی آمار قتل هم به این آمار اضافه شود.

سوفی راث، پژوهشگر دانشکده‌ی اقتصاد لندن در سال ۲۰۱۱، به ارزیابی آثار آلودگی هوا پرداخت. او از تأثیر منفی آلودگی روی سلامت، افزایش میزان بستری در بیمارستان‌ها و مرگ‌ومیر به‌خوبی آگاه بود. اما به اعتقاد او، آثار آلودگی هوا بر زندگی انسان، بسیار فراتر از این موارد است. او برای شروع، به بررسی آثار آلودگی بر عملکرد شناختی پرداخت. راث و تیم او در روزهای مختلف، به بررسی امتحانات دانش‌آموزان و میزان آلودگی هوا پرداختند. تمام متغیرها یکسان باقی ماندند. سطح تحصیلی دانش‌آموزان و موقعیت مکانی امتحان یکسان بود. اما روزهای امتحان متفاوت بودند.

نتایج امتحان، تغییرات چشمگیری داشتند. نمرات دانش‌آموزان در روزهای آلوده بدتر بود. بر همین اساس، عملکرد دانش‌آموزان در روزهای پاک بهتر بود. به‌گفته‌ی راث:

در روزهای آلوده، رکود شدید عملکرد به‌وضوح دیده می‌شود. حتی  چند روز قبل یا چند روز پس از آلودگی هیچ تغییری دیده نشد، تنها در روز آلوده بود که نمرات امتحان به‌شدت کاهش پیدا کرده بود.

راث برای اندازه‌گیری آثار بلندمدت، به بررسی تأثیر آلودگی در هشت تا ده سال پس از امتحان پرداخت. به‌دلیل اهمیت امتحان، افرادی که در روزهای آلوده، عملکرد بدی از خود نشان داده بودند در دانشگاه‌های ضعیف‌تری قبول شدند و شغل کم‌درآمدتری پیدا کردند.

به‌گفته‌ی راث، حتی اگر آلودگی هوا کوتاه‌مدت باشد، اگر در بازه‌ی تعیین‌کننده و بحرانی از زندگی اشخاص رخ دهد، می‌تواند پیامدهای بلندمدتی به‌دنبال داشته باشد. پژوهشی دیگر در سال ۲۰۱۶ هم نشان داد آلودگی هوا می‌تواند بهره‌وری را کاهش دهد.

در ادامه‌ی این پژوهش، آن‌ها در یک بازه‌ی مشخص، در مناطق مختلف به مقایسه‌ی آلودگی پرداختند. توده‌های هوای آلوده، بسته به جهت باد جابه‌جا می‌شوند. به این صورت، آلودگی به‌صورت تصادفی در مناطق فقیر و غنی شهر پخش می‌شود. راث می‌گوید:

با بررسی روزانه‌ی حرکت توده‌های آلودگی، وقوع جرم در مناطق آلوده را زیر نظر گرفتیم. متوجه شدیم با افزایش آلودگی، ارتکاب جرم هم افزایش پیدا می‌کند.

مهم‌تر از هرچیز، این تغییرات در مناطقی با آلودگی میانگین هم دیده می‌شود. به‌گفته‌ی راث، آثار جرم در مناطقی با آلودگی زیر سطح استاندارد دیده می‌شود. به‌بیان‌دیگر، از نگاه سازمان محیط‌زیست ایالات‌متحده، هوای خوب با نرخ بالای جرم، رابطه‌ی مستقیم دارد. بااینکه داده‌های راث، آثار شدید آلودگی بر جرائم جدی‌تر مثل قتل و تجاوز را نشان نمی‌دادند، اما در یک پژوهش دیگر رابطه‌ی احتمالی بین قتل و آلودگی به بحث گذاشته شد. جکسون لو از دانشگاه MIT به بررسی مجموعه داده‌های ۹ ساله‌ی تقریبا ۹۰۰۰ شهر ایالات‌متحده پرداخت.

او نتیجه گرفت آلودگی هوا بر ۶ دسته‌ی عمده‌ی جرم از جمله قتل، تجاوز، دزدی، غارت، سرقت خودرو و آزار و اذیت تأثیر می‌گذارد. ارتکاب جرم در شهرهای آلوده بیشتر بود. این بررسی در ادامه‌ی پژوهش‌های مرتبط انجام شد با این تفاوت که معیارهایی مثل جمعیت، میزان اشتغال، سن و جنسیت را هم در نظر گرفت (و آلودگی شاخصه‌ی اصلی افزایش جرم در این مناطق است).

بررسی این رابطه را نمی‌توان تنها با وضعیت اجتماعی، اقتصادی توصیف کرد، بنابراین تیم یونان معیارهای دیگری مثل تحصیلات والدین، فقر، کیفیت محیط زندگی و بسیاری از موارد دیگر را در نظر گرفتند.به عقیده‌ی یونان، این یافته‌ها نگران‌کننده هستند زیرا رفتار افراد در سنین نوجوانی، شاخصه‌ای برای رفتار آن‌ها در بزرگسالی است. افراد بزهکار معمولا در مدرسه عملکرد خوبی ندارند و بعدا ممکن است بیکاری یا مصرف‌ مواد مخدر را تجربه کنند.

مکانیزم‌های بالقوه‌ای وجود دارند که آثار آلودگی بر مرگ‌ومیر را توصیف می‌کنند. برای مثال، لو ثابت می‌کند حتی تصور آلودگی هم بر روان انسان تأثیر می‌گذارد. طبیعتا، پژوهشگرها نمی‌توانند شرکت‌کنندگان را در محیطی آلوده قرار دهند بنابراین از یک راه دیگر استفاده کردند. آن‌ها تصاویر شهرهای آلوده را به شرکت‌کنندگان هندی و آمریکایی نشان دادند و از آن‌ها خواستند خود را در این شهرها تصور کنند. لو در ادامه می‌گوید:

ما از نظر روانی آن‌ها را برای تجربه‌ی آلودگی آماده کردیم. سپس از آن‌ها خواستیم زندگی در این شهرها و احساس خود را توصیف کنند تا به تفاوت‌های زندگی در محیط آلوده و محیط پاکیزه پی ببرند.

براساس نتایج، اضطراب شرکت‌کنندگان افزایش یافت و خودمحور شدند (دو واکنشی که رفتارهای غیرمنطقی و هجومی را افزایش می‌دهند). لو می‌گوید:

وقتی مضطرب و عصبانی هستید، احتمال درگیری فیزیکی هم بالاتر است و آلودگی هوا تأثیر زیادی بر رفتار انسان خواهد گذاشت.

براساس پژوهش‌های دیگر، احتمال تقلب توسط افراد در مناطق آلوده، برای رسیدن به پاداش یا مزایا بیشتر است. این پژوهش هنوز در آغاز راه است و به عقیده‌ی لو، عوارض آلودگی فراتر از اضطراب و خودخواهی است (از جمله تغییرات روان‌شناختی مغز). برای مثال، تنفس هوای آلوده بر میزان اکسیژن دریافتی بدن در یک لحظه‌ی مشخص تأثیر می‌گذارد. همچنین اختلال‌هایی مثل سوزش بینی، گلو و سردرد را به‌دنبال خواهد داشت (تمام این اختلال‌ها می‌توانند سطوح تمرکز را کاهش دهند).

بدیهی است قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های متعدد باعث آماس مغزی و آسیب به ساختارهای مغزی و اتصال‌های نورونی می‌شود. به‌گفته‌ی یونان:

ممکن است آلاینده‌ها به قشر پیش‌پیشانی مغزی آسیب بزنند. این بخش برای کنترل تکانه‌های مغزی، عملکرد و کنترل خود اهمیت زیادی دارد.

آلودگی هوا علاوه‌بر افزایش جرم، ممکن است به‌شدت بر سلامت روان تأثیر بگذارد. براساس یکی از پژوهش‌های جدید، نوجوانانی که در معرض هوای سمی و آلوده قرار دارند بیشتر در معرض خطر اختلال‌های روان‌پریشی مثل شنیدن صداهای مختلف یا پارانویا قرار دارند. پژوهشگر ارشد این پژوهش، جوان نیوبری (از کالج کینگ لندن) معتقد است نمی‌توان این نتایج را تصادفی دانست زیرا براساس بررسی‌های گذشته رابطه‌ی بین آلودگی هوا و سلامت روانی ثابت شده است. او می‌گوید:

این پژوهش مدرک دیگری برای رابطه‌ی بین آلودگی هوا با مشکلات بهداشت فیزیکی و ارتباط آلودگی با زوال عقل است. اگر آلودگی برای بدن مضر است پس برای مغز هم مضر است.

به عقیده‌ی یونان:

افراد باید آگاهی خود در مورد تأثیر آلودگی بر سلامت روانی را بالا ببرند. ما به پژوهش‌های بیشتر روی جمعیت‌ها و گروه‌های سنی مختلف نیاز داریم. خوشبختانه کنترل  معضل آلودگی هم افزایش یافته است. بهتر است هر روز وضعیت هوا را بررسی کنید و بعد برای بیرون رفتن تصمیم بگیرید. برای مثال وقتی وضعیت هوا قرمز است، رفتن به پیاده‌روی توصیه نمی‌شود.

بااینکه بسیاری از کشورها منتظر قانون‌گذاری‌های شدیدتر یا مداخله‌ی دولت برای حل معضل آلودگی هستند اما بعضی مناطق هم گام‌های مثبتی را در این جهت برداشته‌اند. برای مثال نتیجه‌ی قانون‌گذاری در کالیفرنیا، آلودگی هوای کمتر و جالب‌تر از آن، کاهش جرم بود. البته یونان هنوز از این نتیجه مطمئن نیست.

به‌گفته‌ی راث:

تاکنون، پیشرفت بسیاری از کشورها در این زمینه خوب بوده است اما کاهش آلودگی صرفا وظیفه‌ی دولت‌ها نیست. بلکه وظیفه‌ی مردم هم است. حتی فعالیت‌هایی مثل خرید و رفتن به نقاط مختلف شهر هم می‌توانند بر محیط تأثیر بگذارند؛ بنابراین باید از تصمیم‌های خود آگاه باشید.

راث به کنترل آلودگی امیدوار است اما مردم هم باید از این مشکلات آگاه شوند. با بررسی روزهای آلوده و اجتناب از پیاده‌روی یا ورزش در آن روزها می‌توانید به سود بدن و مغز خود عمل کنید.