دستاورد بلاک چین برای انقلاب انرژی‌های تجدیدپذیر چیست؟

بلاک‌‌چین (Blockchain) اغلب به‌‌عنوان انقلاب بعدی فناوری شناخته می‌‌شود که گویا قرار است همه‌‌چیز را از معاملات آنلاین گرفته تا دولت الکترونیک تحت‌تاثیر قرار دهد. اما شاید پرسش بسیاری از فعالان صنایع انرژی پاک و فعالان زیست‌محیطی این باشد که دستاورد این فناوری برای انرژی‌‌های تجدیدپذیر چه خواهد بود.

بلاک‌‌چین در اصل یک دفتر ثبت آنلاین است که اطلاعات را به‌‌شکلی ایمن ذخیره می‌کند و آن را به‌‌شکل یک منبع اطلاعاتی خلل‌ناپذیر در دسترس همگان قرار می‌دهد. این فناوری تنها توسط یک نهاد به‌‌خصوص کنترل نمی‌‌شود، بلکه در میان تعداد زیادی از رایانه‌‌ها توزیع شده است و از فرمتی خاص و مطمئن برای ثبت داده‌ها استفاده می‌کند؛ به‌‌گونه‌‌ای که اطلاعات را نتوان توسط افراد دیگر تغییر داد یا مخدوش کرد. استفاده از روش‌‌هایی نظیر تمرکززدایی از داده‌‌ها و حفاظت از آن‌‌ها دربرابر دستکاری، ایجاد شفافیت و تبادل اطلاعات را در بلاک‌چین تسهیل کرده است. بدین ترتیب، این روش خاص از ثبت داده، ظرفیت زیادی برای شکل‌‌دادن به موج جدید فناوری و قابلیت تعامل با آن را فراهم کرده است.

بانکداران خورشیدی از تکنولوژی بلاک‌‌چین برای توسعه‌‌ی شبکه‌‌های دیجیتالی برق استفاده می‌کنند. سیستم انرژی غیرمتمرکز براساس ماژول‌‌های خورشیدی جدید می‌تواند حتی در مکان‌‌هایی با زیرساخت‌‌های ضعیف نیز به‌‌شیوه‌‌ای بسیار کارآمد انرژی تولید کند. این امر کشورهای کمترتوسعه‌یافته و اقتصادهای نوظهور را قادر می‌سازد تا از هزینه‌های بالای راه‌‌اندازی شبکه‌‌های برق متمرکز و سنتی اجتناب کنند.

بلاک‌‌چین همچنین توانسته بستری برای عرضه و رواج ارز دیجیتال ایجاد کند که طی سال‌‌های اخیر، توانسته از استقبال زیادی در مقایسه با پول‌‌های رایج برخوردار شود. با اینکه این دو فناوری تقریبا به‌‌صورت هم‌زمان پابه عرصه گذاشتند، اما بلاک‌‌چین چیزی به‌‌مراتب فراتر از یک بستر ساده برای عرضه‌‌ی رمزارزها محسوب می‌‌شود. در سال‌‌های اخیر، فرایند‌‌ استخراج رمزارزها با مصرف زیاد انرژی شبکه، موجب تشدید روند صعودی انتشار کربن شده است. بااین‌‌حال، فناوری بلاک‌‌چین عرصه‌‌ای نوظهور است که می‌‌تواند ابداعاتی تازه در صنعت انرژی‌‌های تجدیدپذیر ایجاد کند. امروزه بسیاری از شرکت‌‌های نوپا و نیز شرکت‌های بزرگ در تلاش هستند تا بتوانند از ظرفیت بالای بلاک‌‌چین برای تسریع روند گذار به‌‌سوی انرژی‌‌های پاک بهره ببرند.

شبکه‌‌های هوشمند مبتنی‌‌بر مصرف‌‌کننده

بسیاری از شرکت‌های نوپا سعی دارند با ترویج شیوه‌‌های اشتراک‌‌گذاری آنی داده‌ها، از بلاک‌‌چین به‌‌عنوان ابزاری برای توسعه‌‌ی شبکه‌های انرژی در دسترس و پایدار استفاده ‌کنند. ایده‌‌ای که در پس ایجاد شبکه‌های انرژی مبتنی‌‌بر بلاک‌‌چین قرار دارد، نسبتا ساده است: «چنانچه مصرف‌کنندگان کنترل کامل نحوه‌ی تأمین انرژی مصرفی خود و نیز اطلاعات کامل مبتنی‌‌بر نحوه‌ی تولید آن را در اختیار داشته باشند، امکان رقابت مؤثر و ترویج انرژی پایدار فراهم خواهد شد.»

مصرف‌کنندگان با استفاده از یک شبکه‌ی هوشمند که به بلاک‌چین وابسته است، قادر به مقایسه‌ی بهتر تأمین‌کنندگان انرژی خود و نیز امکان خرید مستقیم از آن‌ها خواهند بود. در استونی، یک شبکه‌ی هوشمند مبتنی‌بر بلاک‌چین که WePower نامیده می‌شود، به‌طور آزمایشی راه‌اندازی شده که درواقع نوعی بازار انرژی مبتنی بر انتخاب مشتری بوده که براساس داده‌های ارائه‌شده از مجموعه‌ای از تولیدکنندگان انرژی فعالیت می‌کند. مصرف‌کنندگان با کمک به نحوه‌ی مدیریت این برنامه می‌توانند از آزادی عمل بیشتری در انتخاب منبع تأمین انرژی خود (بنابر مقتضیات دقیق تولید لحظه‌ای و قیمت آن) برخوردار شوند.

در فرایند گذار انرژی، توربین‌های بادی می‌توانند جایگزین نیروگاه‌های زغال سنگی قدیمی شوند

شبکه‌ی برق کاملا دیجیتال استونی این امکان را فراهم کرده است که بتوان درکنار آزمایش پروژه‌ی بلاک‌چین خود، فرصتی برای ترویج منابع تجدیدپذیر فراهم کند. نیک مارتینیاک، مدیرعامل WePower می‌گوید:

بلاک‌چین اعتماد لازم را برای به اشتراک‌گذاری داده‌ها فراهم می‌کند و باعث ایجاد سیالیت و همچنین مسئولیت‌پذیری بین خریداران و تولید کنندگان انرژی می‌شود.

چنانچه شبکه‌ی بلاک‌چین در جهان فراگیر شود، می‌تواند یک بازار کاملا جدید را برای انرژی پاک راه‌اندازی کند. آن‌گونه که مارتینیاک می‌گوید، حتی اگر هزینه‌ی انرژی تجدیدپذیر به‌طور قابل‌توجهی هم کاهش یابد، هنوز هم شرکت‌های کوچک و متوسط بدون این فناوری، مسیر همواری را برای آغاز خرید انرژی پاک پیش رو نخواهند داشت.

فرصتی برای انرژی پاک

یک شبکه‌ی انرژی هوشمند که به مصرف‌کنندگان حق انتخاب‌های شفاف‌تری بدهد، می‌تواند بازار را به‌سمت یکپارچگی بیشتر با منابع انرژی پاک سوق دهد. منابع انرژی ارزان‌تری نظیر انرژی‌های تجدیدپذیر، انتخاب مورد علاقه‌ی بازار است و این امر می‌تواند به معرفی انرژی پاک به‌عنوان یک گزینه‌ی اصلی کمک شایانی کند.

پنل‌های خورشیدی (فتوولتائیک) شناور روی آب در پروژه سد برق‌آبی کشور پرتغال

تمرکززدایی از سیستم‌های انرژی، به فراند دموکراتیزه‌کردن اطلاعات کمک خواهد کرد و این امکان را در اختیار افراد قرار می‌دهد که بتوانند تصمیم‌گیری بهتری داشته باشند. شبکه‌های هوشمند مبتنی‌بر بلاک‌چین به‌عنوان یک ابزار قدرتمند می‌توانند به کاهش نابرابری و تأمین انرژی ارزان‌تر و پاک‌تر در تمامی مناطق (چه شبکه‌های برق توسعه‌یافته و چه مناطق محروم از انرژی) کمک کند. بنابراین بلاک‌چین می‌تواند یکی از راه‌حل‌های بسیار مهم برای کاهش انتشار کربن در درازمدت و کمک به توسعه‌ی پایدار در سراسر جهان باشد.

بااین‌حال، برای تضمین موفقیت این راهکار، شبکه‌های هوشمند به همکاری تمامی افراد برای به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات خود نیاز خواهند داشت؛ حرکتی که بسیاری از شرکت‌ها و حتی شهروندان خصوصی تاکنون از انجام آن امتناع کرده‌اند. بلاک‌چین برای تبدیل شدن به یک ابزار کارای جهانی نیاز به ایجاد یک درک مشترک میان تمامی افراد دارد. اما تا آن زمان، کسب‌وکارهای نوپا به سردمداری خود در این تکنولوژی و کمک به جوامع کوچک و کشورهای در حال توسعه برای بهره‌گیری از مزایای انقلاب انرژی‌های پاک ادامه خواهند داد.