تشدید تغییرات اقلیمی در اثر تخریب خاک
چنانچه ما انسانها به تخریب خاک ادامه دهیم، نمیتوانیم تغییرات اقلیمی را متوقف کنیم. میزان کربن موجود در خاک سه برابر اتمسفر است و این کربن بهواسطهی کشاورزی ناکارآمد و جنگلزدایی درحال آزادشدن است. این موضوع، تشدید تغییرات اقلیمی را در پی داشته و تلاشها برای تأمین غذای جمعیت درحال ازدیاد جهان را با مشکل مواجه کرده است. فرسایش خاک، فشردهکردن ازطریق ماشین آلات، ساختمانسازی و آبیاری بیشازحد ازجملهی تخریبهای خاک هستند. تخریب سطح خاک از دو طریق بر آبوهوا اثر میگذارد: اولاً رشد گیاهانی که از اتمسفر کربن میگیرند را مختل میکند، دوم آنکه کربنی که پیشتر توسط کرمها در خاک ذخیره شده است را آزاد میکند.
نهاد بین دولتی سیاسی-علمی در خدمات تنوع زیستمحیطی و اکوسیستم (IPBES) که به پژوهش در زمینهی مزایای طبیعت برای انسان میپردازد، دربارهی تخریب خاک هشدار داده است. این گروه طی هفتهی جاری جلسهای خواهد داشت که با هدف درخواست از دولتهای جهان برای امضای تعهدنامهای دربارهی اهمیت حفاظت از سیستمهای طبیعی برگزار میشود. پروفسور سرب بات واتسون که ریاست IPBES را برعهده دارد، میگوید:
حدود ۳٫۲ میلیارد نفر در سراسر جهان تحتتأثیر تخریب خاک هستند که معادل تقریباً نیمی از جمعیت جهان میشوند. شکی نیست که ما انسانها درحال تخریب خاک در سراسر جهان هستیم و با این کار کربن ارگانیک خاک را از دست میدهیم که به تبع آن بهرهوری کشاورزی تضعیف شده و منجر به تشدید تغییرات اقلیمی میشود. بیتردید باید خاک تخریبشده را احیا کنیم؛ هرچند که دولتها بیشترین تمرکز خود را به تغییرات اقلیمی معطوف کردهاند و توجه چندانی به از دست رفتن تنوعزیستی یا تخریب زمین ندارند؛ درحالیکه تمامی این موارد به یک اندازه برای زندگی انسان حائز اهمیت هستند.
پروفسور جین ریکسون، کارشناس زمین از دانشگاه کرانفیلد انگلستان، میگوید:
لایهی نازکی از خاک که سطح زمین را پوشانده است، تفاوت بین بقا و انقراض اکثر جانوران روی سطح خشکی زمین را نشان میدهد. تنها ۳ درصد از سطح زمین برای تولیدات زراعی مناسب است و ۷۵ میلیارد تن خاک حاصلخیز هر سال بهدلیل تخریب زمین از بین میرود. این درحالی است که تشکیل یک سانت خاک، ۳۰۰ سال طول میکشد.
در مورد میزان دقیق تخریب جهانی خاک اطلاعات دقیقی در دست نیست؛ هرچند طبق گزارشها، آمریکای جنوبی (جایی که درختان جنگلها درحال قطع شدن است)، مناطق جنوب صحرای آفریقا، هند و چین از مناطق اصلی این تخریب اعلام شدهاند. دانشمندان خاک در دو کشور بزرگ آسیایی هند و چین نسبت به بروز مشکل در پرورش مواد غذایی مورد نیازشان نگران هستند.
در ایالاتمتحده، مقداری از خاکها درحال احیا است، نظیر جنگلهایی که بهواسطهی کشاورزان خرد وضعیت بدی پیدا کردهاند؛ بااینحال سایر خاکها همچنان درحال نابودی است. بریتانیا نیز هیچ مصونیتی در اینباره ندارد. برخی مزارع ذرت در جنوبغرب انگلستان در اثر بارندگیهای شدید که به احتمال زیاد به تغییرات اقلیمی مربوط میشود، در حال تخریب است؛ زیرا پرورش ذرت، زمین خالی بیشتری را در معرض باران قرار میدهد.
فرسایش خاک نیز مسئلهای قدیمی در فنز (منطقهای مسکونی در بریتانیا) است که در طول روزهایی که بادهای خشک میوزد، ذرات خاک پوده گاهی اوقات به شکل یک نوع گردوخاک بهنام «Fen Blow» درمیآیند. پوده، حاوی مقادیر زیادی کربن است و پژوهشی جدید نشان میدهد که مقدار کربنی که از پودهزارها از دست میرود، بسیار بیشتر از چیزی است که قبلاً تصور میشد. طبق گزارشها، کشاورزی فشردهی شیمیایی روی تپههای گچی جنوب انگلستان نیز منجر به نابودی ۳۰ سانت از خاک در برخی مناطق شده است.
دکتر جوآن کلارک از دانشگاه ریدینگ میگوید:
خاک اهمیت بسیار زیادی برای زندگی ما دارد؛ زیرا همانطور که همهی ما میدانیم، محصولات کشاورزی در خاک رشد میکنند، علاوهبراین خاک برای تغییرات اقلیمی نیز حائز اهمیت است. میزان کربن موجود در خاک سه برابر بیشتر از اتمسفر است، بهاین ترتیب تصور کنید که اگر همهی این کربن آزاد شود، ما با تغییرات اقلیمی مهارنشدنی مواجه خواهیم شد. بههمین دلیل باید کربن خاک را حفظ کنیم.
سادهترین راه برای حفاظت از خاک و مقابلهی همزمان با تغییرات اقلیمی، احیای جنگلها است. طرفداران احیای طبیعت (rewilding) از این طرح استقبال کردهاند؛ اما برخی کشاورزان میگویند که با تغییر روش کشاورزیشان و تقویت خاک همچنان به کار تولید محصول ادامه خواهند داد.
برگزیت میتواند انعطافپذیری بیشتری به بریتانیا دربارهی نحوه مصرف بودجهی عمومی در کشاورزی بدهد و به تبع آن برای پاداش به کشاورزانی که به حفظ کربن در خاک میپردازند، امکانات بیشتری خواهد داد؛ هرچند بیش از ۷۰۰ نوع خاک در بریتانیا وجود دارد و درنتیجه انجام این کار ساده نیست.
نظرات