پلاستیک‌های زیست تجزیه پذیری که تجزیه نمی‌شوند

ایده‌ی پلاستیک زیست‌تجزیه‌پذیر معرف ماده‌ای است که در مدت کوتاهی تجزیه می‌شود و خطر چندانی هم برای حیات‌وحش و محیط‌زیست برجای نمی‌گذارد. این ادعایی است که اغلب تولیدکنندگان پلاستیک مطرح می‌کنند؛ اما نتایج پژوهش جدیدی نشان می‌دهد که پلاستیک‌های به‌ظاهر زیست‌تجزیه‌پذیر حتی پس از سه سال ماندن در دریا یا دفن‌شدن در زیر زمین همچنان سالم باقی می‌مانند. این دسته از کیسه‌ها چنان تجزیه‌ناپذیر بودند که هنوزهم می‌توانستند بیش از دو کیلوگرم بار را تحمل کنند.

پژوهشگران در این مطالعه، کیسه‌های پلاستیکی پلی‌اتیلن معمولی، زیست‌تجزیه‌پذیر، زیست‌تجزیه‌پذیر اکسو و پلاستیک‌های قابل‌کمپوست را در سه محیط طبیعی مختلف آزمایش کردند. این محیط‌ها عبارت بودند از: مدفون‌شدن زیر زمین، فضای بیرون و قرارگرفتن درمعرض هوا و نورخورشید و فرورفتن در آب دریا. هیچ‌کدام از این کیسه‌ها در محیط‌های مطالعه‌شده به‌طورکامل تجزیه نشدند. کیسه‌های زیست‌تجزیه‌پذیر در خاک و دریا تقریبا سالم باقی ماندند.

پلاستیک‌ها از ملکول‌های بسیار طویلی به‌نام «پلیمر» ساخته شده‌اند. این پلیمرها از هزاران اتم تشکیل می‌شوند که در یک زنجیره کنارهم قرار گرفته‌اند. همین اندازه‌ی ملکول‌ها است که موجب ویژگی‌های معروف پلاستیک، یعنی قدرت و استحکام آن می‌شود. بسیاری از پلاستیک‌هایی که هر روز از آن‌ها استفاده می‌کنیم، تمایلی به واکنش با موادشیمیایی دیگر ندارند؛ به‌همین‌دلیل، این‌چنین بادوام هستند. همین دوام دلیل این مسئله است که چرا پلاستیک‌ها وقتی در مکان‌هایی قرار می‌گیرند که جای آن‌ها نیست (مانند اقیانوس‌ها)، به مشکلی جدی تبدیل می‌شوند.

این کیسه‌ی پلاستیکی زیست‌تجزیه‌پذیر چندین سال عمر می‌کند

پلاستیکی که به‌عنوان زیست‌تجزیه‌پذیر تعریف می‌شود، از ملکول‌هایی ساخته شده که می‌توانند به‌طورطبیعی بشکنند؛ اما مقیاس زمانی خاصی برای این تجزیه تعیین نشده و در برخی از شرایط ممکن است چندین سال طول بکشد. برخی از پلاستیک‌های زیست‌تجزیه‌پذیر نیز اصطلاحا قابل‌کمپوست هستند و در این مورد، باید از استانداردهای دقیق‌تری برخوردار باشند. یک مثال، پلی‌لاکتید (PLA) است که برای ساخت ظروف بسته‌بندی غذا استفاده می‌شود. پلاستیک‌های قابل‌کمپوستی که استاندارد اروپایی EN13432 دارند، باید در شرایط کمپوست‌سازی صنعتی در کمتر از ۱۲ هفته تجزیه شوند.

کارخانه‌ی کمپوست‌سازی صنعتی توازنی از دما، رطوبت، هوا و میکروارگانیسم‌ها را فراهم می‌کند تا ضایعات غذایی و دیگر مواد قابل‌کمپوست را به‌طورکارآمد به کمپوست تبدیل کند. بااین‌حال، باتوجه‌به ضرورت درجه‌حرارت‌های ۶۰ درجه‌ی سانتی‌گراد و گرم‌تر، چنین شرایطی با مدفون‌شدن در زمین یا ایجاد توده‌ی کمپوست فراهم نمی‌شود.

ظروف ساخته‌شده از مواد زیست‌تجزیه‌پذیر نشاسته‌پلی‌استر

اساسا اصطلاحات زیست‌تجزیه‌پذیر و قابل‌کمپوست، به قابلیت تجزیه‌‌پذیری سریع این گونه مواد در محیط طبیعی اشاره‌ای نمی‌کند. در این مطالعه، کیسه‌ی پلاستیکی قابل‌کمپوست هنگام قرارگرفتن درمعرض هوا یا زیر آب متلاشی شد؛ درحالی‌که پس از گذشت بیش از دو سال، همچنان زیر خاک باقی بود. این پلاستیک‌ها معمولا طوری طراحی نشده‌اند که بدون تیمار خاصی تجزیه شوند. براین‌اساس، وقتی این پلاستیک‌ها به‌عنوان زباله وارد محیط‌زیست می‌شوند، به‌اندازه‌ی پلاستیک‌های معمولی مشتق‌شده از سوخت‌های فسیلی مضر هستند. استاندارد بین‌المللی برای پلاستیک‌های قابل‌کمپوست خانگی وجود ندارد؛ ولی برخی از کشورها، نظیر اتریش و بلژیک، در‌این‌زمینه استانداردهای ملی تعریف کرده‌اند.

نوع دیگری از پلاستیک‌های تجزیه‌پذیر آزمایش‌شده در این مطالعه، پلاستیک‌های زیست‌‌تجزیه‌پذیر اکسو بودند. این‌ها همان پلاستیک‌های معمولی هستند؛ اما حاوی مواد افزودنی هستند که پس از گذشت مدت زمان مناسبی، به پلاستیک اجازه می‌دهند با اکسیژن وارد واکنش شود. این امر موجب افزایش سرعت واکنش‌های تجزیه‌ای می‌شود که در غیاب این مواد افزودنی، صدها سال طول خواهد کشید. این پلاستیک‌ها نیز تاحدودی بحث‌برانگیز هستند؛ زیرا شواهد نشان می‌دهد پلاستیک‌های مذکور آن‌طورکه شرکت‌های سازنده‌ی آن‌ها ادعا می‌کنند، تجزیه‌پذیر نیستند و درعوض، به ریزپلاستیک‌هایی تجزیه می‌شوند که ممکن است مدت‌ها در محیط باقی بمانند. اتحادیه‌ی اروپا در حال برداشتن گام‌هایی برای محدودیت مصرف این نوع پلاستیک است.

چیزی نمانده تا پلاستیک‌های موجود در دریا از ماهی‌ها بیشتر شود

فراوانی جهانی پلاستیک‌ها به این معنا است که اگر می‌خواهیم به وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی خاتمه دهیم، باید برای ساختن آن‌ها به منابع بیولوژیکی روی آوریم. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد تولید پلاستیک از گیاهان درمقایسه‌با تولید آن‌ها با استفاده از نفت خام، تأثیرات زیست‌محیطی‌ منفی کمتری می‌گذارد. بااین‌حال، همان‌طور که درباره‌ی سوخت‌های زیستی هم دیده می‌شود، این تغییر می‌تواند موجب بروز مشکلات جدیدی مانند استفاده از زمین‌هایی شود که درصورت کشت‌نشدن محصولاتی برای این هدف (تولید پلاستیک)، برای محصولات کشاورزی زیرکشت خواهند رفت. این وضعیت احتمالا با پیشرفت در فرایندهای صنعتی زیست‌پلاستیک و توسعه‌ی تکنولوژی‌های کارآمدتر بهبود خواهد یافت. در‌این‌زمینه از مواد اولیه‌ای نظیر ضایعات موادغذایی نیز می‌توان استفاده کرد؛ اما پلاستیک‌های زیست‌تجزیه‌پذیر نیز باید درست مانند پلاستیک‌های معمولی از بین برده شوند و زیست‌تجزیه‌پذیربودن آن‌ها نباید بهانه‌ای برای ایجا زباله‌هایی باشد که در طبیعت رها می‌شوند.

پلاستیک‌های قابل‌کمپوست می‌توانند وارد مدل اقتصادی چرخشی شوند که در آن ضایعات، بازیافت و به محصولات مفید تبدیل می‌شود یا اینکه پلاستیک‌های قابل‌کمپوست و ضایعات غذایی می‌توانند به‌عنوان موادمغذی به خاک بازگردند.

اگرچه جایگزین‌های پلاستیکی پایدارتری نیز وجود دارند، بدون وجود زیرساخت‌های موردنیاز برای تولید و جمع‌آوری و بازیافت آن‌ها در مقیاسی بزرگ، این جایگزین‌ها نمی‌توانند راه‌حل پایداری باشند. ضمن اینکه اگر انواع مختلف پلاستیک‌های معمولی و زیست‌تجزیه‌پذیر باهم مخلوط شوند، مشکلاتی برای سیستم‌های بازیافت پیش خواهد آمد.

درحالی‌که ۴۶ درصد از بسته‌بندی‌های پلاستیکی در انگلستان بازیافت می‌شوند، پلاستیک‌های قابل‌کمپوست یا زیست‌تجزیه‌پذیر که به‌وسیله‌ی سیستم‌های بازیافت فعلی پشتیبانی نمی‌شوند، یا زیر زمین دفن یا به خاکستر تبدیل می‌شوند. این موضوعی است که باید به‌زودی راه‌حلی برای آن پیدا شود. در‌حال‌حاضر درحدود یک‌سوم از بسته‌بندی‌های پلاستیکی در سرتاسر جهان در محیط‌زیست رها می‌شوند و بدون اقدامات درخورتوجه تا سال ۲۰۵۰، وزن پلاستیک‌ها بیش از وزن ماهی‌های موجود در اقیانوس‌ها خواهد شد.