انرژی هسته‌ای؛ گزینه‌ای حیاتی برای حل مشکل تغییرات اقلیمی

۶۵ سال پیش، دوایت دیوید آیزنهاور، رئیس‌جمهور وقت آمریکا معروف به آیک، نخستین‌های گام‌های محکم خود برای اجرای ابتکار اتم‌ برای صلح را برداشت و به رهبران شوروی طرحی دقیق از قوانین ایمن و گسترش‌ندادن سلاح‌های هسته‌ای را ارائه داد که هدایتگر توسعه‌ی غیرنظامی انرژی هسته‌ای بود. سه سال دیپلماسی دیگر با رهبری آمریکا به تأسیس آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای منجر شد که همچنان در حفظ و نظارت و اجرای تدابیر امنیتی علیه گسترش سلاح‌های هسته‌ای نقشی محوری دارد. آیک دراین‌زمینه می‌گوید:

این نیروی عظیم ویرانگر می‌تواند به‌نفع تمام انسان‌ها به عامل مفیدی تبدیل شود.

وقتی جنگ سرد به‌پایان رسید، تهدید وجودی ناشی از نابودی هسته‌ای از بین نرفت و اکنون، با دومین تهدید وجودی، یعنی تغییرات اقلیمی، رو‌به‌رو هستیم و دربرابر این تهدیدها نقش آمریکا در سال ۲۰۱۹ به‌اندازه‌ی سال ۱۹۵۴ حیاتی است. انرژی هسته‌ای بزرگ‌ترین منبع انرژی بدون کربن در آمریکا است و نقش مهمی در مقابله با مسئله‌ی جهانی تغییرات اقلیمی دارد.

تعدادی از شرکت‌های آمریکایی مشغول توسعه‌ی تکنولوژی‌های پیشرفته‌ی نسل جدیدی از رآکتور هستند که از مزایای ایمنی و نظامی‌نبودن برخوردار است. این طرح‌های پیشرفته درصورت وقوع حادثه، به انرژی پشتیبان یا سیستم خنک‌کننده‌ی خارجی نیازی ندارند. ازآنجاکه بسیاری از طرح‌های رآکتور جدید به‌ندرت پیش می‌آید که به سوخت‌گیری مجدد نیاز داشته باشد، خطر تغییر کاربری کارخانه‌های غنی‌سازی اورانیوم یا فرایند مجدد پلوتونیوم به پروژه‌ی تولید بمب به‌میزان درخورتوجهی کاهش می‌یابد. آمریکا قصد دارد مسیر توسعه‌ی این رآکتورها را هدایت کند؛ به‌‌گونه‌ای‌که بتواند در دهه‌های آینده در داخل و خارج از این کشور مستقر شود. ازآنجاکه تعداد زیادی از کشورها در سرتاسر جهان به انرژی هسته‌ای به‌عنوان منبع برق بدون کربن روی می‌آورند، کشور آمریکا به‌دنبال این موضوع است که آن‌ها این کار را با استفاده از تکنولوژی‌های ایمن ساخت آمریکا انجام دهند. کشورهایی که طرح‌های جدید رآکتور آمریکایی را می‌پذیرند، ملزم می‌شوند سلاح‌های هسته‌ای را گسترش ندهند.

نیروگاه هسته‌ای در ایالت ایلینوی

سه سال از توافق‌نامه‌ی پاریس می‌گذرد و هنوز جهان با اهداف خود برای کاهش انتشارات کربنی فاصله دارد. حتی اگر تمام کشورها به ۱۰۰ درصد کاهش ذکرشده در توافق‌نامه‌ی پاریس برسند، جهان به‌هیچ‌وجه به هدف محدودکردن دما به حداکثر دو درجه‌ی بیش از دمای زمان پیش از صنعتی‌شدن نخواهد رسید. افزایش پیش‌بینی‌شده در انرژی‌های تجدیدپذیر، سرمایه‌گذاری روی تکنولوژی‌های حذف کربن، افزایش بهره‌وری، احیای اجنگل و... گام‌های مهمی هستند؛ ولی ما را به این هدف نمی‌رسانند. به‌همین‌دلیل، آژانس بین‌المللی انرژی به این نتیجه رسیده برای رسیدن به هدف دو درجه‌ی سانتی‌گراد، باید سهم انرژی هسته‌ای در مصرف جهانی انرژی تا اواسط قرن دوبرابر شود.

در اواخر سال گذشته، مجمع بین‌المللی تغییرات اقلیمی نیز به نتیجه‌گیری مشابهی رسید: در بیشتر سناریوهای سازگار با هدف ۱.۵ درجه‌ی سانتی‌گراد، سهم انرژی هسته‌ای باید بیش از دوبرابر شود. ما برای پی بردن به نقش مهم انرژی هسته‌ای به مدل‌های آماری نیازی نداریم.

۹۸ رآکتور در ناوگان هسته‌ای آمریکا در بخش انرژی پاک فعالیت می‌کنند. آن‌ها یک‌پنجم از برق این کشور را تأمین می‌کنند. در چند سال گذشته، ۶ رآکتور پیش از موعد تعطیل شدند و ۱۲ رآکتور دیگر قرار است در ۷ سال آینده بسته شوند. مشکل اینجا است که قوانین حاکم بر بازارهای برق اجازه نمی‌دهند مزایای منحصر‌به‌فرد انرژی هسته‌ای در قیمت عمده‌فروشی منعکس شود. این موضوع موجب می‌شود کارخانه‌های جدید و موجود هسته‌ای در شرایط نامساعدی قرار گیرند. این قوانین دهه‌ها پیش نوشته شده‌اند تا اهداف آن زمان، یعنی قیمت ارزان‌تر و ظرفیت اضافی برای برآورده‌ساختن افزایش تقاضا را برآورده سازند و در آن‌ها نیاز امروز جامعه ازجمله هوای پاک‌تر و انتشارات کربن کمتر و قابلیت اطمینان شبکه، در نظر گرفته نشده است.

نیروگاه هسته‌ای در ایالت تگزاس

کارخانه‌های هسته‌ای نه‌تنها فاقد انتشارات گازی مضر هستند؛ بلکه در ترکیب انرژی ما مطمئن‌تر از دیگر منابع هستند و در ۹۳ درصد از زمان‌ها فعالیت می‌کنند؛ حتی در رویدادهای آب‌و‌هوایی شدید که کارخانه‌های مصرف‌کننده‌ی سوخت‌های فسیلی ممکن است به تعطیلی یا کاهش میزان فعالیت خود مجبور شوند. با قوانین فعلی، حتی با اینکه این خصوصیات کاملا ارزشمند هستند، بازار برق به ارزش‌گذاری این ویژگی‌ها مجاز نیست.

جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها در ایالت‌هایی نظیر ایلینوی و نیویورک و نیوجرسی اعتبارات انتشار صفر کربن را ایجاد کرده‌اند، بنابراین، بازار بهتر ارزش انرژی‌های بدون کربن نظیر انرژی‌های هسته‌ای و تجدیدپذیر را منعکس می‌کند؛ اما راه‌حل‌های ایالتی نمی‌توانند جایگزین اقدامات ملی جامع برای اصلاح این بازارها شوند. برای رسیدن به این هدف، حفظ رآکتورهای موجود نخستین گام مهم است. در ازای هر رآکتوری که پیش از موعد تعطیل می‌شود، میزان انتشارات کربن‌دی‌اکسید تاحدود ۵.۸ میلیون تن در سال افزایش می‌یابد.

نیروگاه هسته‌ای در ایالت ایلینوی

طبق گزارش سازمان حفاظت از محیط‌زیست آمریکا، این میزان برابر انتشارات گازی حاصل از سوزاندن بیش از ۶۴۸ میلیون گالن بنزین یا معادل پرکردن یک ورزشگاه فوتبال با بنزین و آتش‌زدن آن است. برای جبران این انتشارات کربنی، باید بیش از ۹۶ میلیون درخت کاشته شود یا اینکه روی سقف یک‌میلیون خانه صفحات خورشیدی نصب شود و نیز راهی مقرون‌به‌صرفه برای ذخیره‌ی برق پیدا شود که در تمام ساعات شبانه‌روز دردسترس باشد. بااین‌حال، به‌جای تعویض منبعی از انرژی با کربن صفر با دیگری، بهتر نیست تمام منابع دردسترس انرژی کم‌کربن و بدون کربن را باهم ترکیب کنیم تا میزان کاهش انتشارات خود را به حداکثر برسانیم؟

این نوع مشارکت‌ها می‌تواند فقط در یک دوره‌ی پایدار موفق شود و نیازمند حمایت گسترده‌ی سیاسی است. در دهه‌ی ۱۹۵۰، تلاش هایمن جی ریکوور برای ایحاد ناوگان هسته‌ای به صنعت انرژی هسته‌ای آمریکا منجر شد که با رآکتور شیپینگ پورت در سال ۱۹۵۷ آغاز شد. امروزه، نیاز پنتاگون برای انرژی مطمئن می‌تواند تقاضا برای انرژی هسته‌ای را افزایش دهد و موجب کاهش هزینه‌ها شود. گفته می‌شود با وجود سیاست‌های قطبی فعلی، در سال گذشته دو لایحه‌ی مرتبط با انرژی هسته‌ای در مجلس آمریکا تصویب شد. شرکای عمومی و خصوصی با همکاری هم می‌توانند نسلی جدید از رآکتورهای هسته‌ای بی‌خطر، کوچک‌تر و ارزان‌تر را ایجاد کنند که تقاضای رو‌به‌رشد جهان برای انرژی را تأمین کند و در همان حال از میزان انتشارات کربنی و خطرهای مرتبط با گسترش سلاح‌های هسته‌ای بکاهد.