جانوران در حال انقراض و منقرض‌شده؛ آیا انقراض گونه‌ها بشر را تهدید می‌کند؟

مطالعه‌ی جدیدی که توسط دانشمندان روی مهره‌داران انجام شد، نشان می‌دهد تنوع جانوران در سراسر جهان در حال کاهش است که این خود می‌تواند نشانه‌ای جدی بر ورود زمین به ششمین انقراض نسل تاریخ تلقی شود. در طی قرن گذشته گونه‌های مختلف مهره‌داران با سرعت باورنکردنی ۱۱۴ برابر بیشتر از دوران پیش از گام نهادن انسان روی زمین در حال نابودی هستند.

پژوهشگرانی که روی مهره‌داران مطالعه‌ انجام داده‌اند از دقیق‌ترین داده‌هایی استفاده کرده‌اند که تاکنون در خصوص بررسی نرخ نابودی گونه‌های جانوری استفاده شده است. به‌گفته‌ی آن‌ها، شرایط حاکم بدان معنا است که شمار گونه‌هایی که در ۱۰۰ سال گذشته نابود شده‌اند، در حالت طبیعی و بدون دخالت انسان به زمانی در حدود ۱۱٬۴۰۰ سال برای منقرض شدن نیاز داشتند. طبق پژوهش‌های دانشمندان دانشگاه مکزیکو، بخش قابل توجهی از انقراض نسل اخیر در حال جریان در زمین ، به‌دلیل فعالیت‌های انسانی بوده است.

در نتیجه‌ی فعالیت‌های انسانی، حجم قابل توجهی از آلودگی‌های زیست‌محیطی تولید شده و سپس بخش وسیعی از سکونتگاه‌های جانوری از بین رفته است و هم‌زمان با ادامه‌ی تغییرات جوی و اسیدی شدن اقیانوس‌ها، شمار زیادی از گونه‌های جانوری منقرض شده‌اند. براساس برآوردها انتظار می‌رفت که به‌طور طبیعی و بدون دخالت انسان، از سال ۱۹۰۰ تنها باید ۹ گونه از مهره‌داران نابود می‌شد؛ اما واقعیت این است که به‌دلیل دخالت‌های آشکار انسان در محیط زیست بیش از ۴۶۸ گونه از مهره‌داران نابود شده است که از این تعداد ۶۹ گونه پستاندار، ۸۰ گونه پرنده، ۲۴ گونه خزنده و ۱۴۶ گونه نیز دوزیست بوده‌اند.

پژوهش‌های انجام‌شده به این دلیل نگران‌کننده به نظر می‌آید که افزایش دمای جهانی از یک درجه‌ی سانتی‌گراد تجاوز کرده است. محدوده‌های تعیین‌شده در توافق‌نامه‌ی پاریس عددی بین ۱٫۵ تا ۲ درجه‌ی سانتی‌گراد است و دانشمندان نگران گذشتن عقربه‌ی دماسنج از این مقدار هستند. اینکه چند گونه‌ی دیگر در صورت افزایش دما منقرض خواهند شد، به سختی پیش‌بینی‌پذیر است و تنها به دلیل تغییرات آب‌و‌هوایی نیست.

ذوب تکه‌های عظیم یخ، افزایش سطح دریا و افزایش دمای اقیانوس‌ها نه‌تنها عملکرد طبیعی سیاره‌ی ما، بلکه منابع موجود برای تمام گونه‌هایی را که روی آن زندگی می‌کنند، تحت تأثیر قرار می‌دهد. خوشبختانه، در سراسر جهان تلاش‌هایی در جهت مبارزه با این تهدید صورت گرفته است. نهادهایی مانند ناسا تعداد مطالعات مربوط به کشف الگوهای تغییرات آب و هوایی را افزایش داده‌اند.

به همان اندازه که ما ویرانگر بوده‌‌ایم تا حدودی توانسته‌‌ایم به طرق مختلفی به افزایش تنوع ژنتیکی نیز کمک کنیم؛ چه از طریق تفکیک جمعیت‌های جانوری از یکدیگر و چه از طریق ایجاد محیط‌‌های جدید برای زیست آن‌‌ها. همه‌‌ی این‌‌ها در نهایت به این پرسش در مورد تعادل نوع زیستی در بلندمدت ختم می‌‌شود؛ آیا می‌‌توان نوعی تعادل در مقیاس بزرگ را در این چشم‌انداز تکاملی جدید متصور شد یا اینکه فشارهای روزافزون از سوی بشر، همچنان شرایط زندگی را برای گونه‌‌های زیستی دشوارتر خواهد کرد؟

در دهه‌ی ۱۹۹۰ زیست‌شناسان شناسایی منافع کلی حیوانات و گیاهان موجود را شروع کردند. این فواید، که بیشتر ما از آن‌ها بهره‌مند هستیم به خدمات اکوسیستم معروف است. بعضی از این خدمات آشکار هستند، به‌عنوان مثال برخی از گیاهان و حیوانات غذای ما به شمار می‌آیند، از طرفی، عمل فتوسنتز پلانکتون‌ها در دریا و دیگر گیاهان سبز، اکسیژن تنفسی ما را فراهم می‌کنند. گاهی اوقات این خدمات به شکل ظریف‌تری ارایه می‌شوند؛ یک مثال بارز آن، وجود حشرات گرده‌افشانی مانند زنبور عسل است.

بسیاری از گیاهانی که به‌عنوان غذا مصرف می‌کنیم، با تکیه بر وجود این حشرات تولید دانه می‌کنند و بدون آن‌ها زنده نخواهند ماند. به همین دلیل است که کاهش تعداد حشرات گرده‌افشان، نگرانی‌های زیادی به‌وجود آورده است.  برای درک این موضوع که ما چقدر وابسته به خدمات اکوسیستم هستیم، دنیایی را تصور کنید که انسان تنها جاندار موجود در آن است.

مصنوعی‌سازی، تنها در حالت تئوری ممکن و عملی ساختن آن دشوارتر از تصور ما است بنابراین، به مراتب ساده‌تر است که اجازه دهیم حیات‌وحش به بقای خود ادامه دهد. در ادامه به گونه‌های جانوری در حال انقراض و منقرض‌شده‌ی ایران و جهان اشاره‌ خواهیم کرد. با زومیت همراه شوید.

تریلوبیت (منقرض‌شده)

تریلوبیت (Trilobite) در زمان حیاتش یکی از خطرنا‌ک‌ترین شکارچیان به حساب می‌آمد. این گونه حدود ۵۲۱ میلیون سال پیش در اقیانوس‌ها می‌زیست و یکی از قدیمی‌ترین (دوره‌ی کامبرین) جانداران کره‌ی زمین به حساب می‌آید. فسیل‌هایی که از این جانداران پیدا می‌شود در شرایط مناسبی قرار دارند و می‌توان شاخک‌ها و آبشش‌هایشان را دید. این جانداران ۳۰۰ میلیون سال زندگی کردند و به بیش از ۲۰ هزار نوع تقسیم شدند که سرانجام حدود ۲۵۰ میلیون سال پیش بر اثر انقراض بزرگی که در دوره‌ی پرمین رخ داد، از بین رفتند. از آن‌ها می‌توان به‌عنوان موفق‌ترین جانداران در بقا نام برد.

ماموت پشمالو (منقرض‌شده)

پژوهشگران چندین بار باقی‌مانده‌هایی از ماموت‌های پشمالو (Woolly mammoth) را پیدا کرده‌اند ولی وضعیت مناسبی نداشتند. یوکا یکی از باقی‌مانده‌هایی به حساب می‌آید که در شرایط نسبتا مناسبی قرار دارد. در سال ۲۰۱۰ به‌طور اتفاقی در شهر Yakutia سیبری باقی مانده‌ای از یک ماموت ۱.۸ متری پیدا شد که در شرایط مناسبی در این سال‌ها قرار گرفته بود و کمتر دچار آسیب دیدگی شده است.

گفته می‌شود این حیوان در سن ۶ تا ۹ سالگی از بین رفته و حدود ۳۹ هزار سال پیش این اتفاق رخ داده است. پژوهشگران می‌گویند این ماموت توسط انسان‌ها کشته شد که دلیل آن وجود بریدگی روی قسمت‌هایی از بدن این ماموت است و این نشان‌دهنده‌ی رابطه‌ی شکار و شکارچی میان انسان‌ها و ماموت‌ها به حساب می‌آید. دانشمندان سعی می‌کنند تا DNA ماموت‌ها را از روی باقی‌مانده‌ی یوکا پیدا کنند و دوباره این حیوانات را به دنیا بازگردانند. احتمالا این افراد هیچ درسی از فیلم پارک ژوراسیک نگرفته‌اند.

بز کوهی پیرنه (منقرض‌شده)

آخرین بز کوهی پیرنه (Pyrenean chamois) در سال ۲۰۰۰ از بین رفت و بعدها در سال ۲۰۰۹ با استفاده از نمونه‌های پوست آخرین بز کوهی تلف‌شده، نمونه‌ی شبیه‌سازی شده‌ای از آن به دنیا آمد اما این حیوان نیز اندکی پس از تولد به‌علت مشکلات حاد دستگاه تنفسی از دست رفت. کارشناسان دلیل انقراض این حیوان را شکار غیرمجاز عنوان کرده‌اند. هم‌اکنون بسیاری از کارشناسان حفاظت از محیط‌ زیست، دولت اسپانیا را مقصر اصلی این فاجعه می‌دانند چرا که ظاهرا دولت نتوانست در زمان مناسب بودجه‌ی کافی را برای حفاظت از این حیوان ارزشمند مهیا کند.

وزغ طلایی (منقرض‌شده)

وزغ طلایی (Golden toad) تنها گونه‌ای نیست که ظرف ۴۰ سال اخیر منقرض شده است اما بدون‌تردید این گونه یکی از زیباترین و منحصربه‌فردترین گونه‌هایی بود که طبیعت دیگر نظیر آن را کمتر به خود خواهد دید. این دوزیست زیبا با پوست شفاف و درخشان برای نخستین بار در ارتفاعات کشور کاستاریکا مشاهده شد اما متاسفانه به‌دلیل آلودگی، گرمایش جهانی و عفونت‌های پوستی قارچی که ریشه‌ی آن‌ها را باید در همین مواد آلاینده جست‌وجو کرد، توان ادامه‌ی بقا را از دست داد و در سال ۱۹۸۹ برای همیشه منقرض شد.

کرگدن پشمالو (منقرض‌شده)

بقایای یک کرگدن پشمالوی (Woolly rhinoceros) ده هزارساله در منطقه‌ای به نام "Yakutia" واقع در سیبری یافت شد. شخصی که باقی‌مانده‌ی این حیوان را پیدا کرد نامش را ساشا گذاشت. گفته می‌شود ساشا به هنگام مرگ تنها ۳ تا ۴ سال سن داشت و تنها کرگدن پشمالوی کم‌سنی به حساب می‌آید که بقایای آن پیدا شده است.

البته پژوهشگران از این حیوان بقایای زیادی را به‌دست می‌آورند ولی می‌گویند کرگدن‌های پشمالوی جوان بسیار سخت پیدا می‌شوند. ساشا را به آکادمی علوم "Yakutian" تحویل داده‌اند تا روی آن پژوهش‌ها صورت بگیرد. این حیوانات در دوره‌ای زندگی می‌کردند که ماموت‌های پشمالو هنوز وجود داشته‌اند ولی این دو گونه کاملا از هم جدا هستند. نسل امروزی کرگدن‌های پشمالو همان کرگدن‌های امروز هستند و ماموت‌ها را می‌توان در دنیای امروز در قلب فیل‌های آسیایی یافت.

اسب باستانی (منقرض‌شده)

در سال ۲۰۰۰ بقایایی از یک گونه اسب کهن و باستانی در منطقه‌ی "Darmstadt" واقع در آلمان پیدا شد. این اسب حدود ۴۸ میلیون سال پیش از بین رفته بود و به هنگام مرگ در حال طی کردن مراحل بارداری بوده است. جنین این اسب به‌طور کامل و جالبی در بدن آن قرار گرفته است و به‌راحتی می‌توان آن را تشخیص داد. دانشمندان و پژوهشگران تا جایی که توانستند با استفاده از اشعه‌ی ایکس و دیگر آزمایش‌ها از این جنین اطلاعاتی به‌دست آوردند و حتی آن‌ها  جفت را نیز مطالعه کردند و اطلاعات زیادی را درباره‌ی جنین جمع آوری کردند. اسب‌های باستانی اندازه‌ای متناسب با اسب‌های امروزی داشته‌اند.

چاقو دندان (منقرض‌شده)

چاقو دندان یکی دیگر از حیوانات منقرض شده‌ای است که حدود ۱.۶ میلیون سال پیش روی کره‌ی زمین زندگی می‌کرد و حدود ۱۱ هزار سال پیش نیز منقرض شده است. این حیوان که همانند ماموت در عصر یخبندان حضور داشته است، شبیه به گربه/ببر است و از نظر رفتاری هیچ ارتباطی با گونه‌های محتلف گربه‌ها یا ببرها ندارد. چاقو دندان‌ها شکارچی‌هایی وحشی بوده‌اند که دو دندان به طول ۱۷ سانتی‌متر داشتند. انقراض این گونه احتمالا با انقراض گیاهخواران غول‌پیکری مرتبط است که با گونه‌های کوچکتری مثل گوزن‌ها جایگزین شده‌اند.

 سگ تومات (منقرض‌شده)

در حالت عادی وقتی به سگی می‌گویید در جای خود بمان منظور شما این نیست که ۱۲ هزار سال تکان نخور. بقایای سگی به‌نام تومات (Tumat) در سیبری و نزدیکی رودخانه‌ی "Syallakh" توسط برادران یوری یافت شد. این افراد به‌دنبال عاج ماموت پشمالو می‌گشتند که بقایای این سگ را یافتند و گفته می‌شود این سگ حدود ۱۲۴۰۰ سال پیش از بین رفته و در جای خود ثابت مانده است. دانشمندان بعد از پژوهش‌هایی که انجام داده‌اند نامش را تومات گذاشتند. می‌توان گفت که بقایای این سگ از سالم‌ترین‌ها به حساب می‌آید و این یعنی اینکه با سگی باستانی روبه‌رو هستیم.

دانکل‌استخوان (منقرض‌شده)

دانکل‌استخوان (Dunkleosteus) یکی از ترسناکترین و درنده‌ترین در زمان خودش به حساب می‌آمد و شاید شما حتی نام آن را تاکنون نشنیده باشید. حدود ۳۸۰ میلیون سال پیش در آب‌های اقیانوس‌ها ممکن بود این موجود ترسناک را پیدا کرد. بدن استخوانی و سنگینی داشته و به‌همین علت در حرکت کردن کند عمل می‌کرده است ولی از قدرت زیاد و آرواره‌های قدرتمندی برخوردار بود. این جاندار طولی برابر با ۹ متر داشت، وزن آن به ۴ تن می‌رسید و در زمان خودش بزرگ‌ترین جانور محسوب می‌شد. امروزه بقایای این موجود در کالیفرنیا، پنسیلوانیا، اوهایو و تگزاس پیدا شده است. تصویر بالا بازسازی جمجمه‌ی این موجود است و در موزه‌ی تاریخ طبیعی وین نگه‌داری می‌شود.

گوزن شمالی ایرلندی (منقرض‌شده)

گوزن شمالی ایرلندی یا گوزن ایرلندی غول‌پیکر، یکی از بزرگ‌ترین گوزن‌هایی است که تاکنون روی کره‌ی زمین ‌می‌زیست. این حیوان در دوره‌ی پلیستوسن و حدود ۴۰۰۰ هزار سال پیش تکامل یافته و حدود ۵ هزار سال پیش نیز منقرض شده است. گوزن ایرلندی ۲ متر و ۱۰ سانت قد داشته است و همچنین دارای شاخ‌های بزرگی هر یک به‌طول  ۳.۶ متر روی شانه‌هایش بود که وزن آن‌ها به ۴۰ کیلوگرم نیز می‌رسید. اصلی‌ترین دلیل انقراض این حیوان احتمالا شکار شدن توسط انسان‌ها یا کمبود مواد معدنی مورد نیازشان بوده است.

ببر مازندران (منقرض‌شده)

ببرها بزرگ‌ترین عضو خانواده‌ی گربه‌سانان هستند و رنگ پشت آن‌ها زرد متمایل به نارنجی و زیر بدنشان سفید همراه‌با نوارهای قهوه‌ای باریکی است که تقریباً تمام سطح بدن را پوشانده‌اند. پشت گوش ببرها سیاه است و لکه‌ی سفیدی هم در وسط آن دیده می‌شود. ببر مازندران یکی از زیرگونه‌های ببر در کشور ما بوده که در گذشته پراکندگی وسیعی در مناطق جنگلی خزر از آستارا تا پارک ملی گلستان و شبه‌جزیره‌ی میانکاله داشته است.

تخریب زیستگاه، شکار بی‌رویه و مسموم کردن لاشه‌ی حیواناتی که ببرها از آن تغذیه می‌کرده‌اند از جمله مهم‌ترین دلایل انقراض همیشگی این حیوان در دهه‌ی ۱۳۳۰ در ایران عنوان شده است. شواهد نشان می‌دهد که آخرین ببر مازندران در پارک ملی گلستان شکار شد و متاسفانه حتی یک نمونه هم از این جانور نه‌تنها در نیزارها و بوته‌زارهای مناطق جنگلی خزر بلکه حتی در باغ‌وحش‌های سرتاسر جهان باقی نمانده است.

باغ‌وحش‌ها در نگه‌داری و تکثیر گونه‌های جانوری در معرض خطر انقراض نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند یعنی اگر چنانچه حداقل یک جفت از این گونه در یک باغ‌وحش نگه‌داری می‌شد، امروز شاهد این فاجعه بزرگ نبودیم. گونه‌هایی که در اسارت تکثیر داده می‌شوند با گونه‌های وحشی بسیار متفاوت هستند و شاید هیچگاه توان بازگشت به طبیعت را نداشته باشند اما تجارب جهانی نشان داده است که نگه‌داری از چنین گونه‌های باارزشی می‌تواند مستلزم بقای آن‌ها و در شرایطی خاص عاملی برای بازگشت مجدد آن‌ها به طبیعت باشد چنانچه این مورد قبلا هم در مورد گونه‌هایی مثل اوریکس عربی امتحان شده است.

پنجه‌ی موآ (منقرض‌شده)

این موجود که بومی نیوزیلند بود، یک پرنده به حساب می‌آمد اما نه پرواز می‌کرد و نه بال داشت. تا به حال  به‌غیر از منقار و پاهای آن، قسمت‌های مختلفی از بدن این پرنده یافت شده است. از موآ (Moa) می‌توان به‌عنوان بزرگ‌ترین پرنده یاد کرد و دلیل از بین رفتن آن آزار و اذیت توسط دیگر جانداران می‌تواند باشد. پژوهشگران می‌گویند برای اولین‌بار حدود ۱۵.۸ میلیون سال پیش این موجودات روی زمین زندگی می‌کردند و در قرن ۱۳ میلادی انسان‌ها نیز در منقرض شدن این پرنده نقش داشته‌اند. این پنجه‌ی یافت‌شده ۳۳۰۰ سال سال عمر دارد.

بندپهلو (منقرض‌شده)

بندپهلو به‌عنوان بزرگ‌ترین حشره‌ی ساکن زمین در تاریخ شناخته شده است. این حیوان جزو گونه‌ی هزارپا است و بین ۳۲۳ تا ۲۹۹ میلیون سال پیش در مناطق شمال شرقی آمریکای شمالی و اسکاتلند می‌زیست. به‌علت یافت نشدن دهان این حیوان، گیاهخوار یا گوشتخوار بودن آن هنوز مشخص نشده است اما مشخص است این حیوان بسیار بزرگ بوده و ۱.۸ متر طول و ۴۵ سانتی‌متر عرض داشته است. بندپهلو بزرگ‌ترین بی‌مهره‌ی کشف‌شده تا به امروز محسوب می‌شود.

زرافه‌ی گردن‌کوتاه (در حال انقراض)

زرافه‌ی گردن‌کوتاه یا اکاپی (Okapi)، آمیزه‌ای از زرافه و گورخر است. این حیوان گیاهخوار از خانواده‌ی زرافگان و همچنین نخستین بار در قرن هجدهم توسط سیاحان بریتانیایی یافت شده است. این پستاندار، بومی جنگل‌های بارانی شمال کشور کنگو (Congo) است و به‌دلیل تخریب زیستگاه بر اثر جنگل‌زدایی، گسترش سکونت‌گاه‌های انسانی و از همه مهم‌تر شکار بی‌رویه در معرض خطر جدی انقراض قرار دارد و گفته می‌شود تنها حدود ۱۰ تا ۲۰ هزار نمونه از آن‌ها در طبیعت باقی مانده‌اند.

میمون عنکبوتی (در حال انقراض)

میمون‌های عنکبوتی (Spider Monkey) در جنگل‌های گرمسیری آمریکای مرکزی و جنوبی یافت می‌شوند و برای زندگی به جنگل‌های بزرگ نیاز دارند اما امروزه به‌دلیل جنگل‌زدایی و تخریب زیستگاهشان به دست بشر با خطر انقراض مواجه هستند.

خرچنگ نارگیل (در حال انقراض)

خرچنگ نارگیل (Coconut crabs) را با نام‌های خرچنگ دزد یا دزد نخل هم می‌شناسند و دلیل آن، بالا رفتن این خرچنگ از درخت نارگیل، چیدن و تغذیه از نارگیل است. خرچنگ‌های نارگیل بزرگ‌ترین سخت‌پوستان و بندپایان زمین هستند و وزنشان تا ۹ کیلوگرم نیز می‌رسد. آن‌ها همچنین قادر هستند تا وزن ۳۰ کیلوگرم را بلند کنند و قدرت چنگک‌هایشان برای گاز گرفتن و نیرو وارد کردن از هر حیوان دیگری روی زمین بیشتر است. این جانور سخت‌پوست در جزیره‌های اقیانوس هند و بخشی از اقیانوس آرام و نواحی ژاپن یافت می‌شود و متاسفانه به دلیل گوشت بسیار لذیذ و خوشمزه‌ای که دارد، شکار بی‌رویه این حیوان باعث تهدید بقای آن شده است.

شاخ دوکی (در حال انقراض)

شاخ دوکی (Saola) حیوانی از تیره‌گاوان است و به‌ندرت در طبیعت مشاهده می‌شود و هیچ نمونه‌ای از آن‌ها در اسارت به سر نمی‌برند. در حال حاضر جمعیت این حیوان را در طبیعت حدود ۱۲ عدد تخمین زده‌اند و به دلیل تأمین نیازهای فزاینده در چین، ویتنام و لائوس شکار می‌شوند و همچنین به‌دلیل تخریب زیستگاه و کاهش تنوع ژنتیکی در معرض خطر انقراض قرار گرفته است.

کرگدن جاوه‌ای (در حال انقراض)

 کرگدن جاوه‌ای (Javan Rhinoceros) یکی از پنج گونه کرگدن‌های در معرض خطر انقراض دنیا است. این حیوان بومی قاره آسیا است و در گذشته پراکندگی آن دامنه وسیعی از جزایر اندونزی، هند و چین را شامل می‌شد اما امروزه به‌عنوان نادرترین حیوان پستاندار بزرگ‌جثه در کره‌ی زمین شناخته می‌شود و با خطر انقراض بسیار جدی رو‌به‌رو است. عمر طبیعی آن‌ها ۳۰ تا ۴۰ سال است و به جز انسان دشمن دیگری در طبیعت ندارند و شکار این حیوان به‌دلیل شاخ کوچک اما بسیار ارزشمندش تهدید اصلی برای انقراض آن است.

کرگدن سیاه (در حال انقراض)

کرگدن سیاه (Black Rhinoceros) یکی از قدیمی‌ترین پستانداران کره‌ی زمین است و امروزه حدود ۴۵۰۰ راس از آن‌ها باقی مانده و بومی نواحی شرقی و مرکزی آفریقا است. در دوران استعمار کشورهای آفریقایی هر دو گونه‌ی کرگدن سفید و سیاه به دلیل شاخ‌های ارزشمند، تهیه غذا و همچنین ورزش در تعداد فراوان شکار می‌شدند. متاسفانه حتی حمایت‌های چندجانبه برای حفظ این حیوانات هم نتوانست جلوی تغییرات گسترده‌‌ی آب‌و‌هوایی و همچنین شکارهای پنهانی را بگیرد.

کرگدن سوماترایی (در حال انقراض)

آخرین بازمانده‌های کرگدن سوماترایی (Sumatran rhinoceros) در نزدیکی مرز انقراض قرار دارند. تنها کمتر از ۱۰۰ راس از این حیوانات در جنگل‌های استوایی جزیره‌ی سوماترا و بورنئو باقی مانده است. آخرین کرگدن سوماترایی که در مالزی مشاهده شده است به دو سال پیش باز می‌گردد اما کارشناسان اعلام کردند که نسل این گونه در این کشور منقرض شده است. این شرایط موجب شد تا کارشناسان اتحادیه‌ی جهانی حفاظت از طبیعت نسبت به سرنوشت این گونه‌ی جانوری زنگ خطر اعلام کنند زیرا در صورت اقدام نکردن فوری، منقرض خواهد شد.

بحران شکار بی‌رویه کرگدن‌ها،‌ تشدید روند کاهش جمعیت آن‌ها و تخریب زیستگاه‌های مناسب موجب شده است تا احتمال انقراض کرگدن‌ سوماترایی در آینده نزدیک زیاد شود. کرگدن سوماترایی کوچک‌ترین نوع از سه گونه‌ی کرگدن آسیایی است که جمعیت آن‌ها در دهه‌ی گذشته به نصف کاهش یافته است.

عقاب فیلیپینی (در حال انقراض)

عقاب فلیپینی (Philippine Eagle) پرنده‌ی ملی کشور فیلیپین است و با نام عقاب میمون‌خوار هم معروف است. این روزها به‌دلیل جنگل‌زدایی و فعالیت غیرقانونی انسان در حوزه‌ی قطع درختان، ادامه‌ی حیات این گونه در معرض خطر قرار دارد و در حال حاضر تعداد این گونه عقاب را در طبیعت حدود ۵۰۰ عدد تخمین زده‌اند.

میمون دماغ‌دراز (در حال انقراض)

میمون دماغ‌دراز (Proboscis Monkey) یا پوزه‌دراز، رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز دارد، حیوان درخت‌زی محسوب می‌شود و محیط زندگی آن جزیره‌ی بورنئو (Borneo) سومین جزیره‌ی بزرگ جهان در جنوب شرقی آسیا است. این حیوان با دماغ عجیب‌و‌غریب و شکم بسیار بزرگش به‌راحتی قابل تشخیص است و با نام مستعار میمون هلندی نیز شناخته می‌شود. متاسفانه در ۴۰ سال گذشته جمعیت این میمون‌ها ۵۰ درصد کاهش یافته است.

آرمادیلوی غول‌پیکر (در حال انقراض)

آرمادیلوی غول‌پیکر (Giant Armadillo) نام گونه‌ای از خانواده آرمادیلوها است. این حیوان نمونه‌ی عظیم‌الجثه‌ی پستانداران کوچکی است که پوست سخت و زرهی دارند و آرمادیلو نیز به زبان اسپانیایی به‌معنای زره‌دار کوچک است. این حیوانات به‌دلیل ارزش غذایی و پروتئین موجود در گوشتشان بسیار شکار می‌شوند و در سه دهه‌ی اخیر با کاهش ۳۰ تا ۵۰ درصدی جمعیت‌شان مواجه شده‌اند. بیشتر این حیوانات در جریان تجارت، در حال اسارت و حمل‌و‌نقل کشته می‌شوند.

چشم‌گرد (در حال انقراض)

چشم‌گرد (Loris) با چشم‌های قهوه‌ای بزرگ، قدرت دید فوق‌العاده‌ای در شب دارد. این حیوان گرفتار خرافات‌های بسیاری شده است مثلا باور بر این است گوشت این حیوان می‌تواند درمانگر جذام باشد. با توجه به استثمار، شکار و اسارت بی‌رویه این حیوانات بین سال‌های ۱۹۳۹ تا ۲۰۰۲، تقریبا به‌طور کامل ناپدید شدند و در حال حاضر نیز بسیار کمیاب و محدود و به‌صورت جدی با خطر انقراض مواجه هستند.

فک سرپوش‌دار (در حال انقراض)

فک سرپوش‌دار (Hooded Seal) نام گونه‌ای از فک است که به‌دلیل ظاهر بینی و نوع حفره‌های منحصر‌به‌فردش شناخته می‌شود. این حیوان هنگام شنا کردن پیوسته این حفره‌ها را از هوا پر و خالی می‌کند. این گونه از فک‌ها تنها در بخش کوچکی از اقیانوس اطلس شمالی یافت می‌شود و به‌دلیل شکار فراوان در آستانه نابودی قرار دارند.

کاکاپو (در حال انقراض)

کاکاپو (Kakapo) بومی جزیره‌ی نیوزیلند و تنها گونه طوطی است که پرواز نمی‌کند و معمولا شب‌ها از لانه بیرون می‌آید. این پرنده را با نام طوطی شب یا جغد طوطی نیز می‌شناسند که اغلب توسط گربه‌ها شکار می‌شوند و امروزه تنها ۱۲۸ عدد از آن‌ها در مناطق آزاد نیوزیلند شمارش شده‌اند.

سمندر سفید (در حال انقراض)

سمندر سفید (Olm) به‌طور کامل آبزی است و همچنین این جانور در آب می‌خوابد، و در آب تغذیه و تخم‌گذاری می‌کند. این جانوران بیشتر در غارهای مرکزی و جنوب شرقی اروپا یافت می‌شوند و متاسفانه امروزه به‌دلیل آلودگی‌های وحشتناک منابع آبی جمعیتشان به‌شدت رو به کاهش است.

گرازماهی کالیفرنیا (در حال انقراض)

گرازماهی‌ها را با نام واکیتا (Vaquita) می‌شناسند که در زبان اسپانیایی به‌معنای گاو کوچک است. گرازماهی‌ها پستاندارانی با درجه‌ی هوشی بالا هستند و به‌دلیل جثه‌ی نسبتا کوچکشان بارها در تور شکار ماهی و میگو گیر افتاده‌اند و سبب اصلی کاهش جمعیت‌شان همین مسئله است. این گونه در بخش محدودی از شمال خلیج کالیفرنیا یافت می‌شود و در حال حاضر تنها ۳۰۰ عدد از آن‌ها در طبیعت به‌صورت آزادانه باقی مانده است.

فک راهب مدیترانه (در حال انقراض)

فک راهب مدیترانه (Mediterranean Monk Seal) با گونه‌ی فک راهب هاوایی مرتبط و تنها تفاوتشان در انتخاب زیستگاهشان است. فک مدیترانه به‌دلیل زندگی در زیستگاه متفاوت با خطر انقراض بسیار جدی‌تری قرار دارد و حدود ۵۰۰ تا از این گونه‌ی فک در طبیعت باقی مانده است.

سمندر مکزیکی (در حال انقراض)

سمندر مکزیکی آنقدر بامزه و فانتزی است که بیشتر شبیه به یک شخصیت کارتونی است تا موجودی واقعی. متاسفانه این سمندر بامزه هم جزو حیوانات در حال انقراض محسوب می‌شود و امروزه تنها در دریاچه سوچیمیلکو (Xochimilco) در نزدیکی مکزیکوسیتی وجود دارد. به‌علت وجود گونه‌های مهاجم مثل ماهی کپور و تیلاپیا در دریاچه و تخلیه‌ی آب دریاچه برای تأمین آب شهری فقط ۱۲۰۰ سمندر مکزیکی باقی مانده‌اند. همچنین متاسفانه یکی دیگر از دلایل انقراض این موجود این است که این نوع سمندر در مکزیک، جنبه‌ی خوراکی هم دارد و مردم آن را شکار می‌کنند. سمندر مکزیکی حیاتش کاملا به آب وابسته است و ویژگی‌های منحصربه‌فردی مثل احیا و بازسازی قسمت‌های آسیب‌دیده‌ی بدنش، دارد.

گوریل کوهی (در حال انقراض)

گوریل‌های کوهی (Mountain Gorilla) تنها در دو منطقه از جهان یافت می‌شوند؛ گروهی در کوه‌های آتشفشانی ویرونگا (Virunga) در مرکز آفریقا و در مرز اوگاندا، رواندا و جمهوری دموکراتیک کونگو و گروهی دیگر در پارک محافظت‌شده‌ی بویندی (Bwindi) در اوگاندا. شکار غیر قانونی، تخریب زیستگاه، بیماری و قطع بی‌رویه‌ی درختان زیستگاه این گوریل‌ها برای تهیه‌ی زغال چوب دلایل اصلی تهدید زندگی این گونه از گوریل‌ها است و امروزه جمعیتشان به ۸۸۰ عدد در محیط طبیعی رسیده است.

پلنگچه (در حال انقراض)

پلنگچه (Ocelot) گونه‌ای از گربه‌سانان وحشی است که در آمریکای شمالی و مرکزی یافت می‌شود و جثه‌ی آن دو برابر یک گربه‌ی معمولی است. متاسفانه این حیوان به‌علت پوست زیبایش بسیار شکار می‌شود و هر چند که در حال حاضر در فهرست گونه‌های در حال انقراض قرار نمی‌گیرد اما جمعیت آن‌ها به‌شدت رو به کاهش است و ممکن است در آینده نزدیک نام آن هم به این فهرست اضافه شود.

ماکائو آبی سنبلی (در حال انقراض)

ماکائو آبی سنبلی یا هایسینث (Hyacinth Macaw) پرنده‌ی بومی در شرق و مرکز آمریکای جنوبی و با طول ۱۰۰ سانتی‌متر بلندترین گونه از خانواده‌ی طوطی‌ها است. متاسفانه حدود ۳ هزار ماکائو آبی رنگ در طبیعت باقی مانده و دلیل اصلی آن انسان و خطرات مشابهی از جمله تله‌گذاری‌های غیرقانونی، شکار و تخریب زیستگاه این موجودات است.

کوئوکا (در حال انقراض)

کوئوکا (Quokka) پستانداری از تیره‌ی کیسه‌داران است و جثه‌ای به‌اندازه‌ی یک گربه‌ی خانگی دارد. هرچند که این موجودات بامزه و به ظاهر ساده‌لوح از خانواده‌ی کانگوروها هستند اما بیشتر به موش‌ها شباهت دارند. آن‌ها بیشتر توسط روباه‌ها و گونه‌ای سگ وحشی به‌نام دینگو که بومی استرالیا است شکار می‌شوند. اغلب آن‌ها را می‌توان در جزایر کوچک کرانه‌ی استرالیای غربی، به‌ویژه در جزیره روتنست یافت.

کانگوروی درختی (در حال انقراض)

کانگوروی درختی (Tree Kangaroo) جز کیسه‌داران درازپا است و بیشتر در جنگل‌های گینه نو و در نواحی کوهستانی کوئینزلند (Queensland)، ایالتی در شمال شرقی استرالیا، زیست می‌کنند. تنها یک درصد از این گونه‌ی حیوانی در طبیعت باقی مانده است و کانگوروهای درختی نیز قربانیان دیگر شکار و تخریب زیستگاه در جهان هستند که در معرض خطر انقراض قرار دارند.

پنگوئن ماژلان (در حال انقراض)

پنگوئن‌های ماژلان (Magellanic penguin) از گونه‌های پنگوئن آمریکای جنوبی است که صدها سال پیش در سواحل ریو دوژانیرو برزیل زندگی می‌کردند اما رفته‌رفته به‌علت گرم شدن زمین و نشت نفت بر سطح زمین ناچار به مهاجرت شدند و مسافت‌های بسیار طولانی را برای تهیه غذا پیمودند و به همین دلیل بسیاری از آن‌ها از بین رفتند. در حال حاضر از ۱۷ گونه پنگوئن‌های کره‌ی زمین، جمعیت ۱۲ گونه آن با سرعت در حال کاهش است.

 دلفین نهنگی پوزه‌کوتاه (در حال انقراض)

این دلفین متفاوت با نام (Irrawaddy Dolphins) در آب‌های جنوب و جنوب شرقی آسیا یافت می‌شود و به دلیل پیشانی گنبدی و پوزه‌ی کوچکش در بین مردم این نواحی بسیار محبوب و شناخته شده است. امروزه به دلیل صید بیش از حد این نوع از دلفین‌ها تعدادشان به کم‌تر از ۷۷ عدد رسیده است. 

تمساح پوزه‌باریک (در حال انقراض)

نام انگلیسی آن (Gharials) است و به تمساح هندی نیز شناخته می‌شود. این تمساح فکی باریک و بلند دارد و از طویل‌ترین نوع تمساح و گونه‌ی آن به‌شدت با خطر انقراض رو‌به‌رو است.

موش جیبی پاسیفیک (در حال انقراض)

موش جیبی پاسیفیک (Pacific Pocket Mouse) در محدوده‌ی کالیفرنیای آمریکا پیدا می‌شود و از کوچک‌ترین گونه‌های جوندگان جهان است. این موش‌ها به‌دلیل تخریب زیست بوم و همچنین جدا افتادن از همنوع و چند دسته شدن در حال انقراض هستند.

فیل دریایی (در حال انقراض)

فیل دریایی یا داگونگ (Dupongo)، یکی از چهار گونه‌ی دریاگاویان است و در سواحل شرقی قاره‌ی آفریقا در اقیانوس آرام وجود دارند. فیل دریایی به‌دلیل گوشت و روغنش بیش از حد شکار می‌شود و به همین دلیل با خطر انقراض جدی مواجه است.

گوسفند بزرگ‌شاخ (در حال انقراض)

نام دیگر این حیوان گوسفند کوهی آمریکایی (Bighorn Sheep) است و به‌علت ظاهر منحصر‌به‌فردش و البته شاخ‌های سنگین و زیبایشان با خطر شکار مواجه هستند که یک شاخشان به‌تنهایی می‌تواند بالغ بر ۱۴ کیلوگرم وزن داشته باشد. این گونه به‌دلیل شکار فراوان و همچنین بیماری که از طریق احشام اروپایی به آن‌ها سرایت کرد با کاهش سریع جمعیت مواجه شد و با وجود جمعیت اولیه دو میلیون راس در ابتدای قرن بیستم به ۷۰ هزار راس کاهش پیدا کردند.

عنکبوت هندی (در حال انقراض)

عنکبوت هندی به‌علت رنگ آبی بسیار زیبایی که دارد معروف است و تنها در محدوده‌ی کوچکی از جنگل‌های هند قرار دارد. این نوع عنکبوت برای ظاهر متفاوت و زیبایش شکار می‌شود و به فروش می‌رسد. افرادی بالغ بر ۵۰۰ دلار برای خریداری آن‌ها هزینه می‌کنند و تعجبی ندارد که این گونه نیز در حال انقراض باشد.

گرگ خاکستری (در حال انقراض)

گرگ خاکستری (Gray Wolve) از گونه سگ‌سانان است و بیشترین پراکندگی بومی را بین تمام اعضای خانواده‌ی سگ‌سانان دارد. گرگ‌های خاکستری در منطقه‌ی آمریکای شمالی هر چند که تحت پوشش قانون حمایت از گونه‌های در معرض خطر قرار گرفته‌اند اما همچنان در امنیت کامل نیستند. این گرگ‌ها بیشتر در اطراف دریاچه‌های بزرگ، بخش شمالی رشته کوه راکی و در جنوب غربی ایالات متحده یافت وجود دارند و مدت‌ها است که برای حفظ بقای خود با طبیعت و انسان در مبارزه و با تهدید انقراض مواجه هستند اما می‌شود به بقایشان امیدوار بود.

بز کوهی مارخور (در حال انقراض)

بزکوهی مارخور (Markhor) یکی از گونه‌های بزرگ‌جثه‌ی بز کوهی است و در شمال پاکستان، شمال شرقی افغانستان، جنوب تاجیکستان و جنوب ازبکستان زیست می‌کند. این گونه، حیوان ملی پاکستان به شمار می‌آید و نامش از زبان فارسی به‌معنای خورنده‌ی مار گرفته شده است. مارخورها به‌دلیل شاخ‌های زیبا و ظاهر متفاوتشان بسیار شکار می‌شوند و هر چند که مقررات حفاظتی فراوانی برای امنیت‌شان برقرار است اما همچنان از خطر شکار در امان نیستند و جمعیت آن در دو نسل اخیر بیش از ۲۰ درصد کاهش داشته است و امروزه کم‌تر از ۲۵۰۰ راس آن در حیات‌وحش پیدا می‌شود.

ببر (در حال انقراض)

ببرها (Tigers) بزرگ‌ترین حیوان از خانواده‌ی گربه‌سانان هستند و در حال حاضر چهار زیرگونه‌ی آن یعنی ببر مازندران، ببر جاوه، ببر بالی و ببر جنوب چین به‌دلیل تخریب زیست‌بوم، شکار بی‌وقفه و ناپیوستگی در زیستگاه منقرض شده‌اند. اما پنج زیر گونه‌ی آن عنی ببر آمور یا ببر سیبری، ببر بنگال، ببر هندوچینی و ببر مالایا در تعداد بسیار محدود و در زیستگاه‌های دور از هم وجود دارند و متاسفانه تعدادشان به کم‌تر از هزار ۳ راس در سرتاسر آسیا رسیده است.

لاک‌پشت چرمی (در حال انقراض)

لاک‌پشت چرمی (Leatherback Turtles) بزرگ‌ترین گونه‌ی لاک‌پشت دریایی است.  مهاجرت در این گونه بسیار زیاد است و جمعیت لاک‌پشت چرمی‌ها در سال‌های اخیر به‌علت شکار تخم‌ها، آلودگی‌های دریایی مانند خوردن پلاستیک، گسترش و توسعه فضاهای ساحلی و شکارچیان کارخانه‌های شیلات رو به کاهش است و با وجود تنوع محیط زندگی، گونه‌ی این حیوان دوزیست با خطر انقراض مواجه است.

 شاهین بال‌پهن (در حال انقراض)

شاهین بال‌پهن پورتوریکوئی گونه‌ی در حال انقراض شاهین‌ها است و امروز به‌دلیل شکار بی‌رویه این پرنده‌ی قوی‌جثه، تنها ۱۰۰ عدد از آن‌ها باقی مانده‌اند. 

بزکوهی کل سکایی (در حال انقراض)

بز کوهی کل سکایی یا سایگا (Saiga Antelope) در مناطقی با پوشش استپ در اوراسیا پیدا می‌شوند. این نوع از بز کوهی در مناطق روسیه، قزاقستان و ترکمنستان زندگی می‌کند و در چین و مغولستان تقریبا منقرض شده‌اند و دلیل اصلی آن شکار این حیوان به‌خصوص برای کاربرد شاخ آن در طب چینی است.

خفاش میوه‌خوار بلومر (در حال انقراض)

این خفاش با نام انگلیسی (Bulmer's fruit bat) در گینه نو وجود دارد و با اینکه در دهه‌ی ۱۹۷۰ به تعداد فراوان یافت می‌شد اما امروزه به دلیل تخریب زیست‌بوم و همچنین شکار زیاد در حال انقراض است.

راسوی پا سیاه (در حال انقراض)

راسوی پا سیاه (Black Footed Ferrets) یکی از بحرانی‌ترین گونه‌های در حال انقراض ایالات متحده‌ی آمریکا است و حتی در دهه‌ی ۱۹۷۰، این گونه را منقرض‌شده اعلام کردند اما خوشبختانه این حیوان در ۱۸ زیستگاه متفاوت یافت می‌شود. دلایل اصلی خطر انقراض این گونه‌ی راسو تخریب زیستگاه، شیوع بیماری‌های جدید و مهم‌ترین آن، کاهش شدید غذای اصلی این حیوانات یعنی سگ دشتی است. این حیوانات در حال حاضر به‌شدت مورد حفاظت قرار دارند.

گورخر گروی (در حال انقراض)

گورخر گروی (Grevy’s Zebra) بزرگ‌ترین و زیباترین گونه‌ی گورخر و خانه اصلی آن‌ها آفریقا است. این گونه به‌علت تخریب زیست‌بوم و تبدیل به چراگاه دام‌ها و همچنین چندپاره شدن محیط زندگی و جدا افتادگی در معرض انقراض قرار دارند.

کرکس ریش‌دار (در حال انقراض)

کرکس ریش‌دار (Bearded Vultures) بیشتر در مناطق مرتفع کوهستانی آسیا و اروپا زیست ‌می‌کنند. این کرکس تهدیدی جدی برای بره‌ها و کودکان به شمار می‌آید و خوراک اصلی آن از مغز استخوان تهیه می‌شود که براساس گزارش‌های بنیاد جهانی طبیعت تنها ۱۰ هزار نمونه از آن‌ها باقی است.

گیبون ابلق (در حال انقراض)

گیبون ابلق هم با این ظاهر بامزه‌ای که دارد جز حیوانات در حال انقراض محسوب می‌شود. متاسفانه امروزه حدود ۴۷ هزار از این گونه در دنیا باقی مانده و این گونه از گیبون در معرض نابودی قرار گرفته است. گیبون ابلق بومی کلمبیا، لائوس و تایلند است و لابه‌لای درختان جنگلی زندگی می‌کند. تخریب محیط‌زیست و جنگل‌های محل سکونت این گیبون‌ها و همینطور شکار بی‌رویه از دلایل اصلی کاهش جمعیت و انقراض آن‌ها هستند. امیدوار هستیم با اقداماتی نابودی این گونه گیبون جلوگیری شود و باز هم شاهد زندگی و سکونت این گیبون‌های بامزه باشیم.

میمون شبگرد هندی (در حال انقراض)

براساس جدول سازمان بین‌المللی حفاظت محیط زیست که در سال ۲۰۰۸ منتشر شد، میمون شبگرد هندی یکی از گونه‌های جانوری است که شدیدا در معرض انقراض قرار دارد. دولت مالزی این جانوران را در منطقه‌ای محافظت‌شده در بورنئو، جایی که برای نخستین بار تعداد زیادی از آن‌ها یافت شدند نگه‌داری می‌کند. این جانوران به مراقبت شدیدی نیاز دارند و در غیر این‌صورت در آینده‌ای نه چندان دور اثری از آن‌ها باقی نخواهد ماند.

سیاه‌گوش ایرانی (در حال انقراض)

این سیاه‌گوش به‌عنوان تنها نمونه‌ی در دسترس و قابل‌مطالعه، مانند گنجینه یا ذخیره‌ی ژنتیکی باارزش، در شرایطی غیراستاندارد در پارک ملی پردیسان تهران رها شده و مورد بی‌مهری مسئولان و کارشناسان حیات وحش قرار گرفته است. در صورتی که بی‌توجهی نسبت به حفظ و مطالعه‌ی این گونه ادامه داشته باشد، آینده‌ای نامعلوم و به‌دنبال آن نابودی قطعی این گونه‌ی نایاب را شاهد خواهیم بود.

سیاه‌گوش از راسته‌ی گوشتخواران و در دسته‌ی گربه‌سان کوچک ایرانی قرار دارد. همچنین دست‌و‌پایی بلند، دمی بسیار کوتاه با توک پهن، سیاه‌رنگ و یک دسته مو به طول ۴ سانتی‌متر روی گوشه‌هایش دارد که به‌دلیل داشتن جثه‌ای بزرگ و خال‌های روی بدنش، معمولا با پلنگ اشتباه گرفته می‌شود. 

این گونه به‌صورت انفرادی زندگی می‌کند و به‌دلیل روزگرد بودن، برخلاف دیگر گربه‌سانان شب‌گرد، بیشتر در معرض تهدید و خطر قرار دارد. پراکندگی آن در ایران، در مناطقی از آذربایجان‌شرقی و غربی شروع می‌شود و تا نواحی زنجان، قزوین و جنوب گرگان ادامه پیدا می‌کند. حضور سیاه‌گوش در این مناطق براساس مشاهدات تصادفی محیط‌بانان یا گزارش‌های ثبت‌شده است و تا به حال مطالعه‌های علمی و دقیقی از طرف کارشناسان چه خارجی و چه ایرانی روی این گوشتخوار ایرانی صورت نگرفته است. این اطلاعات به‌صورت پراکنده و از طریق گزارش‌های مشکوک مردمی به‌دست آمده است و هیچ کار کارشناسی و علمی درباره‌ی مطالعات رفتاری، ژنتیکی و پراکندگی این حیوان که با گونه‌های مشابه خود در آمریکای شمالی و اروپا تفاوت دارد، انجام نشده و فقط به بررسی‌های مختصر روی پوست تاکسیدرمی‌شده‌ی این گونه در یک یا دو موزه اکتفا شده است.

انجام نشدن مطالعات و طرح‌های پژوهشی در رابطه با این گونه، در حالی ادامه دارد که زیستگاه این حیوان به‌دلیل مدیریت ناصحیح حفاظتی و پیشروی مناطق مسکونی و کشاورزی، در حال تخریب و طعمه‌های قابل‌تغذیه‌ی آن هم به‌واسطه‌ی این تخریب‌ها و شکارهای بی‌رویه کاهش پیدا کرده است. به‌طوری که بعد از گذشت زمانی نه چندان دور، نام این گونه هم مثل ببر و شیر ایرانی در فهرست حیوانات منقرض‌شده‌ قرار خواهد گرفت بدون اینکه حتی مطالعه‌ای روی آن صورت گرفته باشد.

لاک‌پشت پوزه عقابی ایرانی (در حال انقراض)

این لاک‌پشت که در خطر نابودی قرار دارد، به کمک پوزه‌ی عقابیش، غذای اصلی خود را که اسفنج دریایی هست، از بین مرجان‌ها بیرون می‌آرود. در ایران زیستگاه این لاک‌پشت خلیج فارس است و در ساحل تخم‌گذاری می‌کند؛ استفاده از تخم این جانور باعث شده است این لاک‌پشت که در معرض انقراض قرار بگیرد.

گربه پالاس ایرانی (در حال انقراض)

نام این گربه نیز در لیست قرمز انقراض قرار گرفته است و نسبت به جثه‌اش از تمام گربه‌های دیگر موهای بلندتر و پرپشت‌تری دارد. به‌اندازه‌ی یک گربه اهلی اما از آن پرتر و دست و پاهایش کوتاه‌تر و رنگ بدن  این گربه خاکستری روشن است که به زرد یا قرمز تمایل دارد. همچنین نوک موهایش سفید است که به آن ظاهری یخ زده می‌دهد و روی گونه‌های موهای بلند دو نوار تیره واضح دارد.

گوزن زرد ایرانی (در حال انقراض)

خطر انقراض نسل گوزن زرد ایرانی، دوست‌داران محیط زیست و حیات‌وحش را به‌شدت نگران کرده است. شوری آب جزیره اشک دریاچه ارومیه، پساب سمی شرکت‌های نفتی در چغازنبیل، تخریب زیستگاه‌ها در دشت ارژن و زباله‌های شهری و بیمارستانی بابل، از مهم‌ترین دلایل در خطر انقراض قرار گرفتن نسل گوزن زرد ایرانی به شمار می‌رود. گوزن زرد ایرانی شاخ‌های بلند و پهن، ۱۵۰ تا ۲۴۰ سانتی‌متر بدن و ۱۶ تا ۲۰ سانتی‌متر دم دارد.

شاه‌روباه ایرانی (در حال انقراض)

شا‌ه‌روباه کمی از روباه قرمز (معمولی) کوچک‌تر است و در صورت خود دو نوار سیاه و بسیار مشخص دارد که از چشم‌ها به طرف بینی امتداد یافته‌اند. دمی بسیار بلند و پرمو دارد که رنگ موهای انتهای آن به سفیدی دم روباه معمولی نیست و گوش‌ها بزرگ و در قاعده بسیار پهن هستند. در مناطق شرق خراسان، کرمان، فارس، رباط پشت بادام یزد و اصفهان مشاهده شده و زیستگاهش استپ‌های کوهستانی و مناطق نیمه‌بیابانی است.

عادات این روباه بسیار بازیگوش و باهوش احتمالا شبیه سایر روباه‌ها است و می‌تواند مدت‌ها با سرعت ۵۰ کیلومتر بر ساعت بدود. شب‌‌زی (nocturnal) است، با اینکه تنها یک جفت انتخاب می‌کند، تک‌همسری  (Monogamy) است ولی تنها به شکار می‌رود، همه چیزخوار است و معمولا ازحشرات و میوه‌ها تغذیه می‌کند.

یوزپلنگ ایرانی (در حال انقراض)

براساس گفته‌ی کارشناسان، یوز ایرانی که جزو تیره‌‌ی خاص از یوزپلنگ در غرب آسیا است در معرض انقراض قرار دارد به‌طوری که طبق نظر کارشناسان محیط‌زیست تخمین زده می‌شود کمتر از ۶۰ قلاده یوز ایرانی در تمام ایران زیست کند. برای کسب آمار دقیقی از تعداد این نوع جانور نایاب دوربین‌هایی در محل‌هایی که احتمال حضور این جانور وحشی می‌رود کار گذاشته شد تا آمارگیری دقیق‌تری صورت گیرد.

پلنگ ایرانی (در حال انقراض)

هنگامی که نام پلنگ ایران (Persian Leopard) برده می‌شود منظور زیرگونه‌ی "Panthera pardus saxicolor" است و اعتبار این زیرگونه در سال‌های اخیر تأیید شد. اعضای این زیرگونه اغلب در ایران زیست می‌کنند اما در ترکمنستان، قفقاز، تاجیکستان، ازبکستان، ارمنستان، بخشی از ترکیه، افغانستان و شاید کردستان عراق نیز حضور دارند.دامنه‌ی پراکنش کامل آن را به‌طور دقیق نمی‌دانیم زیرا هرچند که پلنگ از بسیاری جهات جانوری مهم به شمار می‌آید، متاسفانه اطلاعات لازم درباره‌ی پراکندگی و تغییرات درون گونه‌ای آن وجود ندارد.

 فقط می‌دانیم گسترش جغرافیایی نسبتا وسیعی دارد که ایران در مرکز آن قرار می‌گیرد اما محدود به ایران نمی‌شود. آن‌طور که رکوردهای شکارچیان نشان می‌دهد پلنگ ایران اگر بزرگ‌ترین زیرگونه نباشد به‌حتم یکی از بزرگ‌جثه‌ترین زیرگونه‌های پلنگ در دنیا است. اتحادیه‌ی جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) گاهی در فهرست سرخ خود برای بعضی زیرگونه‌ها رتبه‌ای بالاتر از گونه‌ی مربوطه در نظر می‌گیرد، برای مثال گونه‌ی پلنگ را آسیب‌پذیر (vulnarable) و زیرگونه‌ی پلنگ ایرانی را در خطر انقراض طبقه‌بندی می‌کند.

روباه ترکمنی (در حال انقراض)

جثه‌ی این روباه کوچک‌تر ولی دست و پایش بلندتر از روباه قرمز و مشخصه‌ی اصلی این روباه دم کوتاهی است که برخلاف سایر گونه‌ها به زمین نمی‌رسد. رنگ موهای انتهائی دم برخلاف روباه معمولی و روباه شنی، قهوه‌ای تیره یا سیاه و رنگ پشت آن‌ها دارچینی روشن است. در فصل زمستان موهای بسیار بلند و به‌رنگ خاکستری متمایل به سفید دارد به‌طوری که فقط نوک گوش‌ها دیده می‌شود؛ پوشش تابستانی کوتاه و به‌رنگ نخودی متمایل به قرمز است.

زیستگاهش معمولا وابسته به نقطه خاصی نیست و بیشتر در حال حرکت است و از لانه‌های سایر جانوران که در راه می‌بیند استفاده می‌کند. در ایران فقط در نواحی ترکمن صحرا زندگی می‌کند و پراکنش جهانی شامل ترکستان، مغولستان، افغانستان، شمال منچور و چین تا تبت است. در گروه‌های کوچک یا جفت‌جفت دیده می‌شود ولی به‌تنهایی شکار می‌کند. معمولا در لانه‌ی متروک جانورانی مثل گورکن ساکن می‌شود، بسیار چابک و بازیگوش است و می‌تواند از درختان بالا برود. در گذشته شکار آن با عقاب متداول بود و بعضی مردم نیز آن را به‌عنوان حیوان خانگی نگه‌داری می‌کرده‌اند.

از جوندگان کوچک، خرگوش، خزندگان، پرندگان، قورباغه، حشرات و لاشه حیوانات تغذیه می‌کند و معمولاً پوست خارپشت‌هایی که توسط این حیوان شکار شده‌اند در نزدیک لانه‌اش مشاهده می‌شود. به‌علت با ارزش بودن پوستش، شکارچیان با استفاده از وسیله‌ی نقلیه موتوری آن را تعقیب و شکار می‌کند، به همین علت تعداد این روباه‌ به‌شدت کاهش یافته است و خطر انقراض آن را تهدید می‌کند.

روباه شنی ایرانی (در حال انقراض)

روباه شنی کوچک‌تر از روباه قرمز ولی گوش‌هایش بزرگ‌تر است، رنگ پشت گوش‌هایش برخلاف روباه قرمز سیاه نیست و معمولا به‌رنگ پشت بدن یعنی زرد متمایل به نارنجی است. در دو طرف صورت دو نوار قهوه‌ای متمایل به سیاه دیده می‌شود که از دو طرف چشم‌ها به گوشه‌ی دهان امتداد یافته‌اند. رنگ موهای دمش، زرد متمایل به قهوه‌ای و انتهای آن سفید است و در بین پنجه‌های دست‌ و پا، موهای بلندی وجود دارد که مانع فرورفتن حیوان در شن می‌شود.

شب‌گرد است، معمولاً در روز دیده نمی‌شود و به‌صورت انفرادی یا در دسته‌های کوچک دیده می‌شود. از حشرات، پستانداران کوچک، خزندگان، لاشه‌ی حیوانات، مواد گیاهی مانند برگ، دانه‌های آب‌دار و صیفی‌جات تغذیه می‌کند. طول عمر در اسارت حدود ۵.۶ سال است و به‌علت زندگی در مناطق بیابانی و دور از دسترس به نظر می‌رسد خطر چندانی نسل این حیوان را تهدید نمی‌کند اما تعداشان نسبت به گذشته بسیار کمتر شده است. در سال‌های ۱۳۵۹ و ۱۳۶۰ اکثر روباه‌های شنی پارک ملی کویر به‌علت نامشخصی که احتمالا به طعمه‌های مسموم کار گذاشته شده توسط دامداران برای کشتن گرگ‌ها بوده است، نابود گردیده‌اند.

پلنگ آمور (در حال انقراض)

آخرین مورد از حیوانات در حال انقراض پلنگ آمور (Amur leopard) است. متاسفانه در حال حاضر کمتر از ۶۰ حیوان شناخته‌شده از این گونه در حیات‌وحش وجود دارند. تغییرات آب‌و‌هوا و شرایط جوی، تخریب زیستگاه و شکار بی‌رویه و غیرقانونی از جمله عوامل اصلی نابودی و انقراض این حیوان هستند. پلنگ آمور که پلنگ کره‌ای هم نامیده می‌شود بومی شرق روسیه، شبه‌جزیره‌ی کره و شمال شرقی کشور چین است. نسل این پلنگ‌ها در چین و کره تا مرز نابودی پیش رفته است و تنها در مناطقی از روسیه تعداد محدودی از این پلنگ‌ها همچنان زندگی می‌کنند.