گرمای بی‌سابقه، شمالگان را به آتش کشیده است

روز پنج‌شنبه (۲۵ ژوئیه ۲۰۱۹) گرم‌ترین روز تاریخ پاریس ثبت شد. دما در پایتخت فرانسه به ۴۲/۶ درجه‌ی سانتی‌گراد رسید. مردم محلی در حوالی برج ایفل در چشمه‌های تروکدرو پریدند و دوچرخه‌سواران تور فرانسه جلیقه‌های یخی بر تن کردند. بلژیک نیز گرمای بی‌سابقه‌ای را تجربه کرد (۴۰/۵ درجه‌ی سانتی‌گراد) و دما در هلند برای نخستین بار به بیش از ۴۰ درجه‌ی سانتی‌گراد رسید. گفته می‌شود بیش از ۱۰ فرد در اثر امواج گرمایی اخیر از دنیا رفتند. در ماه ژوئن نیز ۱۲ نفر در اثر امواج گرمایی جان خود را از دست دادند. در همین حین، در کشور آمریکا یک موج گرمایی، ۱۴۷ میلیون نفر از ساکنان سواحل شرقی این کشور را تحت گرمای شدیدی قرار داد و حداقل ۴ نفر از دنیا رفتند.

در میان این گرمای بی‌سابقه، شمالگان در حال سوختن است. آتش‌سوزی طبیعی که شمالی‌ترین بخش‌های روسیه و گرینلند را به‌ویرانی می‌کشد، چنان وسیع است که از فضا می‌توان آن را مشاهده کرد. آتش‌سوزی‌ها و امواج گرمایی پراکنده را نمی‌توان مستقیما با تغییرات اقلیمی ارتباط داد؛ اما افزایش دما موجب افزایش احتمال آتش‌سوزی می‌شود.

پیش‌بینی ناهنجاری‌های دمایی در سرتاسر اروپا در ۲۵ ژوئیه ۲۰۱۹

آژانس ملی هواشناسی فرانسه برآورد کرده است که شمار امواج گرمایی در این کشور طی ۳۴ سال گذشته دوبرابر شده است و احتمالا تا سال ۲۰۵۰ مجددا دوبرابر خواهد شد. براساس برنامه‌ی پژوهشی تغییرات جهانی آمریکا، در کشور آمریکا متوسط تعداد امواج گرمایی در ۵۰ شهر اصلی طی ۶۰ سال گذشته سه برابر شده است. استفان رامستورف از مؤسسه‌ی پژوهشی تأثیرات اقلیمی پوستدام در ماه ژوئن در مصاحبه با خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت:

رکوردهای گرمای ماهیانه که در سرتاسر جهان اتفاق می‌افتد، پنج برابر بیش از چیزی است که در وضعیت یک اقلیم پایدار رخ می‌دهد. این افزایش در شدت گرما درست به‌همان صورتی است که در علم اقلیم به‌عنوان پیامد گرمایش جهانی پیش‌بینی شده است.

به‌عبارت دیگر، بله، گرماهای کشنده‌ی این تابستان بخشی از یک روند هستند و این وضعیت در حال بدتر شدن است.

در جریان یک موج گرما در پاریس مردم خود را در چشمه‌های باغ‌های تروکدرو خنک می‌کنند

ماه گذشته با دماهایی که حدودا ۱۱ درجه بالاتر از حد میانگین بود، گرم‌ترین ماه ژوئن ثبت شده در تاریخ زمین بود و به‌‌نظر می‌رسد با این روند، ماه ژوئیه گرم‌ترین ماه باشد. به‌گفته‌ی مرکز اقلیمی، دمای هوا امسال در مسیری حرکت می‌کند که سومین سال گرم در جهان باشد. سال گذشته پس از سال‌های ۲۰۱۶، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷، چهارمین سال گرم زمین بود. سال گذشته همچنین گرم‌ترین سال ثبت شده برای اقیانوس‌های جهان بود. نمودار زیر روند گرمایش را به‌وضوح نشان می‌دهد.

دانشمندان همچنین ذوب شدن بی‌سابقه‌ای را در یخچال‌های طبیعی شمالگان و جنوبگان گزارش کردند. سرعت از دست رفتن صفحه‌ی یخی در گرینلند نسبت‌به دهه‌ی ۱۹۸۰ شش برابر شده است و ذوب یخ‌های جنوبگان نیز با همین سرعت در حال پیشروی است.

چرا تغییر آب‌و‌هوا منجر به امواج گرما بیشتر می‌شود

هنگامی که گازهای گلخانه‌ای (که در اثر مصرف سوخت‌های فسیلی مانند نفت، گاز و زغال‌سنگ آزاد می‌شوند) وارد اتمسفر شوند، مقدار زیادی از گرمای خورشید را به‌دام می‌اندازند و موجب می‌شوند دمای سطحی زمین افزایش پیدا کند. با گرم شدن زمین، روزهای بسیار گرم با فراوانی بیشتر رخ می‌هد. فرض کنید طیف دمایی زمین مانند یک نمودار زنگوله‌ای شکل باشد: تغییرات دمایی کل نمودار را به‌سوی انتهای بالاتر طیف دمایی جا‌به‌جا می‌کند. مرکز منحنی ممکن است کمی تغییر کند اما موجب می‌شود روزهای بیشتری در سمت دامنه‌ی شدید منحنی قرار گیرند.

سرعت گرم شدن شمالگان دوبرابر دیگر مناطق جهان است و طی این ماه ژوئن داغ، این منطقه به‌معنای واقعی کلمه آتش گرفته است. از آغاز ماه ژوئن، بیش از ۱۰۰ آتش‌سوزی در مدار شمالگان رخ داده است. فقط در کشور روسیه‌ ۱۱ منطقه از ۴۹ منطقه در حال حاضر غرق در شعله‌های آتش هستند. درمیان تابستانی غیرعادی گرم و خشک، حتی گرینلند یخی درحال تجربه‌ی شعله‌هایی چند روزه است که می‌تواند از فضا دیده شود.

اگرچه وقوع آتش‌سوزی‌ در شمالگان ازنظر فنی غیرمعمول نیست، ولی در سال‌های اخیر در اثر تغییرات اقلیمی تشدید شده است. تعداد و شدت این آتش‌سوزی‌های امسال به‌حدی بوده است که دانشمندان اقلیم‌شناس آن را بی‌سابقه خوانده‌اند. توماس اسمیت، از دانشکده‌ی اقتصاد لندن می‌گوید اندازه‌ی این آتش‌سوزی‌ها هرگز در رکورد ۱۶ ساله‌ی تصاویر ماهواره‌ای دیده نشده است و به‌علت اینکه آن‌ها درحال سوزاندن ذخایر کربن هستند، به‌طور اجتناب‌ناپذیری موجب تغذیه‌ی چرخه‌ی معیوب گرمایش زمین می‌شود. او توضیح می‌دهد:

این‌ها برخی از بزرگ‌ترین آتش‌سوزی‌های روی زمین هستند که برخی از آن‌ها وسعتی بیش از ۱۰۰ هزار هکتار دارند. مقدار کربن‌دی‌اکسید منتشر شده از آتش‌سوزی‌های مدار شمالگان در ژوئن ۲۰۱۹ بیش از تمام کربن‌دی‌اکسیدی است که از آتش‌سوزی‌های مدار شمالگان از همان ماه طی سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸ تولید شده است.

حتی مناطقی که نمی‌سوزند از پیامدهای این آتش‌سوزی‌ها در امان نیستند. براساس گزارشی از رصدخانه‌ی زمین ناسا، دود حاصل از این آتش‌سوزی‌ها در سرتاسر روسیه پراکنده شده و موجب کاهش کیفیت هوا در شهرهای بزرگ شده است. سانتیاگو گاسو دانشمند علوم جوی در توییتر نوشت که:

آتش‌های سیبری اکنون یک کلاهک دودی به وسعتی بیش از ۴/۵ میلیون کیلومتر مربع در بخش شمالی مرکزی آسیا ایجاد کرده است.

اگر هیچ کاری برای کاهش انتشارات کربنی خود انجام ندهیم، گرمایش جهانی بدتر خواهد شد و این آتش‌سوزی‌های شدید به‌زودی به رویدادهای هرساله‌ای تبدیل می‌شوند.

اخیرا پیر مارکوس کارشناس تصاویر ماهواره‌ای تصاویری را به‌صورت آنلاین منتشر کرده است که در آن آتش‌سوزی‌های شمالگان قابل مشاهده است. ستون‌های عظیم دود از فضای بالای روسیه، آلاسکا و گرینلند قابل مشاهده است.

آتش‌سوزی‌های طبیعی در روسیه، ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۹

آتش‌سوزی طبیعی در گرینلند، ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۹

شرایط گرم‌و‌خشک در نیمکره‌ی شمالی که سازمان جهانی هواشناسی (WMO) آن را بی‌سابقه خوانده است، شرایط ایده‌آلی را برای آتش‌سوزی در شمالگان ایجاد کرده است. این سازمان می‌گوید:

تغییرات اقلیمی با افزایش دما و تغییر در الگوهای بارندگی در حال تقویت خطر آتش‌سوزی‌های طبیعی و افزایش طول فصل است.

این بدان علت است که گرما موجب می‌شود پوشش برف زمستان سریع‌تر آب شود و هوای گرم رطوبت را از درختان و خاک می‌کشد. به این ترتیب زمین خشک‌تر می‌شود و کاهش بارندگی نیز موجب می‌شود احتمال آتش‌سوزی جنگل‌های خشک بیشتر شود. در غرب آمریکا، متوسط فصل آتش‌سوزی ۷۸ روز طولانی‌تر از چیزی است که ۵۰ سال پیش بوده است.

نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد وسعتی از کالیفرنیا که هر ساله در آتش‌سوزی می‌سوزد، از سال ۱۹۷۲ پنج برابر شده است. ۱۲ مورد از ۱۵ آتش‌سوزی بزرگ تاریخ کالیفرنیا از سال ۲۰۰۰ اتفاق افتاده است. در حال حاضر، آتش‌سوزی‌های بزرگ در آمریکا منطقه‌ای با وسعت دوبرابر منطقه‌ی سال ۱۹۷۰را می‌سوزانند. پارک ویلیامز دانشمند اقلیم‌شناس می‌گوید:

مهم نیست که ما چقدر تلاش کنیم، آتش‌ها بزرگ‌تر می‌شوند و علت آن تغییرات اقلیمی است.

دانشمندان معتقدند که تنها راه مبارزه با تغییرات اقلیمی محدود کردن میزان انتشارات گازهای گلخانه‌ای است. گرتا تانبرگ یک شهروند ۱۶ ساله فعال در زمینه‌ی مبارزه با تغییرات اقلیمی، می‌گوید:

این بزرگ‌ترین بحرانی محسوب می‌شود که انسان تاکنون با آن رو‌به‌روشده است. نخست ما باید این موضوع را به رسمیت بشناسیم و سپس با حداکثر سرعتی که ممکن است کاری برای توقف انتشارات و حفظ آن چه می‌توانیم، انجام دهیم.