اقیانوس‌ها دیگر قدرت مقابله با تغییرات اقلیمی را ندارند

اقیانوس‌های جهان مدت‌ها است که ازطریق جذب گرما و کربن‌دی‌اکسید موجود در اتمسفر با تغییرات اقلیمی مبارزه می‌کنند. اما براساس گزارش جدید سازمان ملل، این وضعیت در حال تغییر است و پیامدهای ویران‌کننده‌ای برای بشر به‌همراه دارد. سرعت گرم شدن اقیانوس‌ها از اوایل دهه‌ی ۱۹۹۰ دو برابر شده است و امواج گرمای دریایی روز‌به‌روز بیشتر و شدیدتر می‌شوند. این روندها در حال تغییر اکوسیستم‌هایی دریایی هستند و موجب ایجاد طوفان‌های قوی‌تر می‌شوند. از آن‌جایی که اقیانوس‌ها کربن‌دی‌اکسید را جذب می‌کنند، اسیدی‌تر می‌شوند و این موضوع ازنظر بقای صخره‌های مرجانی و صید جانوران دریایی تهدیدکننده است.

گزارش ویژه‌ی مجمع بین‌المللی تغییرات اقلیمی (IPCC) هشدار می‌دهد که بدون کاهش شدید در انتشار گازهای گلخانه‌ای ماهیگیری با مشکل مواجه خواهد شد، میانگین قدرت طوفان‌ها افزایش پیدا خواهد کرد و افزایش سطح آب دریا موجب بالا رفتن خطر سیلاب در مناطق کم‌ارتفاع در سراسر جهان خواهد شد. کو بارت، نایب رئیس IPCC می‌گوید:

اقیانوس‌ها نمی‌توانند این میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای انسانی را تحمل کنند. پیامدهای این موضوع برای طبیعت و انسان بسیار شدید است.

بیش از ۱۰۰ دانشمند از ۳۰ کشور جهان در این گزارش مشارکت داشتند. IPCC در ۲۵ سپتامبر در نشستی که در موناکو برگزار شد، دررابطه‌با این موضوعات، یک گزارش ۴۲ صفحه‌ای منتشر کرد.

طبق پیش‌بینی گزارش مذکور، اگر انتشار گازهای گلخانه‌ای متوقف نشود، سطح آب دریا تا سال ۲۱۰۰ به اندازه‌ی ۱/۱ متر افزایش پیدا خواهد کرد. این مقدار حدود ۱۰ سانتی‌متر بیشتر از آخرین برآورد IPCC است که درسال ۲۰۱۳ منتشر شد. ریچارد آلی زمین‌شناس دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا می‌گوید که آخرین گزارش درمورد پیش‌بینی میزان افزایش سطح آب دریا محافظه‌کارانه است. دلیل این امر آن است که دانشمندان هنوز درمورد این موضوع که چه زمانی افزایش دما موجب سقوط ناگهانی صفحات یخی به‌خصوص در جنوبگان غربی می‌شود، مطمئن نیستند. اگر این اتفاق بیفتد، سطح دریا سریع‌تر از آخرین برآورد IPCC افزایش خواهد یافت. آلی می‌گوید:

افزایش سطح دریا می‌تواند از این مقدار کمی کمتر، کمی بیشتر یا بسیار بیشتر باشند. اما چندان کمتر از این پیش‌بینی نخواهد بود.

در این گزارش آمده است که افزایش در سطح آب دریا موجب افزایش خطر سیلاب در جریان طوفان‌ها خواهد شد و جزر و مدهای مرتفع‌ بیشتر و شدیدتری رخ خواهند داد. تا سال ۲۰۵۰، حوادث سیلابی که اکنون یک بار در قرن رخ می‌دهد، حتی اگر از میزان تولید گازهای گلخانه‌ای به‌طور قابل‌توجهی کاسته شود، در بسیاری از شهرها و جزایر به‌طور سالیانه رخ خواهند داد.

اما این گزارش بر این مسئله نیز تأکید می‌کند که انسان می‌تواند اثرات شدید حاصل از تغیرات اقلیمی را کاهش دهد. سطح آب دریا بسته به اینکه کشورها تا چه حد از میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای خود بکاهند، تا سال ۲۳۰۰ حدود ۰/۶ تا ۵/۴ متر افزایش پیدا خواهد کرد.

طبق برآورد ذکرشده در نسخه‌ی پیش‌نویس گزارش ویژه، تا سال ۲۱۰۰، افزایش سطح آب دریا می‌تواند موجب جا‌به‌جایی ۲۸۰ میلیون نفر شود. مایکل اوپنهایمر دانشمندان علم اقلیم‌شناسی دانشگاه پرینستون درنیوجرسی می‌گوید IPCC این رقم را از تجزیه‌و‌تحلیل نهایی حذف کرده است زیرا دانشمندان معتقد بودند که یافته‌های مطالعه‌ی قبلی را بد تفسیر کرده‌اند.

اگر انتشار گازهای گلخانه‌ای همچنان افزایش پیدا کند، سطح آب دریا تا سال ۲۱۰۰ حدود ۱/۱ متر افزایش خواهد یافت

گزارش IPCC همچنین سرنوشت یخ‌های زمین را دنبال می‌کند که گفته می‌شود کاهش آن‌ها در دهه‌های آینده همچنان ادامه دارد. در شمالگان، جایی که یخ دریا هر تابستان ذوب شده و هر زمستان مجدد تشکیل می‌شود، حداقل میزان یخ سالیانه‌ی تابستان از سال ۱۹۷۹ به بعد، در هر دهه، حدود ۱۳ درصد کاهش داشته است.

IPCC می‌گوید این میزان از تغییر احتمالا طی هزار سال گذشته بی‌سابقه بوده است. درحدود ۲۰ درصد از لایه‌ی منجمد خاک در شمالگان در معرض خطر ذوب شدن قرار گرقته است و تا پایان قرن، این منطقه می‌تواند تا نیمی از منطقه‌ی شمالگان که با دریاچه‌های کوچکی پوشانده شده است، افزایش یابد. تا سال ۲۱۰۰، مناطق کوهستانی دارای یخچال‌های کوچک، از آند تا اندونزی، حدود ۸۰ درصد از یخ خود را از دست می‌دهند.

بارت می‌گوید پیام مهم این گزارش آن است که تغییرات اقلیمی روی آب مرتفع‌ترین قله‌های زمین و نیز آب موجود در اعماق اقیانوس‌ها تاثیرگذاشته و موجب تغییر اکوسیستم‌ها می‌شود. بدون کاهش شدید در انتشار گازهای گلخانه‌ای، کل زیست‌توده‌ی جانوران دریایی تا سال ۲۱۰۰ تا ۱۵ درصد کاهش خواهد یافت و این موضوع موجب کاهش میزان صید ماهیگیران تا ۲۴ درصد خواهد شد. کتی میلز اکولوژیست شیلات مؤسسه‌ی پژوهشی خلیج مین در پورتلند می‌گوید چنین تغییراتی هم‌اکنون در بسیاری از مناطق در حال وقوع هستند. برای مثال، در اقیانوس اطلس شمالی، افزایش دما موجب شده است هونهنگان به‌دنبال آب‌های سردتر به سمت شمال بروند و این امر موجب افزایش احتمال گیر افتادن این جانوران در دام‌ها می‌شود. جین لوبچنکو اکولوژیست دریایی دانشگاه اورگن می‌گوید:

این تغییرات اقیانوسی به‌معنای مشکلات بزرگی برای آینده‌ی انسان‌ها است.

ترویج انرژی‌های تجدیدپذیر و ماهیگیری پایدار، کاهش انتشارات حاصل از حمل‌و‌نقل دریایی و محافظت از اکوسیتم‌های ساحلی می‌تواند موجب کاهش انتشارات کربنی و محدود کردن اثر تغییرات اقلیمی شود. لوبچنکو می‌گوید این اقدامات همچنین موجب تقویت اقتصادهای ساحلی می‌شود و به رهایی مردم از فقر کمک می‌کند. واقعیت این است که اقیانوس ازنظر حل بسیاری از مشکلات نقش محوری دارد. این وضعیت کاملا جدی و وخیم است اما (در صورت انجام اقدامات مؤثر) خالی از امید نیست.