شکوفایی گیاهان بومی پس از آتش‌سوزی‌های استرالیا

در جای‌جای منظره‌ای که در اثر آتش‌سوزی سیاه شده است، برگ‌های قرمز و سبزی دیده می‌شود که از ساقه‌های درختانِ ظاهرا مرده‌، سربرآورده‌اند و انواعی از گل‌های وحشی و علف‌ها از زیر چوب‌های سوخته روییده‌اند. بسیاری از گیاهان استرالیا، برای کنار آمدن با آتش تکامل پیدا کرده‌اند و می‌توانند پس از آتش‌سوزی مجددا جوانه بزنند. البته برخی گیاهان خصوصا در وضعیت کنونی که آتش‌سوزی‌ها مکرر و شدیدند، آسیب‌پذیر شده‌اند و این گیاهان برای احیا نیاز به کمک انسان دارند.

برخی از گیاهان پس از آتش‌سوزی مجددا جوانه می‌زنند

دولت استرالیا اخیرا ۵۰ میلیون دلار را به احیای زیستگاه‌های آسیب‌دیده در اثر آتش‌سوزی اختصاص داده است. حمایت از گیاهان بومی برای شکوفاشدن درمیان این آتش‌سوزی‌های بی‌سابقه، به اختصاص بودجه و اقدامات هدفمند برای حفاظت و احیای گیاهان و جوامع اکولوژیکی ازجمله بانکداری بذر نیاز دارد.

بسیاری از گیاهان اکوسیستم‌های مستعد به آتش‌سوزی، طی تکامل استراتژی‌هایی را برای بقا دربرابر آتش به دست آورده‌اند. ساقه‌های سوخته‌ی برخی گیاهان پس از آتش‌سوزی جوانه می‌زند و آتش، گل‌دهی برخی از گیاهان را تحریک می‌کند. آتش همچنین موجب جوانه‌زنی بذر صدها گونه می‌شود زیرا بذرها دربرابر نشانه‌های آتش مانند گرما و دود واکنش نشان می‌دهند. بذرها ممکن است در میوه‌های چوبی گیاه ذخیره شوند. کپسول‌ سخت میوه‌ها از بذرها دربرابر آتش محافظت می‌کند اما گرما موجب باز شدن کپسول‌ شده و بذرها را به داخل خاک می‌ریزد. ما می‌توانیم با حفظ خاکی که دانه‌ها در آن پراکنده می‌شوند، به این احیای طبیعی کمک کنیم و نباید گیاهان مرده‌ای را که ممکن است جوانه زده و پناه‌گاهی برای بازماندگان حیات‌وحش شوند پاک‌سازی کنیم. همچنین ما باید از پاک‌سازی پوشش گیاهی به‌خصوص گیاهان نسوخته‌‌ای که میزبان گونه‌ها و جوامع تهدیدشده می‌شوند، خودداری کنیم.

برخی از گونه‌های گیاهی مانند بانکسیا میوه‌های چوبی دارند که از بذرها محافظت می‌کنند ولی پس از آتش‌سوزی باز شده و دانه‌ها را آزاد می‌کنند

درحالی‌که گیاهان و اکوسیستم‌های استرالیا برای تحمل آتش‌سوزی تکامل پیدا کرده‌اند، شمار خشکسالی‌ها و آتش‌سوزی‌ها به‌حدی است که از تحمل آن‌ها خارج است. بسیاری از گیاهان و اکوسیستم‌ها، ازجمله گونه‌های کوهستانی و جنگل‌های بارانی دربرابر آتش‌سوزی مقاوم نیستند، به‌خصوص اگر خشکی تداوم داشته باشد یا آتش‌سوزی‌ها بسیار فراوان باشد. آتش‌سوزی‌های مکرر مخازن بذر را تهی می‌کند و فرایند احیا را درمعرض خطر قرار می‌دهد. آتش‌سوزی‌های شدید باعث نابودی کامل برخی گیاهان می‌شود یا روند احیای گیاهان را بسیار کند می‌کند. سال‌ها یا دهه‌ها طول می‌کشد تا این گیاهان دوباره به بلوغ برسند.

شکوفایی گل بالبوسا لیلی درمیان آتش‌سوزی‌های استرالیا

برای تشخیص اینکه کدام گونه‌ها درحال بازگشت نیستند، به نظارت جامع و بررسی‌های منظم میدانی نیاز داریم که باید بالافاصله شروع شود و پس از اولین باران ادامه پیدا کند تا مشخص شود که کدام گونه‌ها از خاک بیرون می‌آیند. بعضی از اکوسیستم‌ها دربرابر آتش سازگار هستند و درختان مجددا جوانه می‌زنند و بذرهای موجود در خاک رشد می‌کنند. حتی در این صورت، ممکن است به حصارکشی و کنترل علف‌های هرز نیاز باشد. گیاهان مهاجم نیز با رقابت با گونه‌های بومی پس از آتش‌سوزی مانع از احیای این گیاهان می‌شوند.

گیاه‌خواران وحشی (مانند خرگوش‌ها، بزها و اسب‌ها) می‌توانند گیاهان بومی را که مجددا رشد کرده‌اند، بیش‌ازحد مورد چرا قرار دهند. بنابراین، راهکارهایی مانند کنترل علف‌های هرز و چرای بی‌رویه، حصارکشی موقت و حفاظت از درختان، از اولویت‌های پس از آتش‌سوزی است. وقتی اکوسیستم‌ها قادر به ترمیم خود نباشند، ما باید برای نجات آن‌ها دست به کار شویم. مدیران زمین، تحت حمایت گروه‌های داوطلب جامعه می‌توانند بذرها یا نهال گیاهان را در مناطقی که به‌وسیله‌ی آتش‌سوزی آسیب دیده‌ است، بکارند. این عمل احیای اکوسیستم می‌تواند اقدام مهمی برای احیای مناطقی باشد که تحت‌تأثیر آتش‌سوزی قرار گرفته‌اند.

برخی از اکوسیستم‌ها نسبت‌به آتش‌سوزی سازگاری دارند و درختان و بذرهای موجود در خاک پس از آتش‌سوزی جوانه می‌زنند. بااین‌حال، ممکن است به حصارکشی و کنترل علف‌های هرز نیاز باشد

برای موفقیت در برنامه‌های احیای گیاهان باید به حد کافی بذر داشته باشیم. با میلیون‌ها هکتاری که در حال حاضر سوخته، ممکن است مناطق کمی برای جمع‌آوری بذر باقی مانده باشد. در این شرایط، مناطقی که نسوخته است، درمعرض خطر جمع‌آوری بیش‌ازحد بذر قرار می‌گیرد. آژانس‌هایی که مجوز جمع‌آوری بذر را می‌دهند، باید محل جمع‌آوری بذرها و مقدار بذر جمع‌آوری شده از هر منطقه را ثبت کنند. این امر در ممانعت از تهی‌شدن منطقه از بذر و آسیب‌پذیر شدن گیاهان آن منطقه کمک می‌کند.

باتوجه به اینکه در آینده آتش‌سوزی‌های بیشتری رخ خواهد داد، مدیران اراضی باید آماده باشند. آن‌ها به داده‌های مربوط به پراکندگی گونه‌ها و فراوانی آتش‌سوزی‌ها شدت و فصل تحمل گیاهان نیاز دارند. وجود پایگاه داده در سطح کشور می‌تواند مشخص کند که کدام گونه‌ها و اکوسیستم‌ها بیش از همه درمعرض خطر هستند و می‌توانند در برنامه‌های آتش‌سوزی و احیا گنجانده شوند. یکی از روش‌های احیای گیاهان، جمع‌آوری بذر برای اطمینان از این موضوع است که اگر گونه نتوانست به‌ خودی‌ خود احیا شود، کشت بذرها بتواند به بازگشت آن کمک کند. باغ‌های گیاه‌شناسی دارای نقش ویژه‌ای هستند زیرا درحال حاضر بسیاری از آن‌ها دارای بانک‌ بذر گونه‌های تهدیدشده هستند و مجموعه‌های زنده‌ی آن‌ها نیز مواد ژنتیکی دیگری را فراهم می‌کنند. در سرتاسر استرالیا شبکه‌ای از بانک‌های بذر وجود دارد که برای حمایت بهتر از حفاظت گیاهان در زمینه‌ی جمع‌آوری و ذخیره‌ی بذرها و انجام پژوهش‌ها با هم همکاری می‌کنند.

بانک بذر در یوتا در کشور آمریکا. این بانک‌ها مقادیر زیادی از بذرها را نگه‌داری می‌کنند اما بانک‌های بذر استرالیا در مقیاس محدودتری فعالیت می‌کنند

در کشور استرالیا، بانک‌های بذر نسبت‌به باغ‌های گیاه‌شناسی در مقیاس بسیار وسیع‌تری فعالیت می‌کنند و باید هر دو رویکرد تعامل نزدیکی با هم داشته باشند. لازم است که سرمایه‌گذاری روی بانک‌های بذر مخصوصا برای گونه‌ها و اکوسیستم‌های تهدیدشده‌ای مانند جنگل‌های بارانی که احتمال احیای طبیعی آن‌ها پس از آتش‌سوزی کمتر است، بیشتر شود. سرمایه‌گذاری روی کارکنان ماهر نیز برای اجرای کارها مهم است و نیز دستورالعمل‌های ملی برای استفاده از بذر و برنامه‌های آموزشی برای کارکنان و داوطلبان. آتش‌سوزی‌های اخیر بسیاری از گونه‌های گیاهی را تحت فشار قرار داده است. اگر بخواهیم این گونه‌ها و جانورانی را که برای غذا و زیستگاه به آن‌ها بستگی دارند حفظ کنیم، باید بر بازیابی آن‌ها نظارت کنیم و هر جا که نیاز باشد، مداخله انجام دهیم.