خفاش‌های استرالیا درمعرض خطر قاتلی خاموش

می‌دانیم که آتش‌سوزی‌های تابستان امسال تا چه حد برای پستانداران، پرندگان و خزندگان سرتاسر استرالیا مرگبار بوده است. اما فراتر از این فصل آتش‌سوزی، بسیاری از این گونه‌ها ازجمله خفاش‌ها که حدود یک‌چهارم از تمام گونه‌های پستاندار استرالیا را تشکیل می‌دهند، با تهدید مرگبار دیگری مواجه هستند. سندرم بینی سفید اخیرا جمعیت خفاش‌ها را در سرتاسر آمریکا شمالی کاهش داده است. درحالی‌که هنوز پاتوژن قارچی مسئول این بیماری (Pseudogymnoascus destructans) در استرالیا دیده نشده است، مطمئنا این قارچ در دهه‌ی آینده به این قاره خواهد رسید.

پژوهش جدیدی که در مجله‌ی Austral Ecology منتشر شده است، سعی در تعیین اندازه‌ی این خطر دارد و نتایج حاصل از آن امیدوارکننده نیست. تا ۸ گونه از گونه‌های خفاش در غارهای جنوب شرقی استرالیا زندگی می‌کنند که شرایط مناسبی برای رشد قارچ دارند.

در بخش‌های وسیعی از جنوب استرالیا زیستگاه‌های غاری مناسبی برای رشد قارچی عامل سندرم بینی سفید وجود دارد که سرمادوست است

حتی قبل از آتش‌سوزی تابستان امسال، ۷ نوع از این خفاش‌ها به‌عنوان گونه‌های تهدیدشده تعریف شده بودند. این خفاش‌ها شامل خفاش بال خمیده جنوبی (Miniopterus orianae bassanii) می‌شوند؛ گونه‌ای که غارهای محل زندگی آن شرایط بهینه‌ای برای رشد قارچ‌ها دارد و به‌شدت نیز درمعرض خطر انقراض قرار گرفته است.

میلیون‌ها خفاش در آمریکای شمالی از بین رفته‌اند

سندرم بینی سفید نخست در سال ۲۰۰۶ در یک غار گردشگری در ایالت نیویورک کشف شد. از آن زمان، بیماری مذکور در آمریکای شمالی شیوع پیدا کرد و میلیون‌ها خفاش را کشت و بسیاری از جمعیت‌های محلی، ۹۰ تا ۱۰۰ درصد از بین رفتند.

تمام غارهای اشغال‌شده به‌وسیله‌ی خفاش‌های بال‌خمیده جنوبی که درمعرض خطر انقراض گرفته است، شرایط حرارتی ایده‌آلی برای پاتوژن عامل سندرم بینی سفید دارد

به‌عقیده‌ی برخی پژوهشگران، علت اینکه چرا P. destructans چنین تأثیرات فاجعه‌باری را روی خفاش‌های آمریکای شمالی داشته، آن است که سیستم ایمنی این گونه‌ها ازنظر تکاملی دربرابر این حمله‌ی قارچی ضعیف است. بنابراین، در اروپا و آسیا، جایی که P. destructans بومی بوده و پراکندگی وسیعی دارد، خفاش‌های معدودی دچار سندرم بینی سفید می‌شوند و مرگ‌و‌میر ناشی از آن نادر است.

حیات‌وحش منحصر‌به‌فرد استرالیا به‌علت انزوای زیستی جغرافیایی بلندمدت، به‌طور ذاتی دربرابر پاتوژن‌های جدید مهاجم درمعرض خطر است. بنابراین، خفاش‌های استرالیایی نیز احتمالا مانند خویشاوندان دورشان که در آمریکای شمالی زندگی می‌کنند، فاقد پاسخ ایمنی موثری دربرابر P. destructans بوده و مستعد ابتلا به سندرم بینی سفید هستند.

از زمان شناسایی بیماری سندرم بینی سفید در آمریکا در سال ۲۰۰۶، این بیماری مورد توجه رسانه‌های جهان قرار گرفت

دوره خطرساز بیماری سندرم سفید: دوره خواب زمستانی

بیشتر پاتوژن‌های قارچی در دماهای پایین بهتر رشد می‌کنند و دمای بالای بدن پستانداران و پرندگان مانع موثری دربرابر بیماری‌های قارچی است. قارچ‌ عامل سندرم بینی سفید نیز سرمادوست بوده و رشدش در دماهای بالاتر از ۲۰ درجه سانتیگراد متوقف می‌شود. تنها زمانی‌که این قارچ می‌تواند خفاش‌ها را آلوده کند و بکشد، هنگام خواب زمستانی است.

دمای بدن خفاش‌ها هنگام خواب زمستانی، برای پیشگیری از گرسنگی در طول زمستان در اقلیم‌های معتدل کاهش پیدا می‌کند. خفاش‌های درحال خواب زمستانی که با قارچ P. destructans عفونی می‌شوند، نسبت‌به حالت طبیعی بیشتر به حالت گرم بازمی‌گردند. این دوره‌های ناخواسته که در آن دمای بدن خفاش‌ها بالا می‌رود، موجب می‌شود چربی بدن خفاش‌ها در جریان خواب زمستانی زودتر از موعد سوزانده شود. اگرچه ضایعات ناشی‌از سندرم بینی سفید روی پوست جانور قابل مشاهده است، به‌نظر می‌رسد علت مرگ، گرسنگی یا کم‌آبی باشد.

خفاش‌های جنوب شرقی استرالیا نیز وارد دوره‌ای از خواب زمستانی می‌شوند اما این تقریبا تمام چیزی است که پژوهشگران از آن‌ها می‌دانند. فقدان دانش کافی در این مورد، پیش‌بینی نحوه‌ی پاسخ خفاش‌ها دربرابر P. destructans را غیرممکن می‌کند. حتی اگر این قارچ تاثیراتی روی خفاش‌ها داشته باشد که کشنده نباشد، موجب بدتر شدن وضعیت چندین گونه از خفاش‌های غارزی می‌شود که درمعرض خطر انقراض قرار دارند. ازجمله این خفاش‌ها، خفاش‌های بال خمیده‌ی جنوبی و شرقی هستند.

استرالیا چه کاری می‌تواند انجام دهد؟

باتوجه به ورود قریب‌الوقوع P. destructans به استرالیا، یافته‌های مطالعه‌ی حاضر درمورد مناسب بودن شرایط دمایی غارهای محل زندگی خفاش‌ها در جنوب شرقی استرالیا، نشان می‌دهد که باید اقدامات فوری دربرابر این بیماری انجام شود. دراین‌زمینه، پژوهشگران پیشنهاد می‌کنند که باید اطلاعات بیشتری درمورد زیست‌شناسی خفاش‌ها به‌دست آوریم تا برای شیوع احتمالی این سندرم آمادگی کسب کنیم. به‌تازگی، سندرم بینی سفید در فهرست اولویت‌های ملی استرالیا درزمینه‌ی مبارزه با بیماری‌ها و آفات خارجی قرار گرفته است. همچنین باید درمورد خطری که که از جانب بازدیدکنندگان از غارها وجود دارد، مخصوصا کسانی که از غارهای خارج از کشور استرالیا دیدن کرده‌اند، احتیاط کرد تا این افراد به‌طور تصادفی عامل بیماری‌زا را به جمعیت‌های محلی خفاش‌ها منتقل نکنند.

سه خفاش قهوه‌ای کوچک آمریکای شمالی با علائم سندرم بینی سفید که درصورت عدم اقدام مناسب، یقینا خفاش‌های استرالیایی را مورد هجوم قرار خواهد داد

اهمیت اقدام سریع

دو سال از زمانی‌که کارشناسان استرالیایی درمورد خطر این بیماری هشدار داده‌اند، می‌گذرد و درحال حاضر، اقدامات کمی برای ممانعت از ورود قارچ به استرالیا می‌توان انجام داد. به‌گفته‌ی پژوهشگران، به اقدامات مؤثر مختلفی در تمام سطوح نیاز است؛ از بررسی و پرس‌وجو از بازدیدکنندگان درمورد بازدید از غارهای خارج از کشور گرفته تا درنظر گرفتن فرایندهایی برای زدودن آلودگی در غارهایی که گردشگران بین‌المللی از آن‌ها بازدید می‌کنند.

درحال‌حاضر، پیش‌بینی تأثیر سندرم بینی سفید روی جوامع خفاش‌های استرالیایی امکان‌پذیر نیست زیرا دانش کمی درمورد بیولوژی زمستانی آن‌ها در دست است. پژوهشگران از دولت استرالیا می‌خواهند که برای دستیابی به این اطلاعات، از انجام پژوهش‌های مرتبط حمایت کند. سرویس ماهی و حیات‌وحش آمریکا از سال ۲۰۰۸ بیش از ۴۶ میلیون دلار برای پژوهش و کارهای میدانی برای پرداختن به این تهدید اختصاص داده است. پژوهشگران استرالیایی می‌توانند از این کار برای تمرکز روی داده‌های موردنیاز برای ایجاد مدل‌هایی که بتوانند آسیب‌پذیری جوامع محلی خفاش‌ها را پیش‌بینی کنند، استفاده کنند.

چرا خفاش‌ها باید زنده بمانند

خفاش‌ها به‌خودی‌خود موجودات ارزشمندی هستند اما جهان نیز به جوامع سالم خفاش‌ها نیاز دارد؛ یک خفاش حشره‌خوار می‌تواند هر شب به‌اندازه‌ی نصف وزن توده‌ی بدنش حشره بخورد و درمجموع، کلنی‌‌های خفاش‌ها هر ساله خدمتی به ارزش چند میلیارد دلار در سال به بخش کشاورزی ارائه می‌کنند. امیدواریم که این بیماری خطرناک خفاش‌های استرالیایی را تهدید نکند اما هم‌اکنون باید با درنظر گرفتن بدترین سناریو، برنامه‌ریزی و اقدام کرد. زنگ‌های خطر به صدا درآمده است.

انواعی از خفاش‌های استرالیایی: ردیف بالا از سمت چپ: روباه بزرگ پرنده سر خاکستری، خفاش بینی‌برگی نارنجی، خفاش شکوفه، خفاش گوش‌موشی پابلند. ردیف پایین: خفاش طلایی، خفاش نعل اسبی شرقی، خفاش دم غلافی، خفاش شبح