مهندسی زمین تنها راهکار مبارزه با فجایع اقلیمی است

در دهه‌ی گذشته، بخش زیادی از یخ‌های گرینلند ذوب شدند، بسیاری از افراد به‌دلیل بالا آمدن سطح دریاها جان خود را از دست دادند، خشکسالی‌ و دیگر فجایع مرتبط با تغییرات اقلیمی آثار مصیبت‌باری مثل آتش‌سوزی‌ جنگل‌های کالیفرنیا را به بار آوردند. حتی در بهترین شرایط، اقدامات جمعی هم برای پیشگیری از فجایع اقلیمی کافی نیستند.

به‌همین‌دلیل، دیگر روشنگری کافی است و باید با تکیه بر نوآوری‌های فناوری دست‌به‌کار شد. انسان برای حفظ زیستگاه خود تلاش می‌کند و نیاز به ایجاد تعادل دارد. اگر انقلاب صنعتی و سرمایه‌داری بی‌حدومرز، عاملان اصلی شرایط زیست‌محیطی فعلی باشند، باید با مهندسی زمین و همکاری‌های علمی برای جلوگیری از خسارت‌های بیشتر زمان خرید. طرح‌های پیشنهادی مهندسی زمین در دو دسته قرار می‌گیرند: حذف کربن از جو زمین، ایجاد پوشش محافظتی برای جلوگیری از تشعشعات خورشیدی.

بلندپروازانه‌ترین طرح پیشنهادی حذف کربن شامل بارورسازی اقیانوس‌ها با آهن سولفات و دیگر مواد زیستی برای شبیه‌سازی رشد جلبک‌هایی هستند که می‌توانند زنجیره‌ی غذایی دریایی را احیا کنند و از سوی دیگر کربن جوی را جذب کنند. برای کاهش سرعت گرمایش جهانی هم تزریق ذرات سولفور دی‌اکسید به جو باعث انعکاس نور خورشید و کاهش دمای زمین می‌شود. بسیاری از متخصصان، طرح دستکاری عمدی محیط ژئوفیزیکی را محکوم می‌کنند؛ اما انسان از قرن گذشته به‌صورت ناخواسته و غیرعمدی محیط زمین را تغییر داده است. حداقل با دستکاری عمدی می‌توان تلاش‌ها را در مسیری درست هدایت کرد.

انسان برای رسیدن به مهارت کنترل طبیعت هنوز راه زیادی را در پیش دارد. تاکنون چندین آزمایش بارورسازی آهن در دو دهه‌ی گذشته اجراشده‌اند اما تنها دو آزمایش باعث جذب کربن اعماق دریا شدند. با وجود این موفقیت محدود، کنوانسیون تنوع زیستی سازمان ملل در سال ۲۰۰۸، مهلتی قانونی را برای چنین اقداماتی در نظر گرفت.

در زمینه‌ی مهندسی زمین خورشیدی هم اقدامات کمی صورت گرفته است. تاکنون تنها برنامه‌ی واقعی در این زمینه، آزمایش اختلال کنترل‌شده‌ی استراتوسفری دانشگاه (SCoPEx) با هدف تزریق ذرات کربنات کلسیوم در لایه‌های بالای جو زمین برای انعکاس بخشی از پرتوهای خورشید به فضا بود. این آزمایش شبیه‌سازی فوران آتشفشانی بود که بر فراز بخش کوچکی از بیابانی در جنوب غرب ایالات متحده انجام شد؛ اما مانع اصلی این پروژه، ترس سازمان‌های سرمایه‌گذاری از فعالان محیطی است. به‌طور مشابهی، پروژه‌ی مهندسی جوی زمین در سال ۲۰۱۹ با چنین مانعی روبه‌رو شد.

ترس فعالان محیطی از پروژه‌های مهندسی زمین تا حدی مضحک و غیرقابل قبول است؛ زیرا این گروه‌ها هرگز از تولیدکنندگان نفت (کشورهایی مثل عربستان سعودی، روسیه، کانادا یا ایالات متحده) به‌دلیل ورود مقادیر زیاد هیدروکربن جلوگیری نکردند، حتی به مشتریان غیرصنعتی آن‌ها (مثل چین، هند، ایالات متحده و ژاپن) درباره‌ی مصرف فرآورده‌های شیمیایی هشداری ندادند. عامل اصلی تغییر، فناوری به‌ویژه فناوری هسته‌ای، خورشیدی و بادی خواهد بود؛ اما حتی در بهترین سناریوهای تطبیق انرژی تجدیدپذیر، نقطه‌ی بی‌بازگشتی وجود دارد: انباشته‌‌شدن کربن، آثار جبران‌ناپذیری را بر موجودات زنده به‌جای خواهد گذاشت.

برای رفع مشکلات فوق باید تمام انسان‌ها دست به دست هم دهند. منابعی مثل سازمان‌های دولتی پیشرو، انجمن‌های علمی و حامیان خصوصی از قدرت سیاسی، دانش فنی و توان مالی لازم برای خنثی‌سازی گرمایش زمین برخوردار هستند. طبق تخمین‌ها گرمایش زمین هر سال، ده‌ها میلیارد دلار هزینه تحمیل می‌کند. دولت‌های آسیایی و اروپایی حامی مهندسی زمین هستند و حالا این طرح در انتظار جلب حمایت دو حزب ایالات متحده است. ایالات متحده به‌تازگی، طرح ۴ میلیون دلاری اداره‌ی ملی جو و اقیانوسی (NOAA) را برای ارزیابی مداخله‌های جوی تصویب کرد؛ اما تنها حمایت از این طرح کافی نیست.

برای «پروژه‌ی منهتن» محیطی، باید نوآوری و منابع بیل ‌گیتس، ایلان ماسک، جف بزوس و دیگر سازمان‌های پژوهشی و فناوری تحت حمایت آن‌ها را ترکیب کرد: بیل‌گیتس، میلیاردها دلار روی توان خورشیدی متمرکز و رآکتورهای همجوشی سرمایه‌گذاری کرد. ایلان ماسک، بازار پایداری را برای خودروهای برقی ایجاد و جف بزوس هم دست‌کم ۱۰ میلیارد دلار روی پروژه‌های اقلیمی سرمایه‌گذاری کرد. خوشبختانه متخصصان باسابقه در این زمینه در حال کار روی مجموعه‌ای از طرح‌های مهندسی زمین هستند که بسیاری از آن‌ها به‌طور مخفیانه و دور از چشم سیاستمداران انکارکننده‌ی تغییرات اقلیمی انجام می‌شوند.

کاشت میلیاردها درخت از کانادا و روسیه گرفته تا برزیل و چین، یکی از نمونه‌های واضح منابع جذب کربن و درعین‌حال کمک به ساکنین بومی است. بارورسازی ابرها که از دهه‌ی ۱۹۷۰ رایج شد، می‌تواند به رفع مشکل خشکسالی کمک کند. پوشاندن یخ‌ها با ماسه و انعکاس بخش زیادی از نور می‌تواند یکی از راه‌حل‌های التیام زمین زخمی باشد. البته هر کدام از این روش‌ها دارای چالش‌ها و محدودیت‌های خود هستند.