جنگلهای آمازون در آستانه فروپاشی در آینده‌ای نزدیک
گرفتاری میان گسترش بهره‌برداری از منابع و آتش‌سوزی‌های ناشی از تغییرات اقلیمی آینده‌ی جنگل بارانی آمازون و مجموعه‌ی حیات حیرت‌آور موجود در آن را در مسیر ناگواری قرار داده است. رابرت تووی واکر، زمین‌شناس دانشگاه فلوریدا، در گزارش جدیدی پژوهش‌های اخیر درباره‌ی جنگلهای بارانی آمازون را بررسی کرده و به نتیجه‌‌ی ناخوشایندی رسیده است.
به‌زودی، طولانی‌شدن فصول خشک دیگر آن پنج سال زمان موردنیاز میان فصول خشک را به سایبان‌های جنگل بارانی نخواهد داد تا از آتش‌سوزی‌ها بهبود یابند و موجب می‌شود علف‌ها و بوته‌های اشتعال‌پذیر جای آن‌ها را بگیرند. واکر در گزارشش نوشت: «انتظار می‌رود با سرعت کنونی طولانی‌شدن فصل خشک، منطقه‌ی جنوبی جنگل آمازون در زمانی قبل از سال ۲۰۶۴ به نقطه‌ی سرازیری برسد.»
به‌گزارش ساینس آلرت، تعداد آتش‌سوزی‌های سال ۲۰۲۰ در آمازون از فصل آتش‌سوزی وحشتناک سال قبل فراتر رفت. انسان‌ها در چهار ماه نخست این سال ۱،۲۰۲ کیلومترمربع دیگر از جنگلهای بزریل را نابود کردند که ۵۵ درصد بیشتر از مدت مشابه سال گذشته است. مدل‌ها پیش‌بینی می‌کند وقتی سطح جنگل‌زدایی در جنوب جنگلهای آمازون به ۳۰ تا ۵۰ درصد برسد، مقدار بارندگی در غرب تا ۴۰ درصد کاهش پیدا می‌کند و این امر موجب تغییرات زیست‌محیطی می‌شود و جنگلهای گرم‌سیری را به جنگلهای باز و ساوانا تغییر می‌دهد.
واکر گفت: «بهترین راه برای فکر‌کردن درباره‌ی اکوسیستم جنگل این است که تصور کنیم مانند پمپ عمل می‌کند. جنگل رطوبتی را به‌جریان می‌اندازد که از بارندگی منطقه‌ای حمایت می‌کند. اگر تخریب جنگل ادامه پیدا کند، میزان بارندگی کاهش می‌یابد و درنهایت، پمپ خراب می‌شود.»
اگر سناریو وحشتناک یادشده عملی شود، امنیت آب برای بیش از ۳۵ میلیون نفر از بین می‌رود که این منطقه را خانه‌ی خود می‌خوانند. واکر گفت: «مردم این منطقه وقتی مجبورند بابت وعده‌‌ی غذایی بعدی‌شان نگران باشند، بابت تنوع زیستی یا محیط‌زیست نمی‌توانند چندان نگران باشند.» در این وضعیت، گیاهان و جانواران بیشتری به‌سمت انقراض کشیده می‌شوند.
در اوایل سال جاری، گزارش منتشرشده در مجله‌ی Nature Communications نشان داد آمازون، یکی از مناطق متنوع و غنی از کربن روی زمین، در دوران حیات ما در مسیر رسیدن به نقطه‌ی بی‌بازگشتی قرار دارد و توانایی‌اش ازنظر جذب کربن اضافی جهان با سرعت درحال‌کاهش است و پیش‌بینی می‌شود در‌حدود سال ۲۰۳۵ از مخزن ذخیره‌ی کربن به منبع انتشار کربن تبدیل شود.
در دوران گذشته، جنگل بارانی آمازون از دوره‌های اقلیمی بسیار گرم‌تری جان سالم به‌در برده است؛ اما آن وضعیت بدون تأثیر ناشی از آسیب‌های شدیدی بوده است که به‌واسطه‌ی فعالیت انسانی ایجاد می‌شود. همچون مسئله‌ی بحران اقلیمی، سیاست‌های دولت و شرکت‌های بزرگ یا فقدان سیاست‌های مرتبط، از بزرگ‌ترین علل این مشکلات هستند. معاملات تجاری با کشورهایی مانند آمریکا و اتحادیه‌ی اروپا انگیزه‌های وسوسه‌انگیزی برای کشاورزی در مقیاس وسیع در برزیل ایجاد می‌کند. در این منطقه، بسیاری از افراد حتی قبل از درگیری با دنیاگیری ویروس کرونا ازنظر زندگی با مشکل مواجه بودند. سونیا گواجاجارا، نماینده‌ی ۳۰۰ گروه بومی بزریل گفت:
دولت می‌خواهد سرزمین‌های ما را به‌منظور کشاورزی در مقیاس وسیع بگیرد. آن‌ها نه‌تنها سیاستِ ندادن زمین را درقبال ما اجرا می‌کنند؛ بلکه می‌کوشند زمین‌هایی را از ما بگیرند که از قبل ازآنِ خودمان است. درحالی‌که قبلا درگیری‌های خشونت‌آمیزی بر سر زمین وجود داشت، اکنون این درگیری‌ها با سخنان منفور دولت شعله می‌گیرد. آن‌ها هر روز به خشونت دامن می‌زنند. مردم فکر می‌کنند حق کشتن دیگران را دارند و مجازات نمی‌شوند.
واکر توضیح می‌دهد پروژه‌های زیربنایی کنونی دولت برزیل و اتخاذ‌نکردن سیاست‌های زیست‌محیطی موجب تخریب ۲۵ درصد از جنگلهای بارانی در آینده نزدیک می‌شود. پژوهشگران هشدار داده‌اند این سطح از نابودی می‌تواند نقطه‌ی سراشیبی به‌سمت فروپاشی وسیع‌تری باشد. واکر نوشت: «سایر کشورهای حوزه‌ی آمازون، خصوصا اکوادور، با ذخایر گسترده‌ی هیدروکربن از بولسونارو، رئیس‌جمهور برزیل، در زمینه‌ی استخراج منابع منطقه‌ی آمازون پیروی می‌کنند.»
مشکل مذکور به‌هیچ‌عنوان به آمریکای‌جنوبی منحصر نیست. همه‌ی ما در محاصره‌ی اکوسیستم‌هایی قرار داریم که بقایشان به‌خطر افتاده است. از هر پنج کشور، یک کشور در مسیر فروپاشی اکوسیستم قرار دارد. حتی کشورهای ثروتمندی مانند استرالیا، از انجام اقدامات لازم برای محافظت از محیط‌زیست امتناع می‌کنند.
علاوه‌بر از‌دست‌دادن بسیاری از موجودات شگفت‌انگیز و ایجاد آشفتگی بیشتر در سیستم‌های اقلیمی، کشاندن اکوسیستم‌ها به این محدوده‌ها تهدیدهای جهانی دیگری نیز به‌همراه دارد. جوامع جانوری ضعیف و زیر استرس به محلی برای پرورش عوامل بیماری‌زای خطرناک تبدیل می‌شوند. شواهد زیادی نشان می‌دهد که تجاوز انسان به محیط‌های زیر فشار با بیماری‌های نوظهوری مانند ویروس کرونا ارتباط دارد.