زمین سریع‌تر از تصور ما در حال نابودی است

دانشمندان در مقاله‌ای جدید که نتایجش در مجله‌ی Frontiers in Conservation Science منتشر شده است، هشدار می‌دهند بشر در مسیر حرکت به‌سوی آینده‌ی وحشتناک انقراض‌های جمعی و بحران‌های سلامتی و اختلالات مداوم ناشی از اقلیم قرار گرفته است؛ آینده‌ای که فقط به‌شرطی پیشگیری‌کردنی است که رهبران جهانی تهدیدهای محیطی را جدی بگیرند. در مقاله‌ی جدید، گروهی متشکل از هفده پژوهشگر مستقر در کشور آمریکا و مکزیک و استرالیا سه بحران اصلی پیش‌ روی حیات روی زمین را توصیف می‌کنند: ۱. آشفتگی اقلیمی؛ ۲. کاهش تنوع زیستی؛ ۳. مصرف افراطی و ازدحام بیش‌از‌حد جمعیت انسانی.

پژوهشگران با استناد به بیش از ۱۵۰ مطالعه، استدلال می‌کنند این سه بحران که در دهه‌های آینده در مسیر شتاب‌گرفتن هستند، زمین را درمقایسه‌با آنچه بسیاری از مردم تصور می‌کنند، در موقعیت مخاطره‌آمیزتری قرار می‌دهد و حتی می‌تواند نوع انسان را به‌خطر بیندازد.

هدف مطالعه‌ی جدید که در وب‌سایت لایو ساینس به آن اشاره شده است، سرزنش شهروندان عادی یا هشدار بابت این موضوع نیست که همه‌چیز از دست رفته است؛ بلکه توصیف تهدیدهایی است که زمین با آن‌ها روبه‌رو است؛ به‌طوری‌که مردم و امیدوارانه رهبران سیاسی، تهدیدهای مذکور را جدی بگیرند و برای مقابله با آن برنامه‌ریزی کنند. نویسندگان در مقاله‌شان می‌نویسند: «هدف ما دعوت برای تسلیم‌شدن نیست؛ بلکه می‌خواهیم به رهبران جهان نشان دهیم برای پرهیز از آینده‌ی وحشتناک زمین، برنامه‌ریزی ضروری است.»

درختان سوخته در امتداد جاده‌ی پالت‌کریک در آتش‌سوزی بابکت در ولرمو کالیفرنیا، ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۰. تغییرات اقلیمی موجب افزایش فراوانی و شدت آتش‌سوزی‌های سالانه می‌شود

آینده‌ای که پژوهشگران از آن سخن می‌گویند، چگونه خواهد بود؟ اول اینکه طبیعت بسیار تنهاتر خواهد شد. پژوهشگران با استناد به دو مقاله‌ی منتشرشده در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹، می‌گویند از زمان آغاز کشاورزی یعنی ۱۱ هزار سال پیش، زمین تقریبا ۵۰ درصد از گیاهان زمینی و تقریبا ۲۰ درصد از تنوع زیستی جانوری‌اش را از دست داده است. براساس مقاله‌ی جدید، اگر روندهای فعلی ادامه پیدا کند، در آینده‌ی نزدیک حداکثر یک‌میلیون از هفت تا دَه‌میلیون گونه‌ی جانوری و گیاهی سیاره با انقراض رو‌به‌رو خواهند شد.

چنین کاهش عظیمی در تنوع زیستی می‌تواند اکوسیستم‌های بزرگ روی زمین را نیز ویران کند. در این حالت، حشرات کمتری برای گرده‌فشانی گیاهان و گیاهان کمتری برای تصفیه‌ی هوا و آب و خاک و جنگل‌های کمتری برای محافظت از سکونتگاه‌های انسانی دربرابر سیل و دیگر بلایای طبیعی وجود خواهد داشت.

در همین حین، همان پدیده‌هایی که موجب بلایای طبیعی می‌شوند، به‌دلیل تغییرات اقلیمی با شدت و فراوانی بیشتری رخ خواهد داد. این بلایا همراه‌با خشک‌سالی‌ها و افزایش سطح آب دریا ناشی از اقلیم، تا سال ۲۰۵۰ می‌تواند آوارگی یک‌میلیارد نفر و مهاجرت‌های بزرگی را موجب شود که زندگی انسان را بیشتر به‌خطر می‌اندازد و جامعه را آشفته می‌کند.

به‌گفته‌ی نویسندگان مطالعه، تا سال ۲۰۵۰ جمعیت جهان احتمالا به ۹/۹ میلیارد نفر می‌رسد و پیش‌بینی می‌شود این رشد تا قرن بعد نیز ادامه داشته باشد. رشد بیش‌از‌حد جمعیت موجب تشدید مشکلات اجتماعی مانند ناامنی غذایی، ناامنی مسکن، بیکاری، شلوغی بیش‌از‌حد و نابرابری شود.

هرچه جمعیت بزرگ‌تر باشد، احتمال وقوع دنیاگیری‌ها نیز بیشتر می‌شود. وقتی انسان‌ها به گونه‌های وحشی نزدیک‌تر می‌شوند، خطر ظهور بیماری‌های مشترک انسان و حیوانات جدید مانند ویروس عامل کووید ۱۹ یعنی SARS-CoV-2 نیز بیشتر خواهد شد.

درحالی‌که می‌توانیم اثرهای گرمایش جهانی، مثلا گرمای بی‌سابقه در سطح جهان و افزایش فصول طوفان را هر روز ببینیم و احساس کنیم، آشکار‌شدن بدترین اثرهای بحران‌ها ممکن است چند دهه طول بکشد. تأخیر میان دلیل و اثر می‌تواند عامل «تلاش کاملا ناکافی» برای حل این تهدیدهای محیطی باشد.

اگر بیشتر مردم جهان به‌‌درستی بحران‌های توصیف‌شده در مقاله را درک کنند و به‌اندازه‌ی آن‌ها پی ببرند و بدتر‌شدن شرایط را درک کنند، می‌توان انتظار داشت تغییرات مثبتی در سیاست‌ها رخ دهد که با شدت تهدیدهای موجود مطابقت داشته باشد.

آینده‌ی تاریکی که در این مقاله شرح داده شده است، تضمین‌شده نیست و اگر رهبران جهان و سیاست‌گذاران تهدیدهای پیش رو را جدی بگیرند و بلافاصله اقدام کنند، ممکن است بتوان از آن‌ها اجتناب کرد. وقتی رهبران وخامت اوضاع را قبول کنند، تغییرات بزرگ موردنیاز برای محافظت از سیاره می‌تواند آغاز شود. این تغییرات باید فراگیر باشد و لغو رشد اقتصادی دائمی و کنارگذاشتن سریع سوخت‌های فسیلی را شامل شود.

بااین‌همه، اولین قدم آموزش است؛ بنابراین متخصصان هر رشته‌ای که با آینده‌ی زیست‌کره و رفاه انسان سروکار دارند، از کم‌اهمیت نشان‌دادن مسائل سهمگین آتی باید  اجتناب کنند.