کاهش شدید جمعیت کوسه‌ها و فرصت محدود نجات آن‌ها

دانشمندان در اولین ارزیابی جهانی در نوع خود که روز چهارشنبه در مجله‌ی Nature منتشر شد، نشان دادند که فقط در نیم قرن گذشته، انسان‌ها موجب کاهش شدید تعداد کوسه‌ها و سفره‌ماهی‌های آب‌های آزاد شده‌اند. جمعیت کوسه‌ها و سفره‌ماهی‌های اقیانوسی از سال ۱۹۷۰ عمدتا به‌ علت صید بی‌رویه ۷۱ درصد کاهش یافته‌ است.

نویسندگان خاطرنشان کردند که این فروپاشی احتمالا شدیدتر از برآورد آن‌ها است؛ به دلیل اطلاعات ناقص از برخی از مناطق به‌شدت آسیب‌دیده و به این علت که ناوگان‌های ماهیگیری دهه‌ها پیش از آغاز داده‌های مورد استفاده برای تجزیه‌و‌تحلیل گسترش یافته بودند. ناتان پاکورو، متخصص زیست‌شناسی دریا در دانشگاه سایمون فریزر کانادا و از نویسندگان مطالعه، می‌گوید: «فرصت بسیار محدودی برای نجات این موجودات نمادین وجود دارد.»

به گزارش نیویورک تایمز، اکنون بیش از سه چهارم کوسه‌ها و سفره‌هاهی‌های اقیانوسی در معرض خطر انقراض قرار دارند و اکوسیستم‌های دریایی و امنیت غذایی مردم بسیاری از کشورها به خطر افتاده است. این پژوهش آخرین نقطه‌داده را در مورد روند ناخوشایند کاهش تنوع زیستی زمین ارائه می‌دهد. از پروانه‌ها گرفته تا فیل‌ها، جمعیت‌های گونه‌های وحشی در دهه‌های اخیر کاهش یافته است و حدود یک میلیون گونه‌ی جانوری و گیاهی در معرض خطر انقراض قرار دارند.

دانشمندان تأکید می‌کنند وقتی حفاظت مؤثر واقع می‌شود که به‌درستی انجام شود و از دولت‌ها می‌خواهند اقداماتی مانند ایجاد محدودیت‌های مبتنی ‌بر علم را در زمینه‌ی حجم صید کوسه‌ها و سفره‌ماهی‌ها اعمال کنند. محققان می‌گویند: «به اقدام فوری نیاز است.»

کوسه‌ها و سفره‌ماهی‌ها به خاطر گوشت، باله، صفحات آبشش و روغن کبد صید می‌شوند. آن‌ها همچنین مرتبا به‌طور تصادفی به‌وسیله‌ی ماهیگیرانی که از تورها و طناب‌های بلند با هزاران قلاب طعمه‌دار برای جذب ماهی تن یا شمشیرماهی استفاده می‌کنند، صید می‌شوند. این صید تصادفی هدف اصلی نیست؛ اما اغلب وقتی اتفاق افتد، از آن استقبال می‌شود. این مسئله یکی از دلایل آسیب‌پذیری کوسه‌ها است. حتی اگر توقف صید تجاری کوسه ممکن شود، صید تصادفی می‌تواند همچنان تعداد آن‌ها را کاهش دهد.

یک سفره‌ماهی دیو برای فروش در بازار ماهی در اندونزی

اما به گفته‌ی سونجا فوردهام، نویسنده‌ی مطالعه، سطح بالای صید تصادفی اجتناب‌ناپذیر نیست. خانم فوردهام می‌گوید: «مطالعات علمی زیادی در این زمینه داریم که چگونه می‌توانید از صید کوسه‌ها اجتناب کنید و نیز مطالعات زیادی در مورد بهترین روش‌ها برای آزادسازی ایمن کوسه‌ها و اطمینان از زنده ماندن آن‌ها وجود دارد.» برای مثال، مدت‌زمان تقلای کوسه‌ی به‌دام‌افتاده مهم است؛ بنابراین ماهیگیران باید مرتبا طناب‌های خود را بررسی کنند. آن‌ها باید از صید ماهی در مناطقی که تجمع کوسه‌ها در آن زیاد است، اجتناب کنند و تجهیزاتی به کار ببرند که ماهی تون و شمشیرماهی را به دام بیندازد؛ اما به کوسه‌ها اجازه‌ی عبور بدهد.

فوردهام می‌گوید بسیاری از ماهیگیران این اقدامات را انجام نمی‌دهند؛ زیرا اغلب برای صید کوسه‌ها انگیزه‌ی مالی دارند. دولت ها اغلب به ماهیگیران اجازه می‌دهند که با اینکه جمعیت کوسه‌ها درحال کاهش است، آن‌ها را بگیرند. برای مثال کوسه ماکو پوزه‌کوتاه به‌عنوان گونه‌ای طبقه‌بندی می‌شود که در معرض خطر انقراض قرار گارد؛ اما آمریکا، اتحادیه‌ی اروپا و بسیاری از دولت‌های دیگر هنوز صید این گونه‌ را مجاز می‌دانند.

در کارگاه علمی که در سال ۲۰۱۸ برگزار شد، وقتی نویسندگان برای بررسی داده‌های هرگونه گرد هم آمدند، شاهد کاهش فاجعه‌بار گونه‌ها یکی از پس دیگری بودند. دکتر پاکورو به خاطر می‌آورد که سکوت وحشتناکی اتاق را فرا گرفته بود. او خودش از وسعت این کاهش‌ها شوکه شده بود و امیدوار است پژوهش‌ آن‌ها به نجات کوسه‌ها کمک کند.

دمیان چاپمن، زیست‌شناس دریا و استاد دانشگاه بین‌المللی فلوریدا که در مورد کوسه‌ها مطالعه می‌کند و در مطالعه‌ی جدید مشارکت نداشت، می‌گوید نکته‌ی قوت مطالعه‌ی جدید این است که با ترکیب همه‌ی اطلاعات، در نهایت به عدد ساده‌ای می‌رسد که کاملا محکم و قانع‌کننده است و کمک می‌کند دامنه‌ی مشکل به سیاست‌گذاران نشان داده شود و آن‌ها می‌توانند خیلی راحت آن را درک کنند و متوجه وخامت اوضاع شوند.

از‌آن‌جایی که این کوسه‌ها و سفره‌هاهی‌ها در اقیانوس باز شنا می‌کنند، محدود به مرز کشورها نیستند و معکوس کردن کاهش‌ جمعیت آن‌ها به همکاری بین‌المللی نیاز دارد. جنبشی جهانی برای حفاظت ۳۰ درصد از خشکی‌ها و اقیانوس‌ها تا سال ۲۰۳۰ در حال راه‌اندازی است؛ اما به گفته‌ی فوردهام، برای اینکه چنین تعهداتی بتواند به کوسه‌ها کمک کند، حامیان محیط زیست و دانشمندان باید درزمینه‌ی شرکت در جلسات شیلات بهتر عمل کنند. فوردهام می‌گوید:

ما قطع مشکل‌آفرین ارتباط آژانس‌های محیط زیست و شیلات را در تمام کشورهای جهان داریم. آن‌ها در یک عرصه قول‌هایی می‌دهند که در حوزه‌ی دیگر واقعیت پیدا نمی‌کند.