مواجهه جمعیت شهرها با گرمای شدید در سه دهه گذشته سه برابر شده است
بیشتر گزارش‌ها از قرارگیری در معرض حرارت شهری، تخمین‌های بزرگ‌مقیاسی را مبنا قرار می‌دهند که میلیون‌ها شهروند در معرض خطر را نادیده می‌گیرند. در مطالعه‌ای جدید دقیق‌تر به این موضوع پرداخته شده است. با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، مکان زندگی افراد بین سال‌های ۱۹۸۶ تا ۲۰۱۶ تخمین زده شده و تعداد روز‌هایی در سال که مردم در ۱۳ هزار ناحیه شهری در معرض حرارت شدید قرار داشته‌اند، برآورد شده است.
نتایج نشان‌دهنده افزایش سریع حرارت شهری است و مردم فقیر و حاشیه‌نشین در معرض خطر بیشتری هستند. نزدیک به دو سوم از افزایش قرارگیری در معرض حرارت شدید شهری مربوط به مناطق جنوبی صحرای بزرگ آفریقا (آفریقای سیاه) و جنوب آسیا است. دلایل اصلی این افزایش حرارت، تغییرات اقلیمی و اثر جزیره حرارتی شهری است. دما در مناطق شهری بخاطر مصالح مورد استفاده در ساختمان‌ها و جاده‌ها بیشتر از محیط‌های طبیعی است. علاوه بر دلایل بالا، جمعیت افراد ساکن در مناطق پر تراکم شهری نیز با شتاب در حال افزایش است.
جمعیت شهری از ۲ میلیارد نفر در سال ۱۹۸۵ به ۴٫۴ میلیارد نفر رسیده است. هر چند الگوی رشد جمعیت شهر به شهر متفاوت است، رشد جمعیت در میان شهر‌های آفریقایی که مسئولان زیرساخت‌های لازم برای ساکنین جدید شهرها را پیش‌بینی نکرده و نساخته‌اند، بیشترین سرعت را دارد.
قرار گرفتن جمعیت شهری در برابر حرارت شدید و تأثیر گرمایش شهری و افزایش جمعیت. بنابر تعریف، حرارت شدید حداقل یک روز با دمای حباب تر بیش از ۳۰ درجه سانتیگراد است. دمای حباب تر با محاسبه دما، رطوبت، باد و میزان تابش، اثر آن‌ها بر انسان را اندازه‌گیری می‌کند.
تغییرات اقلیمی خطر افزایش حرارت را تشدید می‌کند
برهمکنش میان افزایش حرارت و افزایش جمعیت در کشور‌های با آب و هوای گرم بسیار نگران‌کننده است. ولی این شرایط چقدر می‌تواند بدتر شود و چه کسانی بیشترین آسیب را خواهند دید؟ کریس فانک اثر این افزایش حرارت را برای سال‌های ۲۰۳۰ و ۲۰۵۰ در کتاب خود با نام «خشکسالی، سیل، آتش» مورد بررسی قرار داده است.
پیش‌بینی می‌شود رشد جمعیت شهری ادامه داشته باشد و اگر افزایش گاز‌های گلخانه‌ای با سرعت فعلی ادامه پیدا کند، شاهد افزایش شدید قرارگیری در معرض حرارت میان ساکنین شهرها خواهیم بود. سیاره زمین اکنون یک درجه نسبت به دوران پیشاصنعتی گرم‌تر شده و پژوهش‌ها نشان می‌دهند افزایش دما به رویداد‌های آب‌وهوایی خطرناک و شدید دامن می‌زند. تقریبا می‌توان مطمئن بود تا سال ۲۰۵۰ یک درجه دیگر بر دمای کنونی افزوده خواهد شد.
این افزایش دما در کنار رشد جمعیت شهری می‌تواند باعث افزایش ۴۰۰ درصدی قرارگیری در معرض حرارت در سال ۲۰۵۰ شود. اکثر مردمی که تحت تأثیر این رویداد‌ها قرار می‌گیرند، ساکن آفریقا و جنوب آسیا و دره رودهایی مانند گنگ، سند، نیل و نیجر هستند. گهواره‌های گرم، مرطوب، پرجمعیت و فقیر تمدن به مراکز مخاطرات حرارتی تبدیل می‌شوند.
پسر ۱۴ ساله غرق در عرق در شرایط گرمایی خطرناک در حال کار در یک کارگاه کشتی‌سازی در داکا، پایتخت بنگلادش. روزهای داغ برای کارگرانی که در شرایط مشابه کار می‌کنند خطرناک‌تر است.
پژوهشگران دریافتند که مردم حاشیه‌نشین احتمالا به منابعی شامل دستگاه‌های تهویه هوا، استراحت در ساعات گرم روز و خدمات بهداشتی که آن‌ها را از قرارگیری در معرض حرارت حفظ کند بی‌بهره خواهند بود.
شمارش افراد در معرض خطر
به‌منظور شمارش شهروندان در معرض حرارت شدید، از ترکیب داده‌ها و مدل‌های مبتنی بر جدیدترین دستاورد‌های علوم اجتماعی و فیزیکی استفاده شده است.
بیش از ۳ میلیارد نفر از ساکنین مناطق شهری در فاصله ۲۵ کیلومتری یا بیشتر از ایستگاه‌های هواشناسی با سابقه ثبت مستمر اطلاعات زندگی می‌کنند. مدل‌های شبیه‌سازی اقلیمی که آب‌وهوای گذشته را تخمین می‌زدند، برای اندازه‌گیری خطراتی که یک فرد را تهدید می‌کند طراحی نشده بودند، بلکه روند‌های بزرگ‌مقیاس را مورد بررسی قرار می‌دادند. این به این معنی است که آثار حرارت شدید بر صد‌ها میلیون نفر از ساکنین شهرها در سراسر جهان مطالعه و ثبت نشده است.
افزایش قرارگیری در معرض حرارت شدید در سراسر جهان بین سال‌های ۱۹۸۳ و ۲۰۱۶
آمارهای رسمی تنها دو رویداد حرارتی شدید را برای نواحی جنوب صحرای آفریقا از قرن بیستم تاکنون گزارش می‌کنند. نتایج مطالعه جدید این نتایج را رد می‌کند.
- اگر کمتر از ۴۰ سال سن دارید، بلایای اقلیمی وحشتناکی را تجربه خواهید کرد
- بیش از یک‌سوم از مرگ‌‌و‌میر ناشی از گرما با تغییرات اقلیمی ارتباط دارد
- تغییرات اقلیمی می‌تواند منجر به مرگ و خسارت‌های بیشتری شود
دلایلی برای اقدام
رشد جمعیت شهری به تنهایی یک مشکل نیست؛ ولی همزمانی رویداد‌های شدید حرارتی و افزایش جمعیت شهرها، این استدلال قدیمی که شهرنشینی، فقر را کاهش می‌دهد، زیر سؤال می‌برد.
در طول تاریخ، شهرنشینی با انتقال نیروی کار از فعالیت‌های کشاورزی به صنعت و فعالیت‌های خدماتی مرتبط بوده و در ادامه با صنعتی شدن کشاورزی و افزایش بهره‌وری همراه بوده است. ولی در بخش‌هایی از جنوب صحرای آفریقا، شهرنشینی بدون رشد اقتصادی اتفاق افتاده است. دلیل آن ممکن است تغییرات پسااستعماری باشد که باعث بهبود عمومی وضعیت سلامتی شده است. مردم عمر طولانی‌تری می‌کنند و کودکان بیشتری به لطف پیشرفت‌های پزشکی، دوره خردسالی را پشت سر می‌گذرانند. ولی حکومت‌های پسااستعماری معمولا منابع لازم برای پشتیبانی از جمعیت بزرگی که به شهرها روی آورده‌اند، فراهم نکرده‌اند.
افزایش دمای جهانی، خطرات حرارتی را برای کارگران فضای بیرونی و شهروندان کم‌درامدی که به تهویه هوا دسترسی ندارند، افزایش می‌دهد
موضوع نگران‌کننده این است که قرارگیری در معرض حرارت شدید به‌طور گسترده خارج از چتر سیاست‌های توسعه‌ای قرار گرفته است و شهروندان فقیر، شرایط سخت‌تری برای فرار از فقر خواهند داشت. پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که حرارت شدید، بهره‌وری نیروی کار و بازده اقتصادی را کاهش می‌دهد. کارگران کم‌درآمد از حمایت‌های کمتری برخوردارند. آن‌ها تحت فشار مخارج سنگین خوراک و مسکن قرار دارند و معمولا به تهویه هوا دسترسی ندارند.
گام‌هایی که شهرها می‌توانند بردارند
همه‌گیری ویروس کرونا و جنبش «زندگی سیاهان مهم است»، خواسته مردم برای توجه بیشتر سیاست‌مداران و دانشمندان به نابرابری و بی‌عدالتی را نمایان کرده است. داده‌های بهتر که تجربه واقعی زندگی افراد را ثبت کنند، کلید مطالعات اقلیمی-سلامتی یکپارچه و واقع‌نماتر هستند. همکاری‌های علمی مانند آنچه در این مطالعه صورت گرفته می‌تواند به مسئولان و کسب‌و‌کار‌ها برای تطبیق سیاست‌ها با نیازهای ساکنین جدید شهرها و کاهش آسیب‌های ناشی از حرارت کمک کند.
طراحی سامانه‌های هشدار سریع در صورتی که با افتتاح مراکز خنک‌سازی همراه شود، می‌تواند این خطرات را کاهش دهد. مسئولان می‌توانند با برقراری استاندارد‌های حرارتی شغلی، خطر مواجه با حرارت را برای مردم حاشیه‌نشین کاهش دهند و آن‌ها را در مقابل امواج حرارتی تقویت کنند.
این پژوهش نقشه سیاست‌ها و فناوری‌های مورد نیاز برای کاهش آسیب‌های ناشی از حرارت شدید شهری را نه فقط برای آینده، بلکه برای همین امروز ارائه می‌کند.