تا ۴۰ سال آینده ممکن است با اتمام منابع ماسه مواجه شویم

تقاضا برای ماسه، ماده‌ی اولیه‌ی اصلی ساخت‌وساز‌، در ۴۰ سال آینده و با پیشرفت آسیا و آفریقا به اوج خواهد رسید؛ بااین‌حال، اگر به بازیافت بتن و طراحی ساختمان‌های سبک‌تر روی نیاوریم، ممکن است دیگر ماسه‌ای برای استخراج باقی نماند.

اشتهای بشر برای ماسه ممکن است در چهار دهه‌ی آینده، ۴۵ درصد افزایش یابد. پژوهشگران می‌گویند مصرف غیرمسئولانه می‌تواند باعث آسیب به محیط‌زیست و کمبود یکی از اصلی‌ترین مواد اولیه در توسعه شهری شود. رشد تقاضا برای ماسه‌ی ساختمانی که در بتن و شیشه و سایر مصالح ساختمانیِ اساسی استفاده می‌شود، حتی همین‌حالا هم باعث رشد «غارتگری ماسه» شده است؛ زیرا چندین جزیره در اندونزی به‌دلیل استخراج غیرمسئولانه به‌کلی ناپدید شده‌اند.

بنابر محاسبات شیائویانگ ژانگ از دانشگاه لِیدِن هلند و همکارانش، تقاضای جهانی برای ماسه‌ی ساختمانی به رهبری آسیا و آفریقا، از ۳٫۲ میلیارد تن در سال ۲۰۲۰ به ۴٫۶ میلیارد تن در سال در ۲۰۶۰ افزایش پیدا خواهد کرد. این تخمین بر‌پایه‌ی چشم‌انداز افزایش جمعیت، رشد اقتصادی، میزان مصرف بتن و شیشه و تعداد طبقات مورد‌نیاز در ساختمان‌ها ارائه شده است.

بااین‌همه، تخمین دقیقی از میزان ذخایر باقی‌مانده ماسه وجود ندارد؛ بنابراین، روشن نیست که زمین بتواند پاسخ‌گوی چنین رشد تقاضای بزرگی باشد. ژانگ می‌گوید:

ماسه و بحران ماسه نادیده گرفته شده‌ است که می‌تواند باعث ایجاد عواقب زیست‌محیطی و اجتماعی شدیدی شود. اگر اکنون اقدام نکنیم، ممکن است ماسه‌ی کافی برای رشد شهرهایمان نداشته باشیم.

ژانگ و همکارانش دریافتند که اگر کشور‌ها مجموعه‌ای از اقدامات شامل افزایش عمر مفید ساختمان‌ها، بازیافت بتن، طراحی ساختمان‌های سبک وزن‌تر و استفاده از مصالح جایگزین مانند الوار‌های چوبی را در دستور‌کار قرار دهند، می‌توان از نیمی از افزایش مصرف پیش‌بینی‌شده در سال ۲۰۶۰ پیش‌گیری کرد.

بنابر مدل استفاده‌شده در این پژوهش، بیشترین کاهش در مصرف ماسه از راه استفاده‌ی بهینه از فضا مانند اختصاص فضای کمتری در هر طبقه از ساختمان به‌ازای هر فرد، دفاتر اداری اشتراکی و... به‌دست می‌آید. ژانگ می‌گوید: «دشوار است که بگوییم این اقدامات چقدر واقع‌گرایانه هستند؛ ولی ما می‌خواهیم که اتفاق بیفتند.»

این پژوهش فقط ماسه استفاده‌شده در ساختمان‌ها به‌شکل بتن و شیشه را در نظر می‌گیرد؛ بنابراین، تخمینی حداقلی از مجموع تقاضای آینده ارائه می‌دهد. همچنین، داده‌های موجود از ۲۶ منطقه‌ی مطالعه‌شده در این پژوهش، برای تفکیک در سطح کشور‌ها کافی نبودند.

سستی در اقدام به تشدید فشار‌های محیط‌زیستی موجود بر ذخایر ماسه در دریاچه‌ها و رودخانه‌ها منجر خواهد شد و نمی‌توان احتمال اتمام کامل منابع را نیز نادیده گرفت. ژانگ می‌گوید: «برآورده‌شدن این موج تقاضا به‌شدت جای تردید دارد.»

این پژوهش در نشریه‌ی Nature منتشر شده است.