پیشنهاد دانشمندان: به‌جای معدن‌ها سراغ استخراج زباله‌های الکتریکی بروید
محققان اخیراً برآورد کرده‌اند که وزن کوه دورریختنی‌های الکتریکی جهان، تنها در سال ۲۰۲۱ به بیش از ۵۷ میلیون تن رسیده بود. انجمن سلطنتی شیمی بریتانیا می‌گوید باید به‌جای استخراج معادن زمین، تلاشی جهانی برای استخراج زباله‌های الکتریکی صورت پذیرد. در‌این‌بین، درگیری‌ها و مناقشه‌های جهانی نیز دائماً تهدیدی برای زنجیرهی تأمین فلزات گران‌بها است.
انجمن سلطنتی شیمی مشغول اجرای پویشی است تا توجهات را به‌سوی ناپایداری عناصر استفاده‌شده در فناوری‌های مصرفی جلب کند. اعضای این انجمن در‌این‌باره اشاره کرده‌اند که ناآرامی‌ها و بحران‌های سیاسی و اقتصادی و اجتماعی از‌جمله جنگ اوکراین، موجب افزایش شدید قیمت مواد خام از‌جمله نیکل شده است. نیکل از عناصر اصلی به‌کاررفته در باتری خودروهای برقی است.
به‌گزارش بی‌بی‌سی، نوسان‌ها در بازار عناصر معدنی موجب به‌وجود‌آمدن آشوب‌هایی در زنجیرهی تأمین لوازم الکتریکی شده است. این امر با افزایش تقاضا باعث شد تا قیمت لیتیوم، یکی دیگر از عناصر ضروری در ساخت باتری‌ها، بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ با افزایش قیمت ۵۰۰ درصدی مواجه شود.
علاوه‌براین، به‌گفته‌ی محققان، ذخایر فعلی برخی از عناصر مهم در حال اتمام است. تام ولتون، رئیس انجمن سلطنتی شیمی، در‌این‌باره گفت که عادت‌های مصرف فناوری مردم به‌شدت ناپایدار هستند و در حال ورود به مرحله‌ی اساساً تخلیه‌ی کامل مواد خام هستیم. ولتون تداوم این عادت‌های غلط را موجب تشدید آسیب‌های زیست‌محیطی دانست.
انتظار می‌رود همچنان افزایش تقاضا برای باتری‌های لیتیومی را شاهد باشیم.
عناصر موجود در تلفن‌های همراه که امکان دارد تا قرن آینده به اتمام برسند، عبارت‌اند از:
- گالیوم: عنصری که در ساخت دماسنج‌های طبی، ال‌ای‌دی، پنل‌های خورشیدی و تلسکو‌پ‌ها به‌کار می‌رود و خواص ضدسرطانی نیز دارد.
- آرسنیک: در مواد آتش‌بازی و ترقه و صنایع رنگ‌رزی و مواد محافظ چوب کاربرد دارد.
- نقره: در ساخت آینه‌ها، لنزهای واکنشی که در مواجهه با خورشید به رنگ تیره درمی‌آیند، پوشاک ضدباکتری و دست‌کش‌‌های استفاده‌شده برای لمس نمایشگرهای لمسی کاربرد دارد.
- ایندیوم: در ترانزیستورها، ریزتراشه‌ها، سامانه‌های پاششی اطفای حریق، پوشش بلبرینگ‌ها در خودروهای فرمول یک و پنل‌های خورشیدی استفاده میشود.
- ایتریوم: در لامپ‌های ال‌ای‌دی سفیدرنگ و لنزهای دوربین و برخی درمان‌های ضدسرطانی به‌کار برده میشود.
- تانتالیوم: در ایمپلنت‌های جراحی، الکترودهای نئونی، تیغه‌های توربین، نازل‌های موشک و کلاهک دماغه‌ی هواپیماهای مافوق‌صوت، سمعک و ضربان‌سازها کاربرد دارد.
در همین حال، میزان زباله‌های الکتریکی سالانه حدود ۲ میلیون تن افزایش می‌یابد. از‌این‌میان، کمتر از ۲۰ درصد از این مواد بازیافت می‌شوند. ولتون عقیده دارد در این راه نیاز به همکاری دولت‌ها حس میشود تا زیرساخت‌های بازیافت را بازسازی و هرچه‌بیشتر روی کسب‌وکارهای تولیدات پایدارتر سرمایه‌گذاری کنند.
تحقیقات جدید انجمن سلطنتی شیمی بریتانیا تقاضای رو‌به‌رشد مصرف‌کنندگان برای استفاده از فناوری‌های پایدارتر را نشان می‌دهد. در یکی از نظرسنجی‌های آنلاین، از ۱۰ هزار نفر در ۱۰ کشور، حدود ۶۰ درصد از شرکت‌کنندگان اعلام کردند که اگر بدانند محصولی به شیوه‌ای پایدار ساخته میشود، احتمالاً به رقیب نام تجاری دلخواه خود روی خواهند آورد.
همچنین، این نظرسنجی نشان داد که مردم همچنان نمی‌دانند چه رفتاری با زباله‌های الکتریکی خود کنند. بسیاری از شرکت‌کنندگان گفتند با وجود نگرانی‌های زیست‌محیطی که از وسایل بلااستفاده منازل خود دارند، نمی‌دانند با این دورریختنی‌ها چه کنند یا نگران ایمنی برنامه‌های بازیافت هستند.
میلیون‌ها نفر با نگه‌داری دستگاه‌های قدیمی خود در خانه، ناخواسته عناصر گران‌بهایی را انباشته‌اند.
الیزابت راتکلیف، یکی از محققان ارشد انجمن سلطنتی شیمی، در گفت‌وگو با برنامه‌ی Inside Science رادیو بی‌بی‌سی ۴ اعلام کرد که بسیاری از ما ناخواسته فلزات گران‌بهای موجود در تلفن‌های قدیمی و کامپیوترهای ازکار‌افتاده را در منازل خود انباشته می‌کنیم.
رتکلیف عقیده دارد تولیدکنندگان و خُرده‌فروشان باید در این زمینه مسئولیت بیشتری را برعهده بگیرند. او پیشنهاد طرح‌های بازیافتی همچون بازگردانی لوازم الکتریکی بلااستفاده را به خُرده‌فروشان داد. راتکلیف باور دارد: «تمام نوسان‌های اخیر در زنجیرهی تأمین، لزوم بهره‌گیری از اقتصاد دَوَرانی برای مواد خام فناوری‌های الکتریکی را نشان می‌دهد؛ اما در‌حال‌حاضر، فقط دائماً داریم منابع زمین را استخراج می‌کنیم.»
محققان انجمن سلطنتی شیمی امیدوار‌‌ند مردم را تشویق کنند تا وسایل قدیمی و بی‌استفاده‌ی خود را به مراکز بازیافت ببرند، نه اینکه به هر دلیلی در کشوهای منازل خود بگذارند تا برای همیشه از یادشان ببرند. در‌حال‌حاضر، شهروندان بریتانیایی می‌توانند تمامی لوازم الکتریکی قدیمی خود را به مراکز بازیافت تحویل دهند؛ اما همچنان در بسیاری از کشورها زیرساخت‌های چندان مطمئنی برای بازیافت لوازم الکتریکی وجود ندارد.
مقاله‌های مرتبط:
رتکلیف درپایان می‌افزاید: «صحبت‌های همیشگی را تکرار و بار‌دیگر تأکید می‌کنم که کاهش [تولید زباله] و استفاده مجدد و بازیافت را فراموش نکنید. بنابراین، شاید لازم باشد که یک تلفن را مدت طولانی‌تری استفاده کنید یا تلفن قدیمی خود را بفروشید یا به یکی از نزدیکان و خویشاوندانتان بدهید. برای بهبود این فرایند و زیرساخت‌ها، بهتر است که همه با‌هم همکاری کنیم تا بتوانیم دستگاه‌هایمان را بازیافت کنیم.»