آخرالزمان اقلیمی در کمین بشر؛ دانشمندان نابودی انسان در اثر تغییرات آب‌وهوایی را جدی می‌دانند

مطالعه‌ی جدیدی می‌گوید پیامدهای فاجعه‌بار تغییرات اقلیمی از جمله احتمال انقراض انسان، مواردی هستند که به اندازه‌ی کافی توسط دانشمندان جدی گرفته نمی‌شوند. پژوهشگران این مطالعه می‌گویند عواقب گرمایش شدیدتر زمین «به‌شکل خطرناکی، ناشناخته است.» به گفته‌ی پژوهشگران، در صورتی که اقدام عملی انجام نشود این عواقب خطرناک همچنان گزینه‌ای محتمل هستند و در شرف وقوع‌اند.

در مقاله‌ای که با محوریت مطالعه‌ی اخیر منتشر شده است گفته می‌شود جهان باید خودش را برای آنچه که پژوهشگران «پایان کار» درنتیجه‌ی تغییرات اقلیمی می‌دانند آماده کند. آن‌ها از دانشمندان سازمان ملل متحدد درخواست کرده‌اند که خطر تغییرات فاجعه‌بار آب‌و‌هوایی را مورد بررسی قرار دهند.

بی‌بی‌سی می‌نویسد کتاب‌های علمی معروفی نظیر The Uninhabitable Earth بیشتر از تحقیقات علمی توانسته‌اند به بروز فاجعه‌ی جهانی درنتیجه‌ی تغییرات اقلیمی بپردازند و این موضوع مهم را برای تعداد بیشتری از مردم توضیح دهند.

دانشمندان حوزه‌ی آب‌و‌هوا در اغلب اوقات آثار ناشی از افزایش حدوداً ۱٫۵ تا ۲ درجه‌ای دمای هوا نسبت‌به دمای مشاهده‌شده در سال ۱۸۵۰ را مورد مطالعه قرار می‌دهند، یعنی قبل از آغاز صنعتی‌سازی جهانی. مطالعات موردبحث نشان می‌دهد که اگر در قرن جاری دمای هوا را نزدیک‌به این سطح نگه داریم فشار سنگینی به اقتصادهای جهانی وارد می‌شود اما دوران زندگی انسان به پایان نمی‌رسد.

پژوهشگران به دلایل متعددی تصمیم گرفته‌اند روی سناریوهایی که دمای پایین‌تر را متصور می‌شوند تمرکز کنند. در توافق‌نامه‌ی اقلیمی پاریس تقریباً تمامی کشورهای روی کره‌ی زمین قراردادی را امضاء کردند که در تلاش است در قرن جاری افزایش دمای جهانی را «بسیار کمتر از» ۲ درجه‌ی سانتی‌گراد نگه دارد. این توافق‌نامه همچنین راهکارهایی ارائه می‌دهد تا میزان افزایش دما کمتر از ۱٫۵ درجه‌ی سانتی‌گراد باشد. بنابراین طبیعی است که دولت‌ها از دانشمندان خود بخواهند که آثار این تغییرات اقلیمی را بررسی کنند و نتایج آن را گزارش دهند.

در همین حین مطالعه‌ی جدید می‌گوید به عواقب شدیدتر تغییرات اقلیمی به اندازه‌ی کافی توجه نشده است. دکتر لوک کمپ، از اعضای دانشگاه کمبریج و نویسنده‌ی ارشد مقاله‌ی علمی جدید، می‌گوید‌: «به‌نظرم فکر کردن درباره‌ی بدترین سناریوهای محتمل، نوعی مدیریت ریسک عاقلانه است. در رابطه‌ با هر شرایط دیگری چنین کاری انجام می‌دهیم. وقتی بحث به سرنوشت سیاره‌ی زمین و گونه‌ها می‌رسد، قطعاً باید به بدترین سناریوهای محتمل فکر کنیم.»

پژوهشگران در مطالعه‌ی جدید خود متوجه شدند برآوردهای مربوط به آثار افزایش ۳ درجه‌‌ای دمای هوا نمی‌تواند به‌طور دقیق تأثیرات منفی را به تصویر بکشد. آن‌ها با استفاده از مدل‌های آب‌و‌هوایی پیش‌بینی‌های جالبی درباره‌ی آینده انجام داده‌اند.

پژوهشگران می‌گویند در این سناریو تا سال ۲۰۷۰ حدوداً ۲ میلیارد نفر که در مناطقی از دنیا با ساختار شکننده‌ی سیاسی زندگی می‌کنند مجبور به تحمل میانگین دمای سالانه ۲۹ درجه‌ی سانتی‌گراد خواهند بود. چی شو، دیگر نویسنده‌ی مقاله و از اعضای دانشگاه نانجینگ چین، می‌گوید: «میانگین دمای سالانه‌ی ۲۹ درجه‌ای درحال‌حاضر حدوداً ۳۰ میلیون نفر در صحرای بزرگ آفریقا و ساحل خلیج آمریکا را تحت تأثیر قرار می‌دهد.» چی شو در ادامه‌ی سخنانش می‌گوید: «تا سال ۲۰۷۰ این دماها و عواقب اجتماعی و سیاسی آن‌ها مستقیماً روی ۲ قدرت هسته‌ای دنیا و ۷ آزمایشگاه با ایمنی زیستی سطح ۴ که دارای خطرناک‌ترین پاتوژن‌ها هستند تأثیر می‌گذارد. احتمال رخداد اتفاقات دومینویی فاجعه‌بار، جدی است.»

پژوهشگران می‌گویند مشکل فقط بالا بودن دما نیست، بلکه آن‌ها نگران آثار دومینویی نظیر بحران غذا یا اقتصاد هستند. آن‌ها می‌گویند درگیری‌های احتمالی یا شیوع بیماری از پتانسیل لازم برای آغاز رویدادی فاجعه‌آمیز برخوردارند. پژوهشگران می‌گویند که دانشمندان باید تمرکز بیشتر روی نقاط دگرگونی داشته باشند، یعنی زمانی که افزایش گرما باعث ایجاد رویداد طبیعی دیگری می‌شود که درنتیجه‌ی آن دما بیش از پیش افزایش پیدا می‌‌کند. مثلاً انتشار گاز متان درنتیجه‌ی ذوب شدن خاک منجمد ممکن است آثار زیان‌باری به‌دنبال داشته باشد. پژوهشگران همچنان از جنگل‌هایی می‌گویند که به جای جذب کربن، شروع به انتشار کربن می‌کنند.

نویسندگان مقاله برای ارزیابی مناسب تمامی خطرات، خواستار اقدام جدی از سوی هیئت بین‌دولتی تغییر اقلیم شده‌اند و از این سازمان درخواست کرده‌اند گزارشی ویژه با محوریت تغییرات فاجعه‌بار اقلیمی منتشر کند. پژوهشگران می‌گویند بسیار مهم است که سریعاً به بدترین سناریوی ممکن فکر کنیم و عواقب آن را در نظر بگیریم، حتی اگر چنین کاری به قیمت ترسیدن مردم تمام شود.

دکتر کمپ می‌گوید: «درک این سناریوهای محتمل ترسناک چیزی است که می‌تواند افکار سیاسی و مدنی را تحریک کند.» او می‌گوید پیش‌تر با مطرح شدن احتمال وقوع زمستان هسته‌ای، اقدامات مثبت زیادی انجام شده است و باید چنین رویکردی برای تغییرات اقلیمی نیز در نظر گرفته شود.

بسیاری از فعالان جوان حوزه‌ی آب‌و‌هوا با درخواست برای مطالعه‌ی جدی‌تر سناریوهای ترسناک اقلیمی موافق هستند. لورا یانگ، فعال ۲۵ ساله، می‌گوید: «مهم است که درباره‌ی تمامی جنبه‌های تغییرات اقلیمی تحقیق کنیم، از جمله واقعیت ترسناک حوادث فاجعه‌بار؛ چون بدون دانستن حقیقت کامل و تمامی اثرات احتمالی، نمی‌توانیم آگاهانه تصمیم بگیریم و نمی‌توانیم باعث اقدام عملی برای مقابله با تغییرات اقلیمی شویم.»

یانگ در ادامه‌ی سخنانش می‌گوید:‌ «سال‌ها است که شاهد پنهان‌کاری، انتشار اطلاعات نادرست و اجتناب از پرداختن به تغییرات اقلیمی هستیم و این وضعیت باید همین حالا به پایان برسد، خصوصاً برای نسل‌های جوان‌تر. چون نسل‌های جوان‌تر باید با عواقب ناشی از سال‌ها فشار حداکثری به کره‌ی زمین دست‌و‌پنجه نرم کنند.»

نتایج این مطالعه در هفته‌نامه‌ی مجموعه‌مقالات آکادمی ملی علوم ایالات متحده‌‌ی آمریکا منتشر شده است.