جنگل های اقیانوسی؛ سرزمینی ناشناخته در زیر آب با وسعتی بیشتر از جنگل آمازون

از آمازون تا بورنئو، کنگو و داین‌تری؛ بسیاری از ما نام اکثر جنگل‌های بزرگ یا معروف بارانی را می‌شناسیم. به‌علاوه می‌دانیم بزرگ‌ترین محدوده‌ی جنگل‌های جهان، جنگل‌های بورآل است که از روسیه تا کانادا امتداد دارد. این در حالی است که بسیاری از مردم حتی با مفهوم جنگل‌های اقیانوسی آشنا نیستند و نام جنگل‌های معروفی را که در زیر اقیانوس‌ها تشکیل شده‌اند نمی‌دانند.

براساس نوشته‌ی رسانه‌ی کانورسیشن، در زیر آب جنگل‌های عظیمی از کلپ (نوعی گیاه سرشار از ید) و جلبک دریایی وجود دارد که امتداد آن‌ها بسیار بیشتر از آن است که تصورش را می‌کردیم. تعداد کمی از جنگل‌های زیر دریا نام‌گذاری شده‌اند، اما همین جنگل‌های سرسبز محل زندگی تعداد زیادی از گونه‌های آب‌زی هستند.

جنگل دریایی بزرگ آفریقا در خارج از خط ساحلی جنوب این قاره قرار دارد و استرالیا در اطراف بخش‌های جنوبی خود از تپه‌های دریایی بزرگ جنوبی میزبانی می‌کند. تعداد بسیار زیادی از جنگل‌های دریایی که وسعت بیشتری نسبت‌به موارد نام‌برده دارند در سراسر دنیا هنوز نام‌گذاری نشده‌اند.

مطالعه‌ی جدیدی نشان می‌دهد جنگل‌های زیر دریا تا چه حد گسترده‌ و پرحاصل هستند. دانشمندان می‌گویند جنگل‌های اقیانوسی کره‌ی زمین ناحیه‌ای به مساحت دو برابر هند را پوشش می‌دهند.

جنگل‌های زیر دریا توسط جلبک‌های دریایی تشکیل می‌شوند. جلبک‌های دریایی همچون سایر گیاهان با جذب انرژی خورشید و کربن دی‌اکسید، ازطریق فتوسنتز رشد می‌کنند. بزرگ‌ترین گونه‌ها از جلبک‌های دریایی تا ارتفاع ده‌ها متر رشد می‌کنند و باعث ایجاد ناحیه‌هایی جنگلی می‌شوند. این جنگل‌ها همواره به رشد ادامه می‌دهند و اگر در داخل آن‌ها شنا کنید احساس خواهید کرد که به‌طور مداوم در حال حرکت هستید.

همچون درختان روی سطح خشکی، جلبک‌های دریایی زیستگاه طیف گسترده‌ای از موجودات هستند و به آن‌ها غذا و سرپناه ارائه می‌دهند. گونه‌های بزرگ‌تر نظیر بامبوی دریایی و کلپ غول‌پیکر دارای ساختارهای پر از گاز هستند که در نقش بالون‌هایی کوچک فعالیت می‌کنند و به این گیاهان امکان می‌دهند سایبان‌های شناور بزرگی بسازند.

دیگر گونه‌ها متکی‌بر ساقه‌هایی قوی هستند تا مستحکم باقی بمانند و از سطح فتوسنتزی خود محافظت کنند. برخی دیگر از گونه‌ها مانند کلپ طلایی که در تپه‌های دریایی بزرگ جنوبیِ استرالیا حضور دارند، کف دریا را می‌پوشانند.

تنها تعداد کمی از پرحاصل‌ترین جنگل‌های اقیانوسی دنیا نظیر جنگل دریایی بزرگ آفریقا و تپه‌های دریایی بزرگ جنوبیِ استرالیا شناسایی و نام‌گذاری شده‌اند

دانشمندان مدت‌ها است می‌دانند که جلبک‌های دریایی جزو گیاهانی هستند که سریع‌ترین رشد را دارند،‌ بااین‌حال تخمین مساحت جنگل‌های تشکیل‌شده از این جلبک‌ها همواره چالش‌برانگیز بوده است.

امروزه می‌توان به‌راحتی ازطریق ماهواره‌هایی که در مدار زمین هستند مساحت جنگل‌های سطح خشکی را اندازه‌گیری کرد. در زیر آب، اوضاع بسیار پیچیده‌تر است. اکثر ماهواره‌ها نمی‌توانند در عمق زیاد آب، یعنی جاهایی که جنگل‌های دریایی تشکیل می‌شوند، اندازه‌گیری انجام دهند. پژوهشگران در مطالعه‌‌ای جدید برای غلبه‌بر این مشکل سراغ میلیون‌ها سند مربوط به ناحیه‌های زیر آب در منابع علمی، دیتابیس‌های آنلاین، گیاکده‌های محلی و سایر منابع رفتند.

جنگل‌های اقیانوسی در سراسر دنیا از تنوع زیستی پشتیبانی می‌کنند

دانشمندان سپس توزیع جهانی جنگل‌های اقیانوسی را مدل‌سازی کردند و در نهایت متوجه شدند که این جنگل‌ها ناحیه‌ای به مساحت ۶ تا ۷٫۲ میلیون کیلومتر مربع را در بر می‌گیرند. این مساحت باعث می‌شود جنگل‌های دریایی وسیع‌تر از جنگل بزرگ آمازون باشند.

دانشمندان پس از شناسایی مساحت جنگل‌های اقیانوسی، تخمین زدند که این جنگل‌ها چقدر پرحاصل‌اند (به بیانی بهتر، این جنگل‌ها چقدر رشد می‌کنند). در این زمینه نیز هیچ اسناد یکپارچه‌ی جهانی وجود ندارد. دانشمندان صدها مطالعه‌ی تجربی مستقل در سراسر دنیا را بررسی کردند. در این مطالعه‌ها نرخ رشد جلبک‌های دریایی توسط غواصان اندازه‌گیری شده بود.

پس از بررسی اسناد مشخص شد جنگل‌های اقیانوسی حتی نسبت‌به شماری از محصولات پرحاصل کشاورزی نظیر گندم، ذرت و برنج نیز پرحاصل‌ترند. بهره‌وری در ناحیه‌های متعدل که به‌طور معمول در آب خنک و غنی از مواد مغذی قرار دارند به بالاترین حد رسید. جنگل‌های اقیانوسی در این ناحیه‌ها هر سال به‌طور میانگین دو تا ۱۱ برابر زیست‌توده‌ی بیشتر نسبت‌به محصولات زراعی یادشده تولید می‌کنند.

مقایسه‌ی میزان تولید زیست‌توده توسط محصولات زراعی مختلف و جنگل‌های اقیانوسی (در واحد گرم کربن به ازای هر متر مربع در سال)

دانشمندان می‌گویند یافته‌های اخیر دلگرم‌کننده‌ است. از لحاظ تئوری می‌توانیم از بهره‌وری عظیم جنگل‌های اقیانوسی برای کمک به تأمین غذای موردنیاز در آینده استفاده کنیم. مزارع جلبک‌های دریایی می‌توانند مکمل تولید غذا در خشکی باشند و توسعه‌ی پایدار را تقویت کنند.

دانشمندان می‌گویند که ممکن است جنگل‌های دریایی در کاهش تغییرات اقلیمی اثرگذار باشند. البته احتمالاً تمامی کربن مصرفی توسط جلبک‌های دریایی در آن‌ها حبس نمی‌شود. تخمین‌های اولیه نشان می‌دهد مقدار قابل‌ توجهی از جلبک‌های دریایی می‌توانند در داخل رسوبات یا عمق دریا جمع شوند، اما مشخص نیست که این جلبک‌ها چقدر کربن را در خود حبس می‌کنند. دانشمندان می‌گویند باید مطالعه‌های بیشتری در این زمینه صورت بگیرد.

جنگل‌های اقیانوسی مقدار زیادی کربن دی‌اکسید مصرف می‌کنند و مقداری از این کربن دی‌اکسید احتمالاً برای مدت‌زمانی طولانی حبس می‌شود

دانشمندان می‌گویند تقریباً تمام گرمای اضافیِ به‌دام‌افتاده ازطریق ۲٬۴۰۰ گیگاتن گاز گلخانه‌ایِ تولیدشده توسط انسان، وارد اقیانوس‌ها شده است. این یعنی جنگل‌های اقیانوسی با شرایط بسیار دشوار دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.

ناحیه‌های وسیعی از جنگل‌های اقیانوسی اخیراً در استرالیای غربی، شرق کانادا و کالیفرنیا ناپدید شده‌اند. با ناپدید شدن این جنگل‌ها، زیستگاه تعداد زیادی از گونه‌ها و پتانسیل ترسیب کربن از بین می‌رود. متقابلاً با ذوب شدن یخ‌ها و بالا رفتن دمای آب، پیش‌بینی می‌شود وسعت جنگل‌های اقیانوسی در برخی از ناحیه‌های قطب شمال افزایش پیدا کند.

جنگل‌های اقیانوسی نقش اساسی و غالباً دیده‌نشده‌ای در دنیای ما ایفا می‌کنند. اکثر جنگل‌هایی که در زیر دریا تشکیل شده‌اند همچنان ناشناخته‌اند. بدون تلاش اساسی برای بهبود دانش‌مان از جنگل‌های اقیانوسی، نه‌تنها توانایی حفاظت از آن‌ها را نداریم بلکه نمی‌توانیم از مزایای بالقوه‌ای که جنگل‌های اقیانوسی ارائه می‌دهند استفاده کنیم.

نتایج این مطالعه در مجله‌ی علمی Wiley Online Library منتشر شده است.