با وجود امیدبخشی مسئولان، مرگ در یک قدمی دریاچه ارومیه است

در تاریخ ۱۳ خرداد ۱۴۰۲، كم‌ترين تراز از سال ۱۳۴۳ تابه‌امروز برای دریاچه‌ی ارومیه ثبت شد و این روزها حجم آب بزرگ‌ترین دریاچه‌ی داخلی ایران حتی از سال ۹۴ هم كمتر شده است. بر اساس این گزاره‌ها و نتايج پژوهشی که به‌تازگی انجام شده، دریاچه‌ی ارومیه در وضعیت قرمز قرار دارد و شرایط آن «به‌شدت بحرانی» اعلام شده است.

به‌گزارش روزنامه‌ی اعتماد، نتایج پژوهش از آغاز بحران زيست‌محيطی در ‌آينده‌ی نزديک خبر می‌دهد. این نتایج، با گفته‌های مسئولان مرتبط در تضاد کامل است، به‌همین دلیل شاهد انتشار عمومی آمار و اخبار نیستیم. از طرفی دیگر، مسئولان مربوطه دائم در حال تکذیب و امیدبخشی هستند، با توجه به این امید کاذب، حتی حساسیت مردم نسبت به این موضوع نیز به شدت قبل نیست. حال با وجود این یافته‌های جدید، سؤال پیش می‌آید که اگر دریاچه خشک شود، چگونه می‌توان مشکلات زيست‌محيطی، اقتصادی و اجتماعی پیش‌رو را مدیریت کرد؟

پژوهش جدید که با هدف ارائه‌ی داده‌های مطمئن درباره‌ی روند تغييرات درياچه‌ی اروميه در سال‌های گذشته و پيش‌بينی آینده‌ی این دریاچه، توسط طرح تحقيقاتی درياچه‌ی اروميه و با همكاری مركز سنجش از دور دانشگاه صنعتی شريف تهيه شده است، با استفاده از تصاوير ماهواره‌ای لندست و توسعه كد گوگل ارث انجین (GEE)، مساحت درياچه را از تاريخ ۱۳ خرداد سال‌ ۱۳۹۲ تا سال ۱۴۰۲، به‌دست آورده، مقایسه و سپس صحت‌سنجی کرده است.

پژوهشگران با استفاده از اطلاعات به‌دست آمده، به یک روش محاسبه‌ی قابل قبول داده‌ها رسيدند و اطلاعات را صحت‌سنجی کردند. نتیجه، پس از رسم نمودار تراز دریاچه بر اساس اطلاعات به‌دست آمده در ۱۰ سال گذشته، این بود که تراز درياچه به پايين‌ترين عدد در ۶۰ سال گذشته رسیده است. با توجه به شکل‌نگرفتن هیچگونه ستادی برای احيا و نجات، دریاچه‌ی ارومیه «درحال مرگ» تشخیص داده شده است.

از دیگر نتایج مهم به‌دست آمده توسط پژوهشگران، می‌توان به حجم آب دریاچه اشاره کرد که به پایین‌ترین حد در ۱۰ سال گذشته رسیده است. بر‌اساس گزارشات تا پيش‌از انجام این پژوهش، كمترين ميزان حجم آب ثبت شده مربوط به سال ۱۳۹۴ بود و اکنون، حجم آب حتی از آن سال هم کمتر است. کم‌شدن حجم آب بحران قابل توجهی است و امکان دارد تا شهریور سال ۱۴۰۲، یعنی کمتر از دو ماه دیگر به مرگ کامل دریاچه منجر شود.

با خشک شدن درياچه‌، تا ده‌ها كيلومتر اطرافش سکونت‌ناپذیر خواهد شد و غبار نمک تمامی شهرهای شمال غرب کشور را فرا می‌گیرد. گزارش صریحاً می‌گوید: «بنا بر روند افت تراز درياچه‌ی اروميه در فصل تابستان، تراز آب در پايان شهريور سال آبی ۱۴۰۲ به عددی بين ۱۲۶۹٫۸۰ تا ۱۲۶۹٫۹۰ متر از سطح درياهای آزاد خواهد رسيد.» براساس این آمار، پژوهشگران معتقدند که دریاچه امسال کاملاً خشک خواهد شد.

عيسی كلانتری، رييس سابق سازمان محيط‌زيست كه از سال ۱۳۹۲ تا اواخر تير ۱۴۰۱ مدير اجرايی ستاد احيای درياچه اروميه بوده است، در مصاحبه‌ای با روزنامه‌ی اعتماد صحت نتایج فوق را تأیید کرده است. وی باور دارد که تا پایان امسال دریاچه کاملاً از بین خواهد رفت و به باتلاق تبدیل خواهد شد و در نتیجه‌ی این بحران هولناک، فاجعه‌ای زیست محیطی به بار خواهد آمد و کلان‌شهرهایی مانند تبریز سکونت‌ناپذیر خواهند شد. کلانتری می‌گوید:

اگر درياچه خشک شود، كشاورزی از بين خواهد رفت، به اختلاف درجه حرارت تابستان و زمستان ۷ درجه اضافه می‌شود كه ژنتيک انسان، حيوان، گياه و ميكروب را دچار تغيير و جهش می‌كند. اين جهش يعنی سرطان و ده‌ها بيماری ديگر. شهر تبريز در سال‌های آينده با آن غبار نمكی امكان زندگی نخواهد داشت.

براساس نتایج پژوهش و گزارشات، آمار و اطلاعات از مرگ نا‌به‌هنگام دریاچه‌ی ارومیه خبر می‌دهد. در نتیجه، بحران زیست‌محیطی و آینده‌ای هولناک در انتظار شمال غرب کشور و سپس تمام ایران خواهد بود.