آیا فوران آتشفشان تونگا علت گرمای شدید تابستان امسال است؟

فوران و انفجار آتشفشان هونگا تونگا-هونگا هائاپائی در ژانویه سال ۲۰۲۲ یکی از بزرگ‌ترین فوران‌های آتشفشانی ثبت شده در تاریخ دنیا بود. این انفجار که با قدرتی برابر ۱۰۰ بمب هیروشیما در زیر آب‌های اقیانوس آرام رخ داد، باعث شد که میلیون‌ها تن بخار آب به جو زمین وارد شود.

به گزارش هیل، برخی از مفسران در هفته‌های اخیر حدس زده‌اند که فوران آتشفشان تونگا مقصر اصلی افزایش دما در تابستان امسال است و حتی از فوران آتشفشان برای ایجاد تردید درباره‌ی نقش انسان در تغییرات اقلیمی استفاده می‌کنند. بنابراین، آیا فوران عظیم آتشفشان تونگا مسئول تابستان داغ امسال است؟

آن‌ها افزودند: «اگرچه پدیده ال‌نینو دمای کره زمین را بالاتر برده و فوران هونگا تونگا-هونگا هائاپائی ممکن است برای کوتاه‌مدت در برخی از مناطق تأثیر بگذارد، اما مقصر اصلی گرمای هوا تغییرات اقلیمی است». تحقیقات متعدد نشان می‌دهد که فوران عظیم نمی‌تواند دلیل این تغییر در آب‌و‌هوا باشد؛ بلکه فعالیت‌های انسانی مانند سوزاندن سوخت‌های فسیلی عامل اصلی است.

محققان توضیح دادند که معمولاً فوران‌های عظیم آتشفشانی باعث کاهش دمای هوا می‌شود؛ زیرا باعث برون‌ریزی مقدار زیادی دی‌اکسید‌گوگرد می‌شود و افشانه‌ای از ذرات معلق سولفات را تشکیل می‌دهد که نور خورشید را به فضا منعکس ‌می‌کند و به‌طور موقت باعث خنک‌تر شدن سطح زمین می‌شود. اما فوران تونگا اثر دیگری داشت، زیرا در زیر آب اتفاق افتاد.

مانی و میلان معتقدند فوران هونگا تونگا-هونگا هائاپائی غیرعادی است؛ زیرا علاوه بر ایجاد بیشترین میزان افزایش در ذرات معلق لایه‌ی استراتوسفر در دهه‌های اخیر، باعث تزریق مقدار زیادی بخار آب به استراتوسفر نیز بوده است.

مطالعه‌ای که ماه ژانویه در ژورنال Nature Climate Change منتشر شد، تخمین می‌زند که فوران آتشفشان تونگا میزان بخار آب موجود در استراتوسفر را حدود ۱۰ الی ۱۵ درصد افزایش داد؛ بیشترین میزان افزایشی که تاکنون توسط دانشمندان به ثبت رسیده است. همچنین، نشریه Eos در ماه مارس گزارش داد دانشمندان با استفاده از یک مدل خاص محاسبه کردند که بخار آب می‌تواند میانگین دمای کره زمین را تا ۰٫۰۳۵ درجه سانتی‌گراد افزایش بدهد.

براساس این یافته‌ها برخی از مفسران فوران آتشفشان را با گرم‌تر شدن زمین مرتبط می‌دانند، و مطالعات دیگر نیز حاکی از اثر بالقوه‌ی گرما است، اما محققانی که در این مطالعات شرکت داشتند، معتقدند که فوران آتشفشان عامل اصلی گرمای شدید تابستان نیست.

استوارت جنکینز، دانشمند اقلیم و پژوهشگر پسادکترا در دانشگاه آکسفورد و نویسنده‌ی اصلی مطالعه‌ی ژانویه بیان می‌کند: «احتمالاً منصفانه است که بگوییم اثر [آتشفشان] بر شدت گرمای امسال بسیار کم است».

آغاز روند گرم شدن کره زمین به زمانی قبل از فوران آتشفشان تونگا بازمی‌گردد. ژوئیه گذشته (تیر ۱۴۰۲) احتمالا گرم‌ترین ماه ثبت شده در تاریخ بود، اما به نقل از ناسا، پنج ژوئیه‌ی داغ ثبت‌شده همگی در پنج سال گذشته ثبت شده‌اند.

مانی و میلان معتقدند که برای آشکار شدن این که فوران آتشفشان نسبت به سوزاندن سوخت‌های فسیلی و پدیده ال‌نینو چقدر بر تغییر دمای کره زمین تأثیرگذار بوده، به مدل‌های دقیق‌تری نیاز است. اما انتظار می‌رود که اثر آن بسیار کمتر از اثرات ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی باشد. آن‌ها می‌گویند: «اگر اقدامات اقلیمی جسورانه‌تر و جاه‌طلبانه‌تری انجام نشود، شکسته‌شدن رکورد دمای جهانی ژوئیه گذشته تنها پیش‌نمایشی از اتفاقات آینده خواهد بود».

در ماه مه، سازمان جهانی هواشناسی سازمان ملل متحد هشدار داد که با احتمال ۶۶ درصد، میانگین دمای سالانه‌ی سطح زمین احتمالاً در پنج سال آینده با افزایش ۱٫۵ درجه سانتی‌گرادی گرما از آستانه‌ی گرمایش خطرناک عبور خواهد کرد.

به نقل از ناسا، با افزایش ۱٫۵ درجه سانتیگرادی گرما امواجی از گرمای شدیدتر را به صورت گسترده‌ پیش رو خواهیم داشت و احتمال خشکسالی و کاهش دسترسی به آب بیشتر خواهد شد. افزایش ۱٫۵ درجه سانتیگرادی گرما درنهایت باعث به وجود آمدن نقاط اوج بحران اقلیمی مانند فروپاشی صفحات یخی در گرینلند و غرب جنوبگان می‌شود.