پیتون را فراموش کنید؛ این مار کوچک بزرگ‌ترین طعمه را می‌بلعد

مارها به‌دلیل بلعیدن طعمه‌های بزرگ معروف هستند؛ اگرچه یک گونه از مارها از همه جلوتر است و در میان تمام مارهای شناخته‌شده، بزرگ‌ترین طعمه را به‌ازای اندازه بدن خود می‌خورد و البته این مار پیتون نیست.

به‌نوشته‌ی وب‌سایت لایوساینس، دهان مار باریک و غیرزهرآگین آفریقایی که به تخم‌خوار گانس (Dasypeltis gansi) معروف است، به اندازه‌ای باز می‌شود که می‌تواند با وجود اندازه کوچکش تخم‌های کروی پرندگان را به‌طور کامل ببلعد. طول مار تخم‌خوار گانس حدود ۱۰۲ سانتی‌متر است.

براساس مطالعه‌ای که ۸ آگوست در مجله‌ی Journal of Zoology منتشر شد، توانایی مار تخم‌خوار گانس برای خوردن طعمه بسیار بزرگ‌تر از خودش حاصل پوست کشسان او است که استخوان‌های سمت راست و چپ آرواره پایینی را به‌هم متصل می‌کند و به مار اجازه می‌دهد دهان خود را به‌طور گسترده باز کند.

تخم‌خوارهای گانس می‌توانند طعمه‌های سه تا چهار برابر بزرگ‌تر از چیزی را ببلعند که مارهای همه‌چیزپسندی مانند مار موش‌خوار غربی (Pantherophis obsoletus) می‌توانند قورت دهند. رژیم غذایی مار موش‌خوار غربی علاوه‌بر تخم شامل مواردی مانند جوندگان و دوزیستان می‌شود.

بروس جین در آزمایشگاه گروه علوم زیستی دانشگاه سینسیناتی به تخم‌خوار گانس تخم بلدرچین داد و از فرایند بلعیدن تخم فیلم‌برداری کرد. مار پس از بلعیدن تخم کامل ستون فقرات خود را پیچ‌وتاب داد تا تخم را بشکند و درنهایت، پوسته تخم را بیرون انداخت (کل فرایند ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول کشید).

گونه تخم‌خوار گانس دندان ندارد و این ویژگی کمک می‌کند تا وقتی مار در حال بلعیدن تخم است، محتویات تخم به بیرون از دهان نپاشد. جین می‌گوید بلعیدن جسم بدون زاویه که سخت و صاف است، دشوار به‌نظر می‌رسد. داشتن دندان موجب می‌شود محتویات تخم از دهان بیرون بریزد.

این اولین‌باری نیست که جین شکاف دهان مارها را اندازه‌گیری می‌کند؛ چراکه سال گذشته، او مطالعه کرد که چگونه پیتون برمه‌ای (Python bivittatus) می‌تواند دهان خود را باز کند. پیتون برمه‌ای نیز می‌تواند طعمه‌های بزرگ را ببلعد. در طبیعت، مشاهده شده است که پیتون‌های برمه‌ای یک گوزن کامل را می‌بلعند.

بر‌اساس مطالعه جین، مار تخم‌خوار گانس می‌تواند طعمه‌ای را بخورد که سطح مقطع آن بیش از دو برابر طعمه‌ای است که مار پیتون با وزن مشابه توانایی بلعیدن آن را دارد. به‌گفته‌ی جین، این توانایی به بقای مار کمک می‌کند؛ زیرا تخم پرندگان مانند توپ پینگ‌پنگ سخت و کروی است؛ درحالی‌که طعمه‌هایی مانند موش حالت کشیده دارند و خوردن تخم پرندگان برای مارهای دارای دهان کوچک‌تر دشوار است.

شکاف دهانی بسیار بزرگ تخم‌خوار گانس به‌گونه‌ای تکامل یافته است که مار بتواند در خوردن طعمه‌ها‌یی که جرم نسبتاً کمی به‌ازای سطح مقطع دارند، تخصص پیدا کند. جین می‌افزاید که یکی از مزیت‌های خوردن تخم پرندگان آن است که برخلاف طعمه‌های دیگر، واکنشی نشان نمی‌دهد و بی‌حرکت است و مار راحت می‌تواند آن را ببلعد.