جهان باید برای خشکسالی‌های مکرر و شدید آماده شود

براساس گزارش سازمان ملل که هفته‌ی گذشته در نشست اقلیمی COP28 در دبی ارائه شد، افزایش فراوانی و شدت خشکسالی‌ها در سراسر جهان، «یک وضعیت اضطراری بی‌سابقه در مقیاس سیاره‌ای» محسوب می‌شود.

اتحادیه‌ی بین‌المللی مقاومت در برابر خشکسالی، ائتلافی متشکل از ۳۴ کشور که سال گذشته در نشست COP27 تشکیل شد، خواستار سرمایه‌گذاری بیشتر به‌منظور آمادگی برای خشکسالی (از سیستم‌های هشدار اولیه گرفته تا حوضچه‌های جمع‌آوری آب باران) است.

از هر ۴ نفر روی کره‌ی زمین، ۳ نفر تا سال ۲۰۵۰ تحت‌تاثیر خشکسالی قرار خواهد گرفت؛ چراکه هوای گرم‌تر رطوبت بیشتری را جذب می‌کند و باعث خشکی مکرر و شدیدتر می‌شود. در سال جاری ۱۴ درصد از مناطق همجوار ایالات متحده از خشکسالی شدید تا غیرعادی رنج می‌برند. قلب جنگل‌های آمازون نیز کمترین میزان بارندگی را در ۴۰ سال گذشته داشته و سطح رودخانه‌ها به پایین‌ترین حد خود رسیده است. براساس گزارش سازمان ملل که Global Drought Snapshot نام دارد، دلیل اصلی خشکسالی‌های تدریجی و ویرانی خاموش، اغلب از سوی رسانه‌ها و دولت‌ها نادیده گرفته می‌شود.

دنیل تسهگای از کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با بیابان‌زایی می‌گوید: «خشکسالی یک خطر طبیعی است؛ اما بلای طبیعی نیست و ما می‌توانیم هر کاری را که ممکن است انجام دهیم تا واقعا آن را به بلای طبیعی تبدیل نکنیم. آمادگی ما برای خشکسالی نه‌ تنها جان انسان‌ها و کاربری اراضی را نجات می‌دهد، بلکه منطق اقتصادی نیز دارد.»

خشکسالی سالانه میلیاردها دلار هزینه دارد. امسال خشک‌ترین ماه اوت قرن اخیر در هند باعث افزایش قیمت جهانی شکر و گندم شد؛ کانال پاناما نیز به‌دلیل کمبود آب، به ناچار ترافیک کشتیرانی را یک‌سوم کاهش داد. درطول نیم قرن گذشته خشکسالی‌ها جان حداقل ۶۵۰ هزار نفر را گرفته است. تخمین زده می‌شود که سال گذشته ۴۳ هزار نفر در خشکسالی بی‌سابقه‌ی سومالی جان خود را ازدست دادند؛ کشوری که اکنون یک بار در قرن از سیل رنج می‌برد.

نخستین چالش برای سرمایه‌گذاری به‌منظور تاب‌آوری دربرابر خشکسالی، پیش‌بینی وقوع آن است. سازمان ملل متحد در ابتکاری قصد دارد تا سال ۲۰۲۷ سیستم‌های هشدار اولیه‌ی آب‌وهوای غیرعادی را در سراسر جهان نصب کند. به‌گفته‌ی کریس فانک از دانشگاه کالیفرنیا، دانشمندان اکنون می‌توانند خشکسالی شاخ آفریقا را که شامل سومالی و اریتره می‌شود، تا ۸ ماه قبل با بررسی دمای اقیانوس آرام پیش‌بینی کنند. او می‌گوید: «درک چگونگی تغییر آب‌وهوای طبیعی به‌وسیله‌ی تغییرات اقلیمی، راه را برای پیش‌بینی و مدیریت تاثیرات آن باز می‌کند.»

به‌گفته‌ی تسهگای گام بعدی جمع‌آوری و محافظت‌کردن از آب است. احیای اکوسیستم‌های تخریب‌شده در حفظ آب موثر است و روی‌آوردن به محصولات مقاوم به خشکی و آبیاری کارآمد می‌تواند کشاورزی را انعطاف‌پذیرتر کند. برنامه‌ای برای حفر حوضچه‌های آب باران، کاهش چرای بی‌رویه و کاشت درختان در اتیوپی توانسته رشد گیاهان را تا ۱۴ درصد در مناطق گرفتار خشکسالی افزایش دهد.

براساس گزارش محققان، تغییرات اجتماعی مانند حرکت به‌ سمت تغذیه‌ی مبتنی بر گیاهان و مهار رشد سریع جمعیت نیز امکان استفاده‌ی کارآمدتر از زمین را فراهم می‌کند. مطالعه‌ای در اوایل سال جاری نشان داد که توسعه‌ی پایدار با اولویت بهداشت و آموزش در مقایسه با توسعه با سوخت فسیلی، قرارگرفتن مردم را در معرض خشکسالی در قرن جاری تا ۷۰ درصد کاهش می‌دهد. این مطالعه بر نیاز به دورشدن از نفت، گاز و زغال‌سنگ تاکید می‌کند.