فیل‌های آسیایی برای اولین‌بار درحال دفن مردگان خود مشاهده شدند

مراسم خاکسپاری را به‌وضوح می‌توان پدیده‌ای منحصربه‌فرد مربوط به انسان درنظر گرفت؛ اما به‌نظر می‌رسد که مطالعه‌ی جدید محققان روی فیل‌های آسیایی، این موضوع را به چالش می‌کشد. محققان در مطالعه‌ی خود به گروهی از فیل‌های آسیایی برخورد کردند که فرزندان مرده‌ی خود را دفن و با صدای بلند برای آن‌ها عزاداری می‌کردند.

محققان پیش از این مشاهده کرده بودند که فیل‌های آفریقایی و آسیایی با مردگان خود تعامل دارند و رفتارهای شبیه به سوگواری از خود نشان می‌دهند؛ اما مطالعه‌ی کنونی با تعیین اینکه آیا علت مرگ فرزند تاثیری بر رفتار مشاهده‌شده از آنان دارد یا خیر، یک گام فراتر رفته است.

یافته‌ها نوعی رفتار غیرعادی را در فیل‌ها نشان داد؛ هرچند محققان خاطرنشان می‌کنند که مشاهدات را نباید تعمیم داد. تیم تحقیقاتی در مقاله‌ی خود ضمن اشاره به این موضوع که هریک از بچه‌فیل‌ها به دلایل مختلفی جان خود را ازدست داده بودند که ارتباطی با انسان‌ها نداشت، می‌نویسند: «ما دریافتیم که تمام لاشه‌ها بدون توجه به علت مرگ حیوان، در حالت درازکش و غیرعادی دفن شده‌اند.»

گله‌ی فیل‌ها، جنازه‌ی بچه‌فیل‌های مرده را با خرطوم یا پاهایشان حمل می‌کردند و ‌آن‌قدر همراه آن‌ها پرسه می‌زدند تا نقطه‌ی مناسبی را در کانال‌های آبیاری مزارع چای و به‌دور از انسان‌ها پیدا کنند. پس از یافتن محل مناسب، جنازه را به پشت و حالتی که پاها روبه‌بالا قرار داشت، دفن می‌کردند.

محققان عقیده دارند که این کار فیل‌ها نوعی تلاش گروهی است. آن‌ها در قسمت دیگری از مقاله‌ی خود می‌نویسند: «ما همچنین موفق شدیم با کمک ردپاها، تلاش دیگر اعضای گله را برای مسطح‌کردن خاک موجود در اطراف و بالای لاشه مشاهده کنیم. این یافته از فرضیه‌ی پیوندهای اجتماعی حمایت می‌کند. ما همچنین به این نتیجه رسیدیم که دفن لاشه تلاشی ترکیبی از سوی اعضای مختلف گله در گروه‌های سنی مختلف بوده است.»

به‌گفته‌ی شاهدانی که در مزارع چای کار می‌کردند، در یکی از موارد گله‌ی فیل‌ها در اطراف محل دفن ایستاده بودند و صداهای بلندی از خود درمی‌آوردند که شامل شیپورزدن و برخی دیگر شبیه صدای فریادزدن بود. این رفتار فیل‌ها به آنچه ممکن است در مراسم تدفین انسانی رخ دهد، مانند سخنرانی یا پخش آهنگ بی‌شباهت نیست.

بااین‌حال، فیل‌ها مانند انسان‌ها با صحبت‌کردن و صرف غذا، مراسم تدفین را طولانی نمی‌کنند. در هر مورد مشاهده‌شده، گله‌ی فیل در عرض ۴۰ دقیقه از محل دفن دور شد و دیگر بدان‌جا بازنگشت. نویسندگان می‌گویند مطالعات پیشین به تفصیل نحوه‌ی بازدید فیل‌های آفریقایی را از لاشه‌ی اعضای مرده‌ی گروه شرح داده‌اند؛ اما در مطالعه‌ی اخیر به‌نظر می‌رسد که فیل‌ها به‌طور فعال از بازگشت به محل دفن خودداری می‌کنند.

در بخشی از مقاله‌ آمده است:‌ «مصاحبه‌ای رسمی با مدیران باغ‌وحش نشان می‌دهد که فیل‌ها اکنون از مسیری موازی استفاده و به‌طور کامل از گذر از مسیر «فعال» قبلی اجتناب می‌کنند.» چه کسی می‌تواند این رفتار فیل‌ها را سرزنش کند؟ بازگشت به محل دفن عزیزان از دست‌رفته احتمالا برای ما نیز ناراحت‌کننده است.

نتایج مطالعه در ژورنال Journal of Threatened Taxa منتشر شده است.