چرا جنوبگان مکانی بیابانی محسوب می‌شود؟

به محوطه‌ای که بارندگی در آن کم باشد، بیابان می‌گویند. معیار دقیقی برای تعریف بیابان موجود نیست؛ اما بیشتر متخصصان معتقدند بیابان زمینی است که بارش سالانه‌ی باران یا برف در آن کمتر از ۲۵ سانتی‌متر است. با درنظر داشتن این تعریف، اگر مکانی بیابانی روی زمین را تصور کنید، احتمالا اولین جایی که به ذهنتان خطور می‌کند، منطقه‌ای گرم و خشک مثل صحرای بزرگ آفریقا است.

اما تمام بیابان‌های جهان مناطق شنی با دمای بسیار بالا نیستند. براساس سایت برنامه استرالیایی جنوبگان، میانگین بارندگی در کل جنوبگان حدود ۱۵ سانتی‌متر در سال برآورد می‌شود؛ درنتیجه این قاره با مساحت ۱۴ میلیون و ۲۰۰ هزار کیلومتر مربع بزرگترین بیابان جهان است و درمقایسه با بیابان‌های گرم زمین، از مکان‌های به مراتب خشک‌تری میزبانی می‌کند.

اما چرا جنوبگان خشک است؟ به بیان ساده، هوای سرد رطوبت کمتری نسبت به هوای گرم دارد و به خشک‌شدن این قاره از نظر بارش باران و برف منجر می‌شود. برف در جنوبگان با ارتفاع چندین متر در نواحی ساحلی می‌بارد؛ اما درون قاره که دور از منابع رطوبت است، بارش برف ممکن است به اندازه‌ی چند سانتی‌متر در سال باشد و بدین ترتیب، جنوبگان به خشک‌ترین قاره‌ی زمین تبدیل می‌شود.

خشک‌ترین منطقه‌ی جنوبگان که به دلیل کمبود برف یا یخ با عنوان «دره‌های خشک مک‌موردو» شناخته می‌شود، تقریبا از دو میلیون سال پیش هیچ بارانی به خود ندیده است. این منطقه به مساحت ۴۸۰۰ کیلومتر مربع تا حدی به دلیل وجود کوه‌های اطرافش که جریان رطوبت را مسدود می‌کنند، تقریبا فاقد آب است.

علاوه‌بر کوه‌ها، بادهای پایین‌رو نیز دره‌ها را درمی‌نوردند. این بادهای نسبتا گرم با سرعت حداکثر ۳۲۰ کیلومتر بر ساعت می‌وزند و درحین حرکت، رطوبت را از منطقه تبخیر می‌کنند و از بین می‌برند.

دانشمندانی که در جنوبگان کار می‌کنند، ادعا می‌کنند که هوا آن‌قدر خشک است که چیپس و ذرت بو‌داده هرگز کهنه نمی‌شوند، موها و حوله‌های خیس به سرعت بعد از حمام خشک می‌شوند و کپک اصلا وجود ندارد. نقطه‌ضعف زندگی در چنین مکان خشکی این است که پوست شما دراثر کمبود رطوبت بسیار خشک می‌شود و ترک می‌خورد. همچنین مخاط بینی شما به دلیل خشک‌شدن حفره‌ی بینی خونی خواهد بود.

شاید به نظر برسد یک قاره‌ی یخی باید آب نیز داشته باشد، اما کم آبی در جنوبگان یکی از خطرات بزرگ است. بسیاری از اولین کاوشگران جنوبگان از جمله کاپیتان رابرت فالکون اسکات، دراثر کم‌آبی، خستگی شدید همراه با عوارض زیاد و مرتبط با سرما مانند سرمازدگی درگذشتند.

هنری ورسلی افسر سابق ارتش بریتانیا در سال ۲۰۱۶، تلاش کرد اولین فردی باشد که به‌تنهایی و بدون کمک از جنوبگان عبور می‌کند. او در روز هفتاد یکم از سفرش، وقتی فقط ۴۸ کیلومتر تا هدفش فاصله داشت، به خاطر خستگی و کم‌آبی شدید تسلیم شد. ورسلی پس از انتقال با هواپیما به بیمارستانی در جنوب شیلی، در ۵۵ سالگی درگذشت.